อาชีพ กับ บุคลิกภาพ
มีนักทฤษฎีคนหนึ่งชื่อ จอห์น แอล. ฮอลแลนด์ ผู้สร้าง "ทฤษฎีการเลือกอาชีพ" ขึ้น บอกไว้ว่า บุคลิกภาพนั้นมีส่วน (แค่ส่วนหนึ่ง) ในการที่จะบอกได้ว่า คนแต่ละคนนั้นเหมาะกับงานหรืออาชีพในลักษณะใด
คุณจอห์นเธอแบ่งเอาไว้อย่างนี้
1. ถ้าคุณเป็นคนค่อยข้างหัวอ่อน ขี้อาย แต่ชอบที่จะเปิดเผย ไม่หมกมุ่น และมีความเสมอต้นเสมอปลาย ลักษณะของบุคลิกแบบนี้เขาเรียกว่า คุณเป็นผู้มีความสนใจแบบ Realistic อาชีพการงานที่เหมาะกับคนกลุ่มนี้ ก็คงจะเป็นพวกที่ต้องใช้ฝีมือมากกว่าที่จะเป็นงานที่ยุ่งเกี่ยวกับสังคมเพราะด้วยความที่เป็นคนไม่ชอบการเข้าสังคมสักเท่าไหร่นัก ฉะนั้น อาชีพที่ถือว่าเหมาะสมหรือใกล้เคียงกับคนแบบนี้น่าจะได้แก่ ช่างฝีมือ หรือช่างซ่อมอิเล็กทรอนิกส์ เป็นต้น
2. หากคุณเป็นคนชอบวิเคราะห์วิจารณ์ แต่มีหลักการ อีกทั้งเป็นคนชอบใฝ่รู้ ฉลาด แต่ก็ยังรักความอิสระ บุคลิกภาพของคนกลุ่มนี้จะมีความสนใจแบบ Investigative จึงทำให้พวกเขาไม่ค่อยจะพอใจนักหากได้ทำงานที่ต้องเลียนแบบใคร ด้วยเหตุที่เขาจะมีความคิดเป็นของตัวเองจึงทำให้อาชีพที่เหมาะสมกับคนกลุ่มนี้จัดอยู่ในพวกงานด้านวิทยาศาสตร์และเทคนิค นักวิชาการ เช่น นักอุตุนิยมวิทยา นักชีววิทยา นักเคมี นักฟิสิกส์ นักเขียนบทความทางวิชาการ
3. และถ้าคุณรู้สึกว่าตัวเองชอบทำประโยชน์ มีจิตใจเมตตากรุณา รู้สึกเข้าใจเพื่อนมนุษย์ มีอุดมคติและมีความคิดลึกซึ้ง แถมชอบเข้าสังคมด้วย บอกได้เลยว่าคุณมีบุคลิกภาพแบบ Social ซึ่งสิ่งนี้จะทำให้คุณชอบทำกิจกรรมเป็นชีวิตจริงใจ หรือไม่เช่นนั้นก็ต้องทำอะไรที่เกี่ยวกับการให้ความรู้ การฝึกหัด การพัฒนา และสิ่งที่คุณจะไม่ชอบเอาเสียเลยก็คงจะเป็นกิจกรรมที่ต้องเกี่ยวกับวัตถุเครื่องมือเครื่องยนต์ และจากพฤติกรรมดังกล่าว ทำให้แนวโน้มอาชีพของคุณจัดอยู่ในพวก งานด้านบริการ หรืองานอันต้องมีความเกี่ยวข้องกับสังคม ดังนั้น อาชีพที่จัดว่าเหมาะสมกับกลุ่มนี้ ได้แก่ ครู นักจิตวิทยา จิตแพทย์ นักสังคมสงเคราะห์ ที่ปรึกษาปัญหาส่วนตัว
4. แต่หากคุณเป็นคนชอบเลียนแบบ ไม่มีจินตนาการไม่มีความยืดหยุ่น ชอบการวางท่า แต่ยังคงรักษาไว้ด้วยความอ่อนน้อม เรียบร้อย เยือกเย็น ขอบอกไว้เลยว่าคุณมีบุคลิกภาพแบบ Conventional ซึ่งสิ่งเหล่านี้จะสะท้อนออกมาให้เห็นในรูปแบบของนักกิจกรรม นักจัดระบบ รวมไปถึงนักคำนวณ เพราะฉะนั้น อาชีพที่เหมาะกับพวกเขาจะเป็นประมาณ นักบัญชี ผู้ดูแลสินค้าในสต๊อก ผู้ควบคุมเครื่องคอมพิวเตอร์ เสมียนจ่ายเงิน พนักงานจดคำให้การในศาล ฯลฯ
5. และถ้าคุณเป็นคนชอบการเสี่ยงภัย ทะเยอทะยานกล้าโต้แย้ง มีความน่าเชื่อถือ กระปรี้กระเปร่า เปิดเผย ใจร้อน มองโลกในแง่ดี สนุกสนาน มีความเชื่อมั่นในตัวเองสูง พร้อมกับเป็นคนช่างพูด บุคลิกภาพของคุณจัดอยู่ในแบบ Enterprising ซึ่งจะทำให้คุณเป็นคนชอบกิจกรรมที่ต้องเกี่ยวข้องกับการวางแผน การเป็นผู้นำ การชักชวน ดังนั้น อาชีพที่เหมาะสมกับความเป็นคนอย่างคุณที่สุดคงจะหนีไม่พ้น งานในสายอาชีพการจัดการ ค้าขาย เช่น นักธุรกิจ พ่อค้า แม่ค้า แอร์โฮสเตส นายหน้า นักจัดรายการโทรทัศน์ ฯลฯ
6. หากคุณมีบุคลิกแบบคนที่ชอบจุกจิก เจ้าอารมณ์ ใจร้อน แต่มีความเป็นหญิงสูง คือ ชอบเพ้อฝัน รักอิสระ ช่างคิด ไม่ชอบการเลียนแบบ ชอบที่จะคิดริเริ่มด้วยตัวเอง สิ่งเหล่านี้ถือเป็นแบบของผู้ที่มีความสนใจแบบ Artistic คือชอบการทำกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับนามธรรม รักที่จะทำอะไรโดยอิสระ ไม่เป็นระเบียบแบบแผน และโดยส่วนใหญ่จะมีความสามารถในด้านศิลปะ ภาษา ดนตรี การละครและการเขียน อาชีพที่เหมาะสมกับคนในกลุ่มนี้คือ นักดนตรี นักประพันธ์ นักโฆษณา นักร้อง ผู้ค้าศิลปวัตถุ
ดิฉันคิดว่า การพยายามหาความสัมพันธ์ระหว่างบุคลิกภาพกับอาชีพนี้ เป็นเรื่องที่น่าสนใจนะคะ อย่างไรก็ดีไม่ได้เป็นกฎตายตัวว่า อาชีพแบบนี้ต้องการคนที่มีบุคลิกภาพแบบนี้ หรือบุคลิกภาพแบบนี้ ต้องยึดอาชีพนี้เท่านั้น
เหตุผลสำคัญที่ดิฉันกล่าวอย่างนี้ ก็เพราะบุคลิกภาพเป็นสิ่งที่แปรเปลี่ยนได้ค่ะ ดังนั้น หากเราใช้อาชีพเป็นตัวตั้งแล้วค่อยๆ ปรับเปลี่ยนบุคลิกภาพของเราให้เหมาะสมสอดคล้อง และประสานกับความรู้ความสามารถที่เป็นพื้นฐานของอาชีพนั้นๆ ก็จะยิ่งดีเลิศ
ดิฉันประทับที่คุณจอห์นเธอแบ่งคนตาม "ความสนใจเบื้องลึก" ของเขา และตรงนั้นเองที่จะเป็นคู่แท้ของแต่ละอาชีพ ถึงกระนั้นก็ตาม อาชีพหลายอย่างที่คุณจอห์นพูดถึง ทำมาหากินในบ้านเราก็ไม่ค่อยรุ่ง ลำบาก และอาจถึงขั้นต้องปากกัดตีนถีบ คนที่ทำเพราะสุขใจก็ย่อมไม่เดือดร้อน กระวนกระวาย แต่คนที่ทำอย่างหิวกระหายความสำเร็จและผลตอบแทนที่เป็นตัวเงินและชื่อเสียง บางทีอาจมีความสุขน้อยกว่าที่คิด
ดีที่สุดคือถามใจตัวเองว่าต้องการอะไร แล้วหาความรู้และลู่ทางที่จะไปให้ถึงอย่างสุจริต ผ่อนคลาย และไม่ยึดติดว่าทุกสิ่งทุกอย่างจะต้องสมบูรณ์แบบ ส่วนบุคลิกภาพนั้น สามารถปรับตามไปได้อย่างเป็นขั้นเป็นตอน
บุคลิกภาพอาจไม่ใช่คำตอบทั้งหมด หากแต่เป็นส่วนหนึ่งของคำตอบที่สำคัญในความสำเร็จของทุกคน
แหล่งอ้างอิง:
ประณม ถาวรเวช. อาชีพกับบุคลิกภาพ. โพสต์ทูเดย์ (13 เมษายน 2548) หน้า C2.