พืช GMO ยังเป็นประเด็นที่มีการถกเถียงกันในเรื่องของการพัฒนาปรับปรุงพันธุ์พืช กับความปลอดภัย GMO คืออะไรมาติดตามกัน
GMO พืชทางร้ายหรือทางเลือก
ภาพที่ 1 ภาพกอบคำอธิบายพืช GMO ที่เกิดจากการตัดต่อยีน
(ที่มา :https://www.dreamstime.com/gmo-lemon-image5299930 )
พันธมิตร สทส. เตรียมยื่นหนังสือถึงนายกฯ ถอดถอนพืชจีเอ็มออกจากโครงการที่ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมในรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2550 หวั่นกระทบการวิจัยพืชจีเอ็มในไทย อนาคตไทยอาจด้อยพัฒนาเรื่องพืชจีเอ็ม พร้อมตั้งข้อสังเกต การเกษตรแบบใช้สารเคมีส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมอย่างชัดเจน แต่กลับไม่นำไปรวมไว้ในกฎหมายดังกล่าวด้วย
โครงสร้างของเกษตรกรรมไทยเป็นเกษตรกรรมขนาดเล็ก ส่วนใหญ่ไม่เกิน 20 ไร่ ซึ่งการทำประชาพิจารณ์เพื่อจะปลูกพืชจีเอ็มเชิงการค้าเป็นเรื่องที่ทำได้ยากในทางปฏิบัติ และประเทศเพื่อนบ้านของไทยโดยเฉพาะเวียดนามที่เร่งวิจัยและพัฒนาพืชจีเอ็มเพื่อปลูกเชิงการค้าในอนาคตอันใกล้ ในขณะที่อีกหลายประเทศรอบๆ ไทยจะนำเข้าพืชจีเอ็ม ถ้าไทยห่วงเรื่องการปนเปื้อนของพืชจีเอ็มในสิ่งแวดล้อม เมื่อถึงเวลานั้นแล้วจะสามารถป้องกันได้หรือไม่
ขณะที่ ผศ.ดร.เจษฎา เด่นดวงบริพันธ์ ภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ซึ่งเป็นหนึ่งในคณะกรรมการประเมินความปลอดภัยทางชีวภาพ กล่าวว่า พืชจีเอ็มในประเทศไทยถูกป้ายสีให้ดูน่ากลัว เชื่อว่าต้องมีอะไรหมกเม็ดหรือมีผลประโยชน์แอบแฝง ในการต่อต้านพืชจีเอ็มของฝ่ายเอ็นจีโอ ซึ่งที่จริงพีชจีเอ็มไม่ได้เลวร้ายอย่างที่ถูกกล่าวหา แต่กลับเป็นประโยชน์ต่อสิ่งแวดล้อม ช่วยลดการใช้สารเคมี ทำให้สิ่งแวดล้อมดีขึ้น เกษตรกรมีสุขภาพดีขึ้น
ทั้งนี้ กลุ่มนักวิชาการที่ประกอบด้วยหลายหน่วยงานและองค์กร เช่น สมาคมเทคโนโลยีชีวภาพสัมพันธ์ สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) กรมวิชาการเกษตร สมาคมพืชสวนแห่งประเทศไทย และสมาคมอาหารสัตว์แห่งประเทศไทย มีความเห็นตรงกันว่าควรถอดถอนพืชจีเอ็มออกจาก โครงการหรือกิจกรรมที่อาจก่อให้เกิดผลกระทบต่อชุมชนอย่างรุนแรง ทั้งด้านคุณภาพสิ่งแวดล้อม ทรัพยากรธรรมชาติ และสุขภาพ ที่มีจำนวนทั้งสิ้น 19 โครงการ ตามมาตรา 67 วรรค 2 ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 โดยจะทำหนังสือถึงนายกรัฐมนตรีภายใน 2 สัปดาห์นี้ และหวังว่าจะได้รับการพิจารณาจากรัฐบาลโดยเร็วที่สุด
(โดย ASTVผู้จัดการออนไลน์ 1 เมษายน 2553 11:54 น. )
สาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ระดับชั้นม.6
มาตรฐาน 1.2 เข้าใจกระบวนการและความสำคัญของการถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรม วิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิต ความหลากหลายทางชีวภาพ การใช้เทคโนโลยีชีวภาพที่มีผลกระทบต่อมนุษย์และสิ่งแวดล้อม มีกระบวนการสืบเสาะหาความรู้และจิตวิทยาศาสตร์ สื่อสาร สิ่งที่เรียนรู้ และนำความรู้ไปใช้ประโยชน์
ตัวชี้วัด ๑. อธิบายกระบวนการถ่ายทอดสารพันธุกรรม การแปรผันทางพันธุกรรม มิวเทชัน และการเกิดความหลากหลายทางชีวภาพ
พืช GMO
เอ็มโอ เป็นชื่อเรียกคำย่อของ Genetically Modified Organism หรือ GMO หมายถึง?สิ่งมีชีวิตที่ได้มีการเปลี่ยนแปลงลักษณะทางพันธุกรรมโดยอาศัยเทคนิคทางพันธุวิศวกรรม (Genetic Engineering) หรือเทคนิคที่เกี่ยวข้องกับการตัดต่อยีน ในบางครั้งจะพบว่ามีการพูดถึงแอลเอ็มโอ (LMO) ซึ่งเป็นคำย่อมาจาก Living Modified Organism หมายถึง จีเอ็มโอที่มีชีวิตอยู่(https://thai-tsukuba-jour.netfirms.com/Vol11-32/gmo.htm)
ภาพที่ 2 การตัดต่อยีน การหา DNA ต้นแบบ นำไปใส่ในจุลินทรีย์ เรียกว่า Agro-Bacterium เป็นพาหะช่วยพายีนเข้าไป ซึ่งคล้ายกับการใช้รถลำเลียงสัมภาระเข้าไปไว้ในที่ที่ต้องการ
(ที่มา : https://www.odec.ca/projects/2003/britt3m/public_html/makinggmo.htm)
วิธีการทำ GMO
GENETIC ENGINEERING หรือพันธุวิศวกรรมนั้น เป็นวิธีการที่เรียกว่า Biotechnology หรือเทคโนโลยีทางชีวภาพ เป็นวิธีการที่คัดเลือกสายพันธุ์โดยทำลงไปที่ยีนที่ต้องการโดยตรง แทนวิธีการผสมพันธุ์แบบเก่า แล้วคัดเลือกลูกสายพันธุ์ผสมที่มีลักษณะตามความต้องการ ถึงแม้ว่าจะใช้เวลานานก็ตาม
วิธีการทำ GMO มี 2 ขั้นตอนดังนี้
1. เจาะจงโดยการค้นหายีนตัวใหม่หรือจะใช้ยีนที่เป็น TRAITS (มีคุณลักษณะแฝง) ก็ได้ ตามที่เราต้องการ ยีนตัวนี้อาจจะมาจากพืช สัตว์ หรือจุลินทรีย์ก็ได้
2. นำเอายีนจากข้อที่ 1. ถ่ายทอดเข้าไปอยู่ในโครโมโซมของเซลล์ใหม่ ซึ่งทำได้หลายวิธี
พืช GMO วิธีหลักที่ใช้กันในปัจจุบัน มี 2 วิธีคือ
2.1 ใช้จุลินทรีย์ เรียกว่า Agro-Bacterium เป็นพาหะช่วยพายีนเข้าไป ซึ่งคล้ายกับการใช้รถลำเลียงสัมภาระเข้าไปไว้ในที่ที่ต้องการ
2.2 ใช้ปืนยีน (GENE GUN) ยิงยีนที่เกาะอยู่บนผิวอนุภาคของทอง ให้เข้าไปในโครโมโซมเซลล์พืช กระสุนที่ยิงเข้าไปเป็นทองและนำ DNA ติดกับผิวของกระสุนที่เป็นอนุภาคของทอง และยิงเข้าไปในโครโมโซมด้วยแรงเฉื่อย จะทำให้ DNA หลุดจากผิวของอนุภาคของทอง เข้าไปอยู่ในโครโมโซม ส่วนทองก็จะอยู่ภายในเนื้อเยื่อโดยไม่มีปฏิกิริยาใดๆ
วิธีการตรวจหา GMO ในพืชหรือในอาหาร
วิธีการดูด้วยตาเปล่าไม่สามารถบอกได้ว่าพืชชนิดใดเป็น GMO ต้องใช้เทคนิคชั้นสูง ต้องมีแลบ มีเครื่องมือ มีนักวิทยาศาสตร์ที่เชี่ยวชาญตรวจหาสาร GMO คือ ยีนที่ทำหน้าที่เป็นสวิตช์เปิดคือ 35 S PROMOTER และส่วนที่เป็นสวิตซ์ปิดเรียกว่า NOS TERMINATOR หรือตรวจยีนตัวเลือก เรียกว่า MARKER GENE หรือ SELECTABLE MARKE GENE จะค่อนข้างยุ่งยากและลำบากในการตรวจพอสมควร( https://www2.oae.go.th/zone/zone4/board/index.php?topic=84.0)
GMO ดีหรือไม่...ต้องมั่นใจในความรู้เรื่องใดบ้าง
1. พืช GMO คืออะไร (แนวทางตอบ สิ่งมีชีวิตที่
ได้มีการเปลี่ยนแปลงลักษณะทางพันธุกรรมโดยอาศัยเทคนิคทางพันธุวิศวกรรม (Genetic Engineering) หรือเทคนิคที่เกี่ยวข้องกับการตัดต่อยีน)
2. ทำไมจึงไม่สามารถปลูกพืช GMO ในประเทศไทยได้ (มีกฎหมายรัฐธรรมนูญให้เหตุผลว่าพืชจีเอ็ม เป็นอันตรายต่อดิน น้ำ พืช สัตว์ จุลินทรีย์ สุขภาพอนามัยของคน และสิ่งแวดล้อม )
3. นักเรียนมีความคิดเห็นอย่างไรกับพืช GMO (แนวทางตอบเป็นอิสระ แต่ต้องมีการให้เหตุผล)
4. นักเรีนนต้องการความรู้ด้านใดเพิ่มเติมก่อนจะตัดสินใจเลือกรับประทานพืช GMO (แนวทางการตอบ ตอบปลายเปิด เช่น พืช GMO ในต่างประเทศ ความคิดเห็นของ greeen peace เป็นต้น)
กิจกรรมเพิ่ม เสริมความรู้
1. ศึกษาเรืื่อง ฝ้ายบีที
2. ศึกษางานวิจัยพืช GMO ทั้งในและต่างประเทศ
ประลองความรู้...ลองทำดูข้อสอบO-NET
1. ข้อใดต่อไปนี้เป็นสิ่งมีชีวิตที่ผ่านกระบวนการพันธุวิศวกรรม(O-NET 51)
ก.มะละกอพันธุ์ต้านไวรัสที่ได้จากการผสมและคัดเลือกพันธุ์
ข.ข้าวพันธุ์ กข6 ที่ได้จากการปรับปรุงพันธุ์ข้าวดอกมะลิ 105 ด้วยรังสีแกมมา
ค.ฝ้ายบีทีซึ่งเป็นฝ้ายที่ได้รับการถ่ายฝากยีนของแบคทีเรีย
ง.วัวนมชื่อ อิง ที่ได้จากการโคลนโดยใช้เซลล์ใบหู
เฉลย ข้อ ค. ค่ะ เพราะกระบวนการพันธุวิศวกรรมคือการตัดและต่อ ตัดยีนของแบคทีเรีย มาต่อในฝ้ายนั้่นเอง
2. สิ่งมีชีวิตในข้อใดจัดเป็นพืช GMO (O-NET 49)
ก. เซลล์แบคทีเรียที่มียีนอินซูลินของคน
ข. ต้นเปล่าน้อยที่ได้จากการเพาะเลี้อยงเนื้อเยื่อ
ค. พุทธรักษาพันธุ์กลายที่เกิดจากการฉายรังสีแกมมา
ง. แตงโมที่เม็ดลีบ
ตอบข้อ 1) เซลล์แบคทีเรียที่มียีนอินซูลินของคน
จีเอ็มโอ (Genetically Modified Organism) คือ สิ่งมีชีวิต ที่ได้จากการเปลี่ยนถ่ายหน่วยพันธุกรรม
ข้อ 2) เป็นการขยายพันธุ์โดยให้เกิดการกลายพันธุ์น้อยที่สุด
ข้อ 3) เป็นการปรับปรุงพันธุ์โดยทำให้เกิดการกลายพันธุ์
ข้อ 4) เป็นการเพาะพันธุ์พืช
(ขอบคุณเฉลย ติวฟรีออนไลน์ เก่งดีดอทคอม)
3. จากพาดหัวข่าว หนังสือพิมพ์ "นักวิชาการหวั่นต่างชาติโคลนเงาะพันธุ" คำว่าโคลน หมายถึง
ก. นำเงาะต้นใหม่ไปขยายพันธุ์ด้วยการตอน
ข. นำเงาะพันธุ์ใหม่ไปตัดต่อยีนให้ดีขึ้น
ค. นำเงาะพันธุ์ใหม่ไปผสมพันธุ์กับต้นอื่นทำให้มีลักษณะดีขึ้น
ง. นำเมล็ดของเงาะพันธุ์ใหม่ไปขยายพันธุ์(ตอบข้อ 1 นำต้นเงาะพันธุ์ใหม่ไปขยายพันธุ์โดยการตอน
โคลน (Clone) เป็นหมายถึงการคัดลอกพันธุ์ หรือcopy คือทำให้เหมือนเดิมเช่น การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ เพราะฉนั้นอย่าสับสนกับการตัดต่อยีนนะค่ะ)
ความรู้ครั้งนี้ สามารถนำไปบูรณาการกับกระบวนการตัดสินใจ เมื่อเจอข้อขัดแย้งทางสังคมได้ค่ะ (ต้องหาข้อมูลทั้งสองด้านนะค่ะ)
สำหรับคุณครู
ลองเปิดไปงาน บทความเรื่องสอนวิทยาศาสตร์ ด้วยประเด็นร้อน..แรง จะได้ไอเดียในการสอนอีกมากมายค่ะ(ในเว็บสหวิชาดอทคอม เลือกกลุ่มสาระวิทยาศาสตร์ บทความ ค้นหาจากชื่อ กมลรัตน์ )
อ้างอิง
ASTVผู้จัดการออนไลน์ 1 เมษายน 2553 https://www.manager.co.th/Science/ViewNews.aspx?
NewsID=9530000045198
https://thai-tsukuba-jour.netfirms.com/Vol11-32/gmo.htm
https://www2.oae.go.th/zone/zone4/board/index.php?topic=84.0
รูปไอคอนจาก https://202.143.147.131/mediacenter/index.php?mode=bycat&id=5&pagego=2
ที่มา : https://www.sahavicha.com/?name=knowledge&file=readknowledge&id=2381