สะท้อนถึงปัญหาของเด็กวัยรุ่นและปัญหาเครือข่ายสังคมออนไลน์ได้เป็นอย่างดี
หนังสือพิมพ์และสื่อออนไลน์ต่างๆ ได้ลงภาพข่าวเด็กนักเรียนวัยรุ่นหญิงกลุ่มหนึ่งที่แต่งกายไม่เหมาะสมแล้วเผย แพร่ภาพของตนผ่านทางอินเทอร์เน็ตซึ่งรายละเอียดของข่าวมีดังนี้
"ผู้สื่อข่าวได้รับการร้องเรียนจากประชาชนถึงความเสื่อมโทรมของสังคมไทย ส่งผลให้เกิดภาพเด็กนักเรียน แต่งกายไม่เหมาะสมว่อนอินเทอร์เน็ตอีกระลอก ผ่านเฟซบุ๊กที่มีการส่งต่อกันมาเป็นจำนวนมาก โดยภาพที่เกิดขึ้นมีเด็กนักเรียนหญิง 7 คน โดยส่วนใหญ่มีการถอดเสื้อผ้าออกเหลือเพียงเสื้อชั้นใน ส่วนอีกคนสวมใส่เสื้อชุดนักเรียนคอซองแต่นั่งแยกขาจนเห็นกางเกงชั้นใน และยังมีบางคนใส่เสื้อสายเดี่ยวและมีการแสดงท่าทางกอดรัดฟัดเหวี่ยงกัน โดยทั้งหมดได้ถ่ายภาพด้วยใบหน้าร่าเริง ผู้สื่อข่าวได้ตรวจสอบภาพดังกล่าวพบว่า มีต้นตอการส่งภาพมาจากนามแฝงของบุคคลหนึ่ง โดยมีผู้มาแสดงความคิดเห็นแสดงความชื่นชอบภาพดังกล่าวอย่างรวดเร็ว ในระยะเวลา 10 นาที มีผู้กด ‘ไลค์’ เพิ่มขึ้นเป็นพันราย รวมทั้งมีการนำภาพดังกล่าวไปเผยแพร่แบ่งปันจำนวนมาก"
ข่าวนี้สะท้อนถึงปัญหาของเด็กวัยรุ่นและปัญหาเครือข่ายสังคมออนไลน์ได้ เป็นอย่างดี ซึ่งการถ่ายภาพโชว์ผ่านสื่อออนไลน์ลักษณะนี้น่าจะมีสาเหตุซึ่งควรนำมา วิเคราะห์ 3 ประเด็นหลักที่สอดรับกันอย่างดี คือ
- ความต้องการแสดงออกทางเพศของวัยรุ่น หากแต่ยังขาดวุฒิภาวะ
- การเลียนแบบสื่อที่ไม่เหมาะสมของวัยรุ่น
- กระแสนิยมสื่อสังคมออนไลน์สมัยใหม่ ที่เริ่มคุ้นชินกับเทคโนโลยี มักจะถ่ายภาพโชว์ขึ้นเว็บไซต์ให้เพื่อนๆ ได้ชม และแบ่งปันกันอย่างรวดเร็ว
เข้าใจ “ความต้องการแสดงออกทางเพศ” ของวัยรุ่น
วัยรุ่นเป็นวัยที่มีลักษณะเฉพาะแตกต่างจากวัยอื่นๆ วัยรุ่นเป็นวัยที่มีการเปลี่ยนแปลงทั้งร่างกายและจิตใจ มีการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนเพศ ทำให้เด็กวัยรุ่นมีการเจริญเติบโตของอวัยวะและโครงสร้างของร่างกาย นอกจากนี้ยังทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางอารมณ์อีกด้วย นอกจากนี้วัยรุ่นยังเป็นวัยที่มีความขัดแย้งกันระหว่างความต้องการเป็นอิสระกับภาวะที่ยังต้องพึ่งพิงผู้ใหญ่ (dependent - independent) บางครั้งเด็กวัยรุ่นก็อยากทำอะไรแบบผู้ใหญ่ ทั้งที่ยังไม่มีความสามารถ หรือยังไม่ถึงวัยอันควร การเปลี่ยนแปลงที่สำคัญอีกประการหนึ่งในช่วงวัยรุ่นคือ การเริ่มมีความรู้สึกทางเพศและความสนใจในเพศตรงข้ามมากขึ้น ทำให้เด็กวัยรุ่นต้องเรียนรู้ที่จะปรับตัว รวมไปถึงการแสดงออกทางเพศ และการวางตัวต่อเพศตรงข้าม
จากภาพข่าวจะเห็นลักษณะพฤติกรรมที่ทำกันเป็นกลุ่ม การคบเพื่อนเป็นเรื่องที่เด็กวัยรุ่นให้ความสำคัญมาก เพื่อนอาจมีอิทธิพลต่อเด็กวัยรุ่นเองมากกว่าพ่อแม่ด้วยซ้ำไป หลายครั้งวัยรุ่นทำผิดพลาดไปเพราะเพื่อนชวน เพื่อนที่ไม่ดีสามารถชักจูงลูกไปในทางที่ผิดได้
สื่อมีผลต่อพฤติกรรมเลียนแบบหรือไม่ อย่างไร
จากภาพข่าวบ่งบอกว่าวัยรุ่นที่แสดงพฤติกรรมเช่นนี้ อาจเห็นว่าภาพลักษณ์ของความเซ็กซี่หรือยั่วยวนคือความมีเสน่ห์ของผู้หญิง ทำให้ผู้อื่นสนใจ เป็นที่น่าชื่นชมของเพื่อนๆถึง “ความใจถึง” นอกจากนี้ภาพที่แสดงออกมามีการจัดฉากและท่าทางซึ่งส่วนหนึ่งน่าจะมาจาก อิทธิพลของสื่อที่มีต่อการแสดงออกทางเพศของวัยรุ่นนั่นเอง
มีการศึกษาวิจัยพบว่าเด็กหรือวัยรุ่นที่ได้รับรู้เรื่องทางเพศผ่านสื่อรูป แบบต่างๆ มีแนวโน้มที่จะมีพฤติกรรมทางเพศเลียนแบบตามสื่อนั้นๆ นอกจากนี้ยังมีการศึกษาในประเทศสหรัฐอเมริกาพบว่าปริมาณของเนื้อหาทางเพศที่ เด็กได้รับมีความสัมพันธ์โดยตรงกับกิจกรรมทางเพศและความตั้งใจที่จะทำตามใน อนาคต
จากการสำรวจของวารสารสุขภาพวัยรุ่นที่เป็นที่ยอมรับ (The Journal of Adolescent Health) ระบุว่า ภาพยนตร์ รายการโทรทัศน์ เพลงและนิตยสารต่างๆ จะทำหน้าที่เสมือน "เพื่อนผู้มีอิทธิพลทางเพศ" (sexual super peer) ของเด็กวัยรุ่น ซึ่งเป็นวัยที่เสาะหาข้อมูลเรื่องเพศ และจากผลการสำรวจนี้ได้สนับสนุนแนวคิดที่ว่าสื่อมีอิทธิพลไม่มากก็น้อยต่อ พฤติกรรมทางเพศของวัยรุ่น เช่นเดียวกันกับศาสนา และความสัมพันธ์ระหว่างพ่อแม่และเด็ก
จากการสอบถามเด็กอเมริกันมากกว่า 1,000 คน ที่มีอายุระหว่าง 12-15 ปี ถึงเรื่องประเภทของรายการทางสื่อที่ได้รับเป็นประจำ เด็กให้คำตอบว่าประเภทของรายการที่ได้รับผ่านสื่อนั้นมักเกี่ยวกับเรื่อง กิจกรรมทางเพศ เช่น การออกเดทด้วยกัน การกอดจูบ การมีเพศสัมพันธ์ นอกจากนี้ผู้วิจัยยังได้ตรวจสอบเนื้อหาทางเพศ 264 รายการจากสื่อต่างๆ รวมถึง นิตยสาร ภาพยนตร์ และรายการโทรทัศน์ ตัวอย่างของรายการซึ่งวัยรุ่นมองหา ได้แก่ การแสดงความรัก ภาพโป๊หรือฉากเปลือย การสัมผัส การจูบและการร่วมเพศ จากผลการศึกษายังพบอีกว่าสื่อต่างๆ มักจะวาดภาพให้เรื่องเพศกลายเป็นเรื่องที่ไม่มีความเสี่ยงเลย โดยเรื่องทางเพศมักเป็นเรื่องราวของคู่หญิงชายซึ่งยังไม่ได้แต่งงานกัน แต่แทบไม่มีตัวอย่างของการคุมกำเนิดหรือการใช้ถุงยางอนามัยเลยแม้แต่น้อย
จากผลการศึกษาดังกล่าวสรุปได้ว่า "สื่อมีความสัมพันธ์อย่างมากกับการแสดงออกทางเพศของวัยรุ่น เนื่องจากบทบาทของสื่อเป็นแหล่งข้อมูลทางเพศที่สำคัญสำหรับวัยรุ่น" วัยรุ่นเป็นช่วงเวลาแห่งพัฒนาการของการค้นหาข้อมูลโดยเฉพาะอย่างยิ่งบทบาท ของผู้ใหญ่ ร่วมกับการที่วัยรุ่นซึ่งขาดแคลนข้อมูลเกี่ยวกับเรื่องทางเพศอยู่แล้ว วัยรุ่นจึงหันมาใช้สื่อเพื่อหาข้อมูลเกี่ยวกับมาตรฐานเรื่องเพศ ปัญหาสื่อกับพฤติกรรมเลียนแบบของเด็กนั้นนับวันจะพัฒนาตามเทคโนโลยีที่ก้าว หน้ามากขึ้นและตามระบบทุนนิยมที่มีกระแสแรงขึ้นเรื่อยๆ
ภัยจากสื่ออิเล็กทรอนิกส์ใหม่
เครือข่ายสังคมออนไลน์ เช่น เฟซบุ๊ก จัดเป็นสื่ออิเล็กทรอนิกส์ ที่มีลักษณะสำคัญ คือ
- กระจายอำนาจ (decentralization) ไม่ถูกผูกขาด และควบคุมจากผู้ส่งสาร
- สมรรถนะสูง (high capacity) คือสามารถส่งต่อกันได้ง่าย แพร่กระจายได้อย่างรวดเร็ว เช่นภาพไม่เหมาะสมจากเฟซบุ๊กนี้ ถ้าเป็นเมื่อ 5-10 ปีก่อนคงไม่มีทางเผยแพร่ภาพดังกล่าวให้คนนับพันดูได้ภายในเวลาเพียง 10 นาทีเช่นนี้
- ปฏิสัมพันธ์ (interactive) คือเป็นสื่อที่สามารถใช้โต้ตอบ แสดงความคิดเห็นกันได้อย่างรวดเร็ว
- รูปแบบหลากหลาย (hybrid) มีรูปแบบหลายอย่างที่ผสมผสานกัน
แต่เดิมนั้น ผู้ส่งสารใช้วิธีส่งสารไปยังสื่อ สื่อส่งให้ผู้รับสารต่อ แต่ในโลกของเทคโนโลยียุคใหม่นี้ ผู้รับสารจะกลายเป็นผู้ส่งสารได้เอง ตัวอย่างเช่น ภาพไม่เหมาะสมจากเว็บไซต์ หรือคลิปมือถือ จากต้นกำเนิดไปยังผู้รับสารคนแรก และผู้รับสารคนแรกก็สามารถเปลี่ยนเป็นผู้ส่งสารคนต่อไป ต่อกันเป็นทอดๆ ต่างคนต่างส่งต่อไปเรื่อยๆ จนกระจายไปทั่วสังคม
นอกจากนี้เทคโนโลยีสารสนเทศยังได้ทำให้เราเข้าสู่ยุคที่ผู้รับสารกลาย เป็นผู้ผลิตข่าวสารเอง (user generated content ) ตัวอย่างเช่นการใช้เว็บบล็อก (weblog) หรือที่เรียกกันสั้นๆ ว่า บล็อก (blog) เพื่อใช้เป็นสื่อในการนำเสนอเรื่องราวที่ตนเองสนใจ รายงานข่าวสารต่างๆ และโดยเฉพาะอย่างยิ่งการใช้เครือข่ายสังคมออนไลน์เช่นเฟซบุ๊ก ทวิตเตอร์ ซึ่งเราสามารถนำภาพอะไรก็ได้เข้าไปเสนอสู่ผู้อื่นในโลกออนไลน์ โดยไร้ขีดจำกัดและไม่มีการควบคุม เทคโนโลยีสารสนเทศที่ก้าวหน้าขึ้นจึงมีทั้งข้อดีและข้อเสียเสมือนดาบสองคม ข้อดีคือข้อมูลข่าวสารที่มีประโยชน์และความรู้ต่างๆ ได้กระจายออกไปได้อย่างรวดเร็วและกว้างขวางทั่วโลกอย่างไร้พรมแดน หากแต่ข้อเสียก็คือ ทำให้โลกการสื่อสารยุคนี้ไม่มีใครสามารถควบคุมได้ เช่นเว็บไซต์ภาพและเสียงลามกอนาจาร รวมไปถึงการเผยแพร่ภาพพฤติกรรมการแสดงออกทางเพศที่ไม่เหมาะสมดังภาพข่าวที่ นำเสนอไปแล้ว
มีคำกล่าวว่าช่วงวัยรุ่นเป็นทางโค้งของชีวิต หลายๆ ท่านคงเห็นด้วยว่าเป็นความจริง เมื่อผ่านทางโค้งนี้ไปได้แล้วชีวิตก็มักจะราบรื่น ประสบความสำเร็จ แต่ถ้าพลาดพลั้งไป โดยเฉพาะอย่างยิ่งในยุคของเครือข่ายสังคมออนไลน์ ยิ่งทำให้ทางโค้งอันตรายขึ้น อาจจะตกเหวได้ง่ายๆ การแสดงออกทางเพศที่ไม่เหมาะสมเช่นนี้อาจก่อให้เกิดปัญหาทางเพศในอนาคตได้ ไม่ว่าจะเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ โรคเอดส์ โรคซิฟิลิส หรือแม้กระทั่งปัญหาตั้งครรภ์ก่อนวัยอันควร นำไปสู่ปัญหาการทำแท้ง หรือปัญหาคุณแม่วัยรุ่นซึ่งปัจจุบันดูเหมือนปัญหาดังกล่าวมีมากขึ้นเรื่อยๆ
ที่มา : ศูนย์วิจัยสุขภาพกรุงเทพ เครือโรงพยาบาลกรุงเทพ
ขอขอบคุณ :
ที่ปรึกษาบทความ: นายแพทย์กมล แสงทองศรีกมล กุมารแพทย์ จิตแพทย์เด็กและวัยรุ่น
ที่มา : https://www.sahavicha.com/?name=knowledge&file=readknowledge&id=4566