รู้ไหม..ลิงไทยใช้ไหมขัดฟัน

รู้ไหม...ลิงไทยใช้ไหมขัดฟัน

ภาพประกอบจากเว็ปไซต์ https://gotoknow.org

 ดู..video .ข่าว ลิงไทยใช้ไหมขัดฟัน.... ที่นี่

                                      เมื่อเร็วๆ นี้มีข่าวจากหนังสือพิมพ์ และรายการทีวี   เรื่อง  ลิงไทยใช้ไหมขัดฟัน รายงานว่า นักวิจัยจากมหาวิทยาลัยเกียวโตในญี่ปุ่น ได้ไปบันทึกภาพลิงแสมที่จังหวัดลพบุรี โดยจุดที่น่าสนใจในภาพที่บันทึกได้ก็คือการที่เหล่าบรรดาแม่ลิงบางตัว สอนให้ลูกๆของมันใช้เส้นผมของมนุษย์ในการขัดฟัน เพื่อทำความสะอาดฟันของพวกมัน จากการนับจำนวนลิงที่มีพฤติกรรมดังกล่าว ลิงฝูงที่มีสมาชิก 250 ตัว มีถึง 100 ตัวที่รู้จักวิธีทำความสะอาดฟันแบบนี้และนักวิจัยยังพบด้วยว่า บรรดาลิงตัวเมีย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ลิงที่มีลูกมักจะใช้เวลาในการทำความสะอาดฟันของมันเองด้วยวิธีนี้มากเป็น 2 เท่าของลิงกลุ่มอื่นๆ และเมื่อมันขัดฟันโดยที่มีลูกของพวกมันนั่งดูอยู่ด้วย นักวิจัยก็พบว่า เหล่าบรรดาแม่ๆลิง จะออกอาการขัดฟันแบบโอเวอร์ๆ ซึ่งชี้ให้เห็นว่า มันกำลังสอนลูกๆของพวกมัน     เรื่องการขัดฟันซึ่งพฤติกรรมการทำความสะอาดฟันของมันแบบนี้ นักวิจัยก็บอกว่าเหมือนกับการใช้ไหมขัดฟันของมนุษย์นั่นเอง
                   จากพฤติกรรมของลิงลพบุรีตามข่าว เราน่าจะได้ศึกษาเพิ่มเติมว่ามีพฤติกรรมอื่นๆอะไรอีกบ้างและเปรียบเทียบพฤติกรรมของลิงในท้องถิ่นอื่นๆ เพื่อเป็นข้อมูลในการศึกษาเรื่องพฤติกรรมของสัตว์ต่อไป

 ข่าวนี้เหมาะสำหรับการเรียนรู้ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น  ตอนปลาย  และผู้ที่สนใจทั่วไป

ผลที่คาดว่าจะได้รับจากการเรียนรู้
                  สามารถสำรวจตรวจสอบ สืบค้นข้อมูล อภิปราย และ สรุปเกี่ยวกับความหมาย วิธีการศึกษา กลไกการเกิดพฤติกรรมการเรียนรู้ ความสัมพันธ์ระหว่างพฤติกรรม กับการพัฒนาการของระบบประสาท   การตอบสนองต่อสิ่งแวดล้อมของลิงลพบุรี และเปรียบเทียบการสื่อสารเพื่อการดำรงชีวิตของลิงอื่นๆในท้องถิ่นต่างๆ

มาทดสอบความรู้เดิมกันก่อน (ประเมินผลก่อนเรียนรู้) ข้อใดถูก  ข้อใดผิด

1. ..........ลิงแสมเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมไม่มีหาง

2. .........คนมีวิวัฒนาการมาจากลิง 

3. ........ปฏิกิริยา หรืออาการตอบสนองต่อสิ่งเร้าของสิ่งมีชีวิตเรียกว่า พฤติกรรม 

4. ........การศึกษาพฤติกรรมทำได้ 2 วิธี คือ วิธีทางสรีรวิทยา และทางจิตวิทยา          

5. ........พฤติกรรมที่มีมาแต่กำเนิด สามารถถ่ายทอดทางพันธุกรรมได้    

                        
6. ........การหิวกระหายเป็นพฤติกรรมการเรียนรู้                                                              

7. ........การแสดงพฤติกรรม มีความสัมพันธ์กับการพัฒนาการของระบบประสาท            

8. ........สัตว์พวกเดียวกันมาอยู่รวมกัน ย่อมเกิดพฤติกรรมทางสังคม                              

9. ........การสื่อสาร เป็นพฤติกรรมทางสังคมของสัตว์                                                    

10. .......ลิงเป็นสัตว์สังคม     

,มารู้จัก.........ลิงลพบุรี......กันเถอะ

                                                                    ภาพประกอบจาก   www.oknation.net

     ลิงลพบุรีส่วนใหญ่เป็นลิงแสม และลิงวอก มีบ้างบางตัวที่มีผู้นำมาปล่อยภายหลัง เป็นลิงเสน และลิงกัง อยู่รวมกันเป็นฝูงประมาณ 500 ตัว ลิงเหล่านี้มีที่อยู่อาศัยบริเวณศาลพระกาฬ ซึ่งเป็นโบราณสถานแห่งหนึ่งกลางเมืองลพบุรี ได้มีการแบ่งฝูงออกเป็น ๒ กลุ่ม ลิงกลุ่มใหญ่เป็นลิงประจำศาลพระกาฬที่มีชีวิตและกิจกรรมในช่วงเวลากลางวัน คอยต้อนรับผู้มาเยือนอยู่ในบริเวณศาลฯ และใช้เวลาช่วงเช้าและเย็นอยู่ในพื้นที่บริเวณเทวสถานปรางค์สามยอดและพื้นที่มุมสนามของโรงเรียนพิบูลวิทยาลัย ในยามค่ำจะพากัน รวมฝูงกลับมานอนที่ศาลพระกาฬ ลิงกลุ่มนี้เป็นกลุ่มที่มีชีวิตความเป็นอยู่ค่อนข้างดี มีผู้เลี้ยงดู และมีผู้นำอาหารมาเลี้ยงเพื่อเป็นการเซ่นไหว้ แก้บนตามความเชื่อในความศักดิ์สิทธิ์ของเจ้าพ่อศาลพระกาฬอยู่เสมอ ชาวบ้านจะเรียกลิงกลุ่มนี้ว่า "ลิงเจ้าพ่อ" หรือ "ลิงศาลพระกาฬ" ลิงเหล่านี้จะมีผู้นำฝูงซึ่งเป็นลิงที่มีความสามารถเป็นที่ยอมรับในฝูง ลิงกลุ่มเล็กๆ อีกกลุ่มหนึ่งแตกหลงฝูงออกไปและไม่ได้รับการยอมรับกลับเข้าฝูงจะมีชีวิตเร่ร่อนอยู่บริเวณนอกศาล ตามทางเท้าหรือ ชายคาร้านค้าบ้านเรือนในเขตชุมชนเมืองลพบุรี เป็นกลุ่มลิงที่สร้างปัญหาความเสียหายและความเดือดร้อนให้กับผู้อยู่อาศัย และผู้สัญจร ไปมา บางคนเรียกลิงกลุ่มนี้ว่าลิงนอกศาล ลิงตลาด  ลิงตึก ลิงโรงเรียน หรือ ลิงจรจัด  ปัจจุบันจังหวัดลพบุรีเป็นเมืองท่องเที่ยว เพราะเคยเป็นเมืองหลวงเก่า คือเมืองละโว้ ในแผ่นดินสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช  บรรดาประชาชน พ่อค้า ข้าราชการจึงได้จัดประเพณีเลี้ยงโต๊ะจีนลิงทุกปี
             ซึ่งเราสามารถจัดหมวดหมู่ของลิงได้ว่าเป็นสัตว์ในไฟลัมมีแกนกระดูกสันหลัง ชั้นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม  จัดอยู่ในอันดับ ไพรเมท (Primates) ลักษณะท่าทางคล้าย คน (คนจัดอยู่ในอันดับ Primatesด้วย)ตีนหน้าและตีนหลังใช้จับเกาะได้มีหางและไม่มีหางอยู่รวมกัน มีภาษาสื่อสารกันเอง

พฤติกรรมการเรียนรู้ของ...ลิงลพบุรี

            พฤติกรรมการเรียนรู้ของสัตว์ เป็นปฏิกิริยาที่สิ่งมีชีวิตแสดงออกมาตอบสนองต่อสิ่งเร้าทั้งภายนอกและภายในที่มากระตุ้นเพื่อการอยู่รอดของสิ่งมีชีวิต เป็นการแสดงออกที่เห็นได้จากภายนอก โดยรูปแบบของพฤติกรรมต่างๆนั้นเป็นผลมาจากการทำงานร่วมกันของพันธุกรรมและสิ่งแวดล้อม 

            กลไกการเกิดพฤติกรรมของสัตว์  ขึ้นอยู่กับสมอง  เนื่องจากการแสดงออกของพฤติกรรมจะผ่านระบบประสาท เพื่อให้เกิดการประสานงานในส่วนต่างๆของร่างกาย หรือการแสดงออกเพียงบางส่วน หรือบางอวัยวะ  ดังแผนภาพต่อไปนี้           

           พฤติกรรมจะสลับซับซ้อนเพียงใดขึ้นอยู่กับระดับความเจริญของหน่วยรับความรู้สึก(recepter) ระบบประสาทส่วนกลาง(central nervous system)และหน่วยปฏิบัติงาน(effector)

           วิธีการศึกษาพฤติกรรมของสัตว์ เป็นการศึกษาหาความสัมพันธ์ระหว่างพฤติกรรมและสิ่งแวดล้อม ตลอดจนพื้นฐานทางสรีรวิทยาที่มีผลต่อการแสดงพฤติกรรมสัตว์ การศึกษาพฤติกรรมของสิ่งมีชีวิตทำได้ 2 วิธี  คือ
            1. วิธีการทางสรีรวิทยา (Physiological approach)มีจุดมุ่งหมายเพื่ออธิบายพฤติกรรมในรูปของกลไกการทำงานของระบบประสาท
           2. วิธีการทางจิตวิทยา (psychological approach) เป็นการศึกษาถึงผลของปัจจัยต่าง ๆ รอบตัวและปัจจัยภายในร่างกายที่มีต่อการพัฒนาและการแสดงออกของพฤติกรรมที่มองเห็นได้ชัดเจน

          ประเภทของพฤติกรรมของสัตว์

       การสื่อสารระหว่างสัตว์ เป็นพฤติกรรมทางสังคมของสัตว์ เพราะมีการส่งสัญญาณทำให้สัตว์ซึ่งได้รับสัญญาณ มีพฤติกรรมเปลี่ยนแปลงไป สัตว์ทุกชนิดต้องมีการสื่อสารอย่างน้อยในช่วงใดช่วงหนึ่งของชีวิตโดยเฉพาะช่วงที่มีการสืบพันธุ์ การศึกษาวิจัยที่เกี่ยวกับการสื่อสารจึงมักจะกระทำกับสัตว์ที่มีพฤติกรรมทางสังคมซับซ้อน เช่น ผึ้ง ปลวก มดและสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ทั้งนี้เพราะ เมื่อสัตว์เหล่านี้มาอยู่รวมกันมากจะมีการแบ่งหน้าที่กันทำงาน จึงต้องมีการสื่อสารกันตลอดเวลา  การสื่อสารระหว่างสัตว์สามารถแบ่งออกได้เป็น 4 รูปแบบคือ การสื่อสารด้วยท่าทาง ด้วยเสียง ด้วยสารเคมี และด้วยการสัมผัส
           จากข้อมูลดังกล่าว นักวิจัยญี่ปุ่นสังเกตเห็นว่า ลิงลพบุรีมีพฤติกรรมสอนลูกให้เขี่ยเศษอาหารออกจากฟัน ซึ่งน่าจะเป็นข้อพิสูจน์ว่า สัตว์จำพวกไพรเมทนี้มีการสอนให้ลูกใช้เครื่องมือ ซึ่งเคยเชื่อว่าเป็นพฤติกรรมของมนุษย์เท่านั้น

         สรุปลิงลพบุรีเป็นสัตว์สังคมมีพฤติกรรมการเรียนรู้แบบการใช้เหตุผลและสื่อการกันด้วยท่าทางและภาษา

ภาพประกอบจาก 76.nationchannel.com

              จากการวิจัยของนักวิจัยญี่ปุ่นเราสามารถอธิบายพฤติกรรมการเรียนรู้ของลิงลพบุรีดังกล่าว โดยใช้ทฤษฏีการเรียนรู้ทางสังคม (Social Learning Theory)ของ อัลเบิร์ต เบนดูรา (Albert Bandura) (1986,1997) ที่กล่าวว่า คนและสัตว์สามารถเรียนรู้จากการสังเกตผู้อื่นโดยเจาะจงความสนใจ สร้างภาพ จดจำ วิเคราะห์และสร้างทางเลือกภายหลังจากการเรียนรู้  ซึ่งเราสามารถนำมาใช้เปรียบเทียบกับพฤติกรรมการเรียนรู้ของผู้เรียนในชั้นเรียนจะได้หรือไม่  ดังคำกลอนของ ท่านพุทธทาสภิกขุ ต่อไปนี้
                         อันลิงค่าง กลางป่า จับมาหัด          สารพัด ฝึกได้ ดังใจหมาย
           เกิดเป็นคน ทนฝึกฝน จนตัวตาย             ถ้าเอาดี ไม่ได้ ก็อายลิง

กลับไปทดสอบความก้าวหน้าอีกครั้ง (ประเมินผลหลังเรียน) และตรวจเฉลยด้วย   

 
            •  เฉลยคำตอบ         ข้อที่ถูก    คือ   ข้อ    3,4,5,7,8,9,10
                                                ข้อที่ผิด    คือ   ข้อ    1,2,6

ข้อสงสัยอยากรู้

            -  ลิงลพบุรีทำอย่างอื่นอีกได้ไหม   
            - ทำไมคนลพบุรีไม่ศึกษาและบันทึกพฤติกรรมของลิงลพบุรีบ้าง  
            -  สัตว์อื่นๆมีพฤติกรรมอะไรบ้าง 
            - สังคมของลิงเป็นอย่างไร  
            - น่าจะไปดูของจริง       

ลองทำดู 

           สืบค้นข่าวสารเกี่ยวกับพฤติกรรมของ ลิง
           ศึกษานอกสถานที่และทำโครงงานแบบสำรวจโดยการแบ่งกลุ่มๆละ 3-5 คน ไปศึกษาพฤติกรรมของสัตว์อื่นๆในที่ต่างๆ หรือไปศึกษาพฤติกรรมอื่นๆ ของ ลิงในท้องถิ่นต่างๆ

ประโยชน์ที่นำไปใช้

           เป็นบทเรียนในหลักสูตรท้องถิ่นได้
           บูรณาการกับวิชาในกลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม เรื่อง ประวัติศาสตรในท้องถิ่นได้

แหล่งที่มาของข้อมูล

 -https://www.baanjomyut.com/cgi-bin/boardjomyut/show.pl?forum=1&topic=1107 -  https://www.muallimthai.com/index.php?option=com_content&task=view&id=40&Itemid=42 
 -www.bloggang.com/mainblog.php?id=iamzeon&month=13-03-2009&group=82&gblog=72  46khttps://gotoknow.org/file/tnitsu/%E0%B9%81%E0%B8%9C%E0%B8%99%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%99%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B9%89%20%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%87%20%E0%B8%9E%E0%B8%A4%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%82%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%A7%E0%B9%8C.doc https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B8%87
 -www.oknation.net/blog/inter/2009/03/12/entry-4 - 60k -76.nationchannel.com/playvideo.php?id=30038 - 25k