ประเภทของสำนวนไทย
ประเภทของสำนวนไทย
ประเภทของสำนวนไทย
สำนวนไทย แบ่งออกเป็น ๓ ประเภท ดังนี้
๑. ประเภทคล้องจอง
๒. ประเภทเปรียบเทียบ
๓. ประเภทซ้ำคำ
๑. ประเภทคล้องจอง ประเภทนี้มีการเรียงคำเป็น ๔ คำ ๖ คำ และ ๑๐ คำ มีเสียงสัมผัส คล้องจอง ทำให้จำง่ายเเละไพเราะ
ตัวอย่าง สำนวนคล้องจอง
เรียง ๔ คำ มีสัมผัส
กว้างใหญ่ไพศาล ก่อกรรมทำเข็ญ เกิดดอกออกผล เก็บหอมรอมริบ
คอขาดบาดตาย ครูบาอาจารย์ ฉกชิงวิ่งราว ชำรุดทรุดโทรม
เรียง ๖ คำ มีสัมผัส
ขิงก็รา ข่าก็เเรง ขุดด้วยปาก ถากด้วยตา ชั่วเจ็ดที ดีเจ็ดหน ทรัพย์ในดิน สินในน้ำ
นกมีหู หนูมีปีก มือถือสาก ปากถือศีล หลังสู้ฟ้า หน้าสู้ฝน สวยเเต่รูป จูบไม่หอม
เรียง ๘ คำ มีสัมผัส
กินอยู่กับปาก อยากอยู่กับท้อง ไก่งามเพราะขน คนงามเพราะเเต่ง
คับที่อยู่ได้ คับใจอยู่ยาก เพื่อนกินหาง่าย เพื่อนตายหายาก
เรียง ๑๐ คำ มีสัมผัส
สี่เท้ายังรู้พลาด นักปราชญ์ยังรู้พลั้ง ดูช้างให้ดูหาง ดูนางให้ดูเเม่
น้ำมาปลากินมด น้ำลดมดกินปลา มีทองเท่าหนวดกุ้ง นอนสะดุ้งจนเรือนไหว
๒. สำนวนเปรียบเทียบ
สำนวนประเภทนี้มักจะมีคำตั้งแต่ ๓-๗ คำ โดยมีลักษณะเด่น คือ เป็นการกล่าวถึงสิ่งหนึ่งเเทนอีกสิ่งหนึ่ง
ตัวอย่าง สำนวนเปรียบเทียบ
เรียง ๓ คำ ไม่มีสัมผัส
เกลือจิ้มเกลือ ก้างขวางคอ กาคาบพริก ขมเป็นยา
ไข่ในหิน ถ่านไฟเก่า เด็กอมมือ ซนเหมือนลิง
เรียง ๔ คำ ไม่มีสัมผัส
กระดี่ได้น้ำ แกว่งเท้าหาเสี้ยน ใจเป็นปลาซิว
ผักชีโรยหน้า ช้าเหมือเต่าคลาน หวังน้ำบ่อหน้า
เรียง ๖-๗ คำ ไม่มีสัมผัส
กว่าถั่วจะสุก งานก็ไหม้ นิ้วไหนร้าย ตัดนิ้วนั้น ตำน้ำพริกละลายเเม่น้ำ
ข่มเขาโคขืนให้กลืนหญ้า นกน้อยทำรังแต่พอตัว เขียนด้วยมือ ลบด้วยเท้า
๓. ประเภทคำซ้ำ สำนวนประเภทนี้มีการเรียงคำ ๔ คำ คำที่ ๑ จะซ้ำกับคำที่ ๓
ตัวอย่าง สำนวนที่ซ้ำกัน
กินนอกกินใน ข้ามหน้าข้ามตา เข้าด้ายเข้าเข็ม คงเส้นคงวา
กินบ้านกินเมือง ต่อปากต่อคำ ตัวใครตัวมัน เต้นเเร้งเต้นกา
* การใช้สำนวนไทยนั้น ต้องศึกษาและพิจารณาให้เเจ่มเเจ้ง แล้วนำไปใช้ให้ถูกต้อง เหมาะสมกับเรื่อง ถ้านำสำนวนมาใช้ไม่ถูกต้อง นอกจากจะไม่ได้ความหมายที่ต้องการเเล้ว ยังทำให้สำนวนนั้นหมดคุณค่า และเกิดความเสียหายได้ นอกจากนี้ ยังไม่ควรใช้สำนวนพร่ำเพรื่อ หรือมากจนเกินไปด้วย
ที่มาและได้รับอนุญาตจาก :
เอกรินทร์ สี่มหาศาล และคณะ. ภาษาไทย ป.๖. พิมพ์ครั้งที่ ๑. กรุงเทพฯ: อักษรเจริญทัศน์.