หวยรัฐบาล เรื่องของ หวย ภาษีที่เรียกเก็บจากคนจน

หลายคนอาจจะไม่ทราบว่าการเล่นหวยเป็นการจ่ายภาษีทางอ้อมที่ไม่เป็นธรรมอีก ประเภทให้กับรัฐ ซึ่งนอกจากจะไม่เป็นธรรมแล้ว ยังเป็นการลงโทษคนซื้ออีกด้วย

การเล่นหวยมีประวัติมายาวนาน

บังเอิญช่วงที่ผ่านมาบ้านเรามีเหตุการณ์สำคัญคือรัฐบาล โดยกระทรวงการคลังได้ทำการยกเลิกหวยบนดินและมีข้อมูลว่าจะมีคนเดือดร้อนถึง 30 ล้านคน หลายคนก็อาจจะสงสัยว่าการเล่นหวยจะมีช่องโหว่ด้านเศรษฐกิจอย่างไร

ก่อนอื่นผมขออนุญาติคัดตัดทอนเรื่องหวยจากหนังสือ "พม่าเสียเมือง" โดย มรว.คึกฤทธิ์ ปราโมช ดังนี้
"ในขณะนั้นเงินทองในท้องพระคลังของพระเจ้าสีป่อหร่อยหรอจนเกือบจะไม่มี เหลือ....ในวังนั้นก็มีงานใหญ่เล่นละเม็งละครเลี้ยงดูกันอยู่ทุกวันมิได้ขาด ทุกอย่างต้องใช้ทรัพย์มากทั้งสิ้น
.....เมื่อเป็นดังนี้พระเจ้าสีป่อก็ต้องทรงหาทางที่จะทำให้เงินเข้าท้องพระคลังให้มากขึ้น....
....เมื่อหมดหนทางเข้าจริงๆ พระเจ้าสีป่อก็ต้องทรงใช้วิธีหาเงินเข้าคลังที่ยังเหลืออยู่อีกวิธีเดียว วิธีนั้นคือ การออกหวยเบอร์
ราษฎรพม่านั้นชอบเล่นการพนันอยู่แล้ว ขุนนางกราบบังคมทูลว่าถ้าทรงเป็นเจ้ามือการพนันเสียเองก็จะหาพระราชทรัพย์ ได้ไม่มีวันที่จะขาดแคลนอีกต่อไป
หวยในเมืองพม่านั้นเริ่มออกจำหน่ายใน พ.ศ.2422 พอออกจำหน่าย พม่าทั้งเมืองก็คลั่งหวยเบอร์กันจนไม่เป็นอันทำมาหากิน ทุกคนก็อยากเป็นเศรษฐีง่ายๆด้วยกันทั้งนั้น"

แสดงว่าหวยไม่ได้เพิ่งมีมาแค่ไม่กี่ปีมานี้ ตามบันทึกของฝรั่งระบุว่าหวยมีมาตั้งแต่สมัยโรมัน เมื่อสามพันปีก่อน จักรพรรดิ Augustus และ Nero แบ่งสรรทาสและทรัพย์สินแก่ทหารและประชาชนด้วยหวยในช่วงตรุษฉลองต่างๆ หลังจากนั้นมาอิตาลีก็เป็นผู้ริเริ่มการออกหวยยุคใหม่ในปี ค.ศ. 1530 ที่เมืองฟลอเรนซ์ Le Lotto de Firenze เป็นรายการแรกที่แจกเงินสดแก่ผู้ถูกรางวัล ปรากฎว่าจากนั้นมาการออกหวยก็เป็นที่นิยมจนแพร่หลายไปทั่วอิตาลีและยุโรปใน เวลาต่อมา

กลไกการทำงานของภาษีทางอ้อมจากหวย

ซึ่งในความเป็นจริงแล้วการออกหวยของรัฐบาลแต่ละประเทศเป็นแนวทางการเก็บภาษี ทางอ้อมเพื่อนำเงินไปพัฒนาประเทศแบบหนึ่ง ช่วยสมานฉันท์ให้ประชาชนมีความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันในวันหวยออก และช่วยสร้างความหวังให้กับคนจนอีกจำนวนมากให้มีความหวังในชีวิต ซึ่งการออกหวยถือเป็นการเก็บภาษีทางอ้อมแบบที่คนเสียภาษีไม่รังเกียจ และ “สมัครใจ” ที่จะจ่าย โดยที่คนเล่นหวยไม่ได้คิดว่าการซื้อหวยเป็นการลงโทษตนเองซึ่งเป็นคนเสียภาษี ทางอ้อมประเภทนี้ทันทีที่เงินออกจากกระเป๋า


การเก็บภาษีโดยอ้อมผ่านทางหวยนั้นเป็นการเก็บภาษีในประเภทที่เรียกว่า “ถดถอย” (Regressive) หมายถึง คนมีเงินมากแบกภาระอัตราภาษีน้อย ในขณะที่คนมีรายได้น้อยต้องแบกอัตราภาษีมาก ซึ่งไม่เหมือนกับการเสียภาษีโดยทั่วไปที่เสียในอัตรก้าวหน้า (Progressive) คือ คนมีรายได้มากเสียมาก มีรายได้น้อยก็เสียน้อย ซึ่งการที่คนจนแบกภาระภาษีมากจากการซื้อหวยนั้นไม่มีความเป็นธรรม ยกตัวอย่างเช่น คนจนมีรายได้ 1,000 บาท ซื้อหวยราคา 50 บาท ก็แปลว่า ต้องแบกภาระภาษีร้อยละ 5 แต่ถ้าเศรษฐีมีรายได้ 100,000 บาท จ่ายเงินซื้อหวยเท่ากันคือ 50 บาท ก็เท่ากับว่าเขาแบกรับภาษีเพียงร้อยละ 0.05 อีกตัวอย่างหนึ่งของภาษีแบบอัตราถดถอยก็คือภาษีมูลค่าเพิ่ม หรือ VAT ที่คนรวยกับคนจนจ่ายภาษีเท่ากันในการรับประทานอาหารที่ร้านเดียวกัน และสั่งอาหารแบบเดียวกัน

ภาษีคนจน

ซึ่งเงินที่จ่ายภาษีทางอ้อมออกไปเท่ากันของคนจนย่อมมีความหมาย มากกว่าเงินของคนรวย ซึ่งถ้าคนทั้งสองจ่ายภาษีเท่ากันในรูปแบบนี้ ก็แปลว่าได้เกิดภาวะถอถอยในด้านภาษีอากรขึ้น การซื้อหวยก็เหมือนกับการจ่ายภาษีให้รัฐ เพียงแต่คนจ่ายภาษีหวังรางวัลเป็นการตอบแทน แทนที่จะเป็นบริการจากรัฐแบบภาษีปกติ ดังนั้นในหมู่นักเศรษฐศาสตร์การคลังจึงเรียกหวยว่า “ภาษีคนจน” นั่นเอง เนื่องจากคนที่ซื้อหวยส่วนใหญ่จะเป็นคนที่มีรายได้น้อย

โดยปกติแล้วรัฐบาลของแต่ละประเทศที่ออกหวยจะระมัดระวังดาบสองคมเล่ม นี้มาก ไม่ให้อยู่ในข่ายของการมอมเมาประชาชน เนื่องจากระยะยาวจะไม่เป็นผลดีกับโครงสร้างของเศรษฐกิจในอนาคต เพราะคนจะไม่ทำงาน และรอแต่วันที่ 1 กับ 16 อย่างเดียว (แค่ประสบปัญหา จน เครียด กินเหล้า ก็แย่แล้ว) เป็นการทำลายคติที่ว่าความบากบั่นมานะทำงานหาเลี้ยงชีพคือหลักชัยแห่งชีวิต ดังนั้นแนวทางการออกหวยของภาครัฐในแต่ละประเทศโดยทั่วไปจะควบคุมการจำหน่าย การประชาสัมพันธ์ และการให้ความรู้กับประชาชนเกี่ยวกับผลเสียของหวย โดยจะเป็นการนำเงินส่วนที่เหลือจากเงินรางวัลไปทำสาธารณะประโยชน์ที่เน้นไป ที่กลุ่มคนเสียภาษีประเภทนี้ให้มากที่สุด

ที่มา www.vcharkarn.com