ระบบประสาท

ระบบประสาท (nervous system)

ระบบประสาท     แบ่งออกเป็น 2 ส่วนคือ 
1. ระบบประสาทส่วนกลาง  (central nervoussystem หรือ CNS)  ทำหน้าที่เป็นศูนย์ควบคุมระบบประสาท ประกอบด้วย
1.1 สมอง        1.2  ไขสันหลัง
สมองแบ่งออกเป็น 3 ส่วน
• สมองส่วนหน้า (forebrain หรือ prosencepphalon)  ) 
• สมองส่วนกลาง (midbrain หรือ mesencephalon)  ทำหน้าที่เป็นส่วนหนึ่งของก้านสมองและเป็นจุดศูนย์กลาง เกี่ยวกับการมองเห็น  และ การได้ยิน    
• สมองส่วนท้าย (hindbrain หรือ rhombencephalon) 

ไขสันหลัง (spinal cord)
              เป็นส่วนที่สองของระบบประสาทส่วนกลาง อยู่ต่อจากก้านสมองลงมา มีความยาวตั้งแต่ต้นคอจนเกือบตลอดหลัง เฉลี่ยประมาณ 18 นิ้ว ไขสันหลังจะบรรจุอยู่ในโพรงของกระดูกสันหลังซึ่งมีลักษณะเป็นปล้อง ๆ รวมทั้งสิ้น 31 ปล้อง แต่ละปล้องจะเป็นอิสระต่อกัน  ถ้าตัดกระดูกสันหลังตามขวางจะพบไขสันหลังมีลักษณะเป็นรูปวงรี ตรงกลางของไขสันหลังมีตัวเซลล์ประสาทมากมาย รูปร่างคล้ายตัว H ในภาษาอังกฤษ
2. ระบบประสาทส่วนปลาย หรือระบบประสาทรอบนอก ( peripheral nervous system หรือ PNS)   ได้แก่ เซลล์ประสาทรับความรู้สึกและเซลล์ประสาทสั่งการ  ที่ประกอบขึ้นเป็นเส้นใยประสาทต่างๆออกจากสมองและไขสันหลังไปสู่ส่วนต่างๆรอบนอกร่างกาย 
ประกอบด้วย
2.1   เส้นประสาทสมอง (cranial nerve)  
2.2 เส้นประสาทไขสันหลัง (spinal nerve)  
2.3 ระบบประสาทอัตโนมัติ (autonomic nervous system หรือ ANS

ระบบประสาทอัตโนมัติ (Autonomic Nervous System) 
       เป็นระบบประสาทที่ประกอบไปด้วยเซลล์ประสาทจำนวนมาก แต่เซลล์ประสาทเหล่านี้จะทำงานเป็นอิสระไม่อยู่ภายใต้อำนาจจิตใจ (involuntary) หรือการควบคุมของระบบประสาทส่วนกลาง ดังนั้นการทำงานของเซลล์ประสาทอัตโนมัติจึงทำงานได้โดยไม่ต้องอาศัยคำสั่งจากสมอง

ก. ระบบประสาทซิมพาเธติก (Sympathetic nervous System) ศูนย์กลางอยู่บริเวณไขสันหลัง (Spinal cord)  ระบบนี้จะทำงานในกรณีที่บุคคลตกอยู่ในสภาวะฉุกเฉิน ร่างกายจะเกิดปฏิกิริยาตื่นตัวเพื่อเตรียมพร้อมที่จะสู้หรือหนีจากสถานการณ์เหล่านั้น ปฏิกิริยาของร่างกายที่เกิดขึ้นเมื่อระบบประสาทซิมพาเธติกทำงาน ได้แก่ ขนลุกตั้งชัน ชีพจรเต้นเร็วกว่าปกติ เหงื่อออกมาก ความดันโลหิตเพิ่มขึ้น หัวใจเต้นเร็วและรัว  ต่อมอะดรีนัล (adrenal gland) หรือต่อมหมวกไตจะหลั่งฮอร์โมนอะดรีนาลีน (adrenalin)เพื่อเพิ่มพลังงานพิเศษให้กับร่างกาย เป็นต้น 
  ข. ระบบประสาทพาราซิมพาเธติก  (parasympathetic nervous system)   มีศูนย์กลางอยู่ที่ก้านสมอง (medulla) และไฮโปทาลามัส (hypothalamus) โดยระบบนี้จะทำงานควบคู่กับระบบซิมพาเธติก  กล่าวคือ  เมื่อระบบซิมพาเธติกทำงานสิ้นสุดลง ร่างกายพ้นจากสภาวะฉุกเฉินไปแล้ว ระบบพาราซิมพาเธติกจะช่วยทำให้ร่างกายกลับคืนสู่สภาวะปกติ เช่น เส้นขนจะราบลง ชีพจรหัวใจและความดันโลหิตจะกลับคืนสภาพเดิม เป็นต้น นอกจากนี้ยังกระตุ้นให้ต่อมอะดรีนัลหลั่งฮอร์โมนนอร์อะดีนาลีน(noradrenalin) เพื่อช่วยให้ร่างกายกลับสู่ภาวะปกติอีกครั้ง

                                     ระบบพาราซิมพาเธติก

• ม่านตาหรี่ลง

• ต่อมน้ำตาหยุดการทำงาน

• น้ำลายไหลปกติ

• หัวใจเต้นปกติ    ปอดหด / ขยายปกติ

• ตับและกระเพาะอาหารทำงานมากขึ้น

• ลำไส้ทำงานมากขึ้น

• กระเพาะปัสสาวะหดตัว

• อวัยวะเพศแข็งตัว
                        ระบบซิมพาเธติก

• ม่านตาขยาย    ต่อมน้ำตาทำงาน
• น้ำลายและเหงื่อถูกผลิตออกมามาก
• หัวใจเต้นเร็ว
• ปอดหด / ขยายเพิ่มขึ้น
• ตับและกระเพาะทำงานน้อยลง
• ฮอร์โมนอะดรีนาลีนถูกหลั่งออกมา
• ลำไส้ทำงานน้อยลง
• กระเพาะปัสสาวะขยายตัว
• ถุงอัณฑะขยายตัวทันที

ประเด็นคำถาม

     1.อาการที่เรียกว่า Reflex Action เป็นปฏิกิริยาที่เกิดจากการทำงานของระบบประสาทใด

     2.การที่คนเรามีอาการไข้ ตัวร้อน เป็นปฏิกิริยาของสมองส่วนใด และอย่างไร จงหาความเชื่อมโยง

กิจกรรมเสนอแนะ

    ให้ศึกษาในหัวข้อระบบประสาท แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด  หรือสร้างเป็น Mind Mapping    ส่งทาง e-mail ที่ครูกำหนดให้     

ที่มาข้อมูล

www.school.net.th/
www.guru.sanook.com
www.panyathai.or.th
www.th.wikipedia.org
ที่มา : https://www.sahavicha.com/?name=knowledge&file=readknowledge&id=2227