? คำถามต้องห้าม!!!

            "ภายใต้กฎหมายของประเทศสหรัฐอเมริกา ผู้สัมภาษณ์มีข้อจำกัดในการถามคำถามค่อนข้างมาก ทั้งนี้  เพราะมีกฎหมายว่าด้วยการเลือกปฏิบัติหรือการแบ่งแยก (Discrimination Law) ใช้บังคับอยู่   ดังนั้น ผู้สัมภาษณ์จึงต้องระมัดระวังเป็นพิเศษ เพราะคำถามบางคำถามเป็นคำถามต้องห้าม หรือเป็นคำถามที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย  แม้จะไม่ตั้งใจก็อาจโดนข้อหาว่าถามคำถามที่ไม่ชอบด้วยกฎหมายได้"

            เพื่อ ประโยชน์ในการเรียนรู้  จึงใคร่ขอนำตัวอย่างคำถามหรือการปฏิบัติที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย  (Unlawful) ซึ่งห้ามนายจ้างในประเทศสหรัฐอเมริกาสอบถามหรือถามหาก่อนการว่าจ้าง เท่าที่ผู้เขียนพอจะทราบมาเล่าสู่กันฟัง เช่น ห้ามถามถึงคำนำหน้าชื่อซึ่งจะบ่งบอกถึงเชื้อชาติ  ศาสนา  เพศ  สัญชาติ  ความพิการ  อายุ  หรือบรรพบุรุษ  ห้ามถามถึงที่อยู่ในต่างประเทศที่จะบ่งบอกถึงสัญชาติเดิม (ถามถึงที่อยู่และระยะเวลาที่อยู่ ณ ที่อยู่ปัจจุบันได้) ห้ามขอดูใบเกิดก่อนการว่าจ้าง (ถามได้เพียงเพื่อให้แน่ใจว่าผู้สมัครอายุครบ 18 ปีบริบูรณ์เท่านั้น) ห้ามถามถึงสถานที่เกิดของผู้สมัคร  ของบิดามารดา  ปู่ย่าตายาย และคู่สมรส และห้ามถามถึงสัญชาติเดิม ห้ามถามคำถามที่จะนำไปสู่การบ่งบอกถึงเชื้อชาติ  ห้ามถามถึงเพศและห้ามเรียกสุภาพสตรีที่เป็นผู้ใหญ่แล้วว่า "Girl" หรือ "Honey" หรือใช้คำพูดที่ผู้ใหญ่ใช้กับเด็ก ห้ามถามว่านับถือศาสนาใดและห้ามระบุว่านายจ้างต้องการผู้ที่นับถือศาสนาใด ห้ามถามถึงความพิการ (ถามได้เฉพาะเพื่อพิจารณาว่าผู้สมัครสามารถทำงานได้โดยไม่อันตรายเท่านั้น) ห้ามถามว่าเกิดในสหรัฐอเมริกาหรือไม่ (ถามได้เพื่อพิจารณาว่าผู้สมัครจะทำงานได้อย่างถูกต้องตามกฎหมายหรือไม่) ห้ามขอภาพถ่ายก่อนการว่าจ้าง ห้ามถามคำถามที่จะทำให้ต้องเปิดเผยถึงสัญชาติและศาสนา ห้ามถามว่าอะไรคือภาษาที่ใช้ตั้งแต่กำเนิดหรือภาษาที่พ่อแม่ใช้หรือเรียนรู้ภาษามาด้วยวิธีใด (ถามถึงสาขาที่เรียนและระดับการศึกษา การฝึกอบรมและความสามารถในทางภาษาได้)    

            ห้าม ถามถึงข้อมูลของญาติของผู้สมัคร (ถามถึงชื่อญาติที่จะติดต่อกรณีมีเหตุฉุกเฉินได้) ห้ามถามถึงสโมสรหรือองค์กรที่เป็นสมาชิกหรือสังกัดอยู่ (ถามถึงความเป็นสมาชิกได้ตราบใดที่ไม่นำไปสู่การรู้ถึงเชื้อชาติ  ศาสนา เพศ สัญชาติเดิม ความพิการ อายุ หรือบรรพบุรุษ) ห้ามถามถึงความเป็นเจ้าของบ้านและถามเกี่ยวกับสถานะการเงิน ห้ามถามถึงการเข้ารับราชการทหารในประเทศใด ๆ ยกเว้นประเทศสหรัฐอเมริกา ห้ามถามว่าปลดประจำการเพราะเหตุใด (ถามได้ถ้าเป็นส่วนหนึ่งของคุณสมบัติที่กำหนดและขอดูใบปลดประจำการได้หลังการว่าจ้าง) ห้ามถามถึงความเต็มใจที่จะทำงานในวันหยุดทางศาสนาใด ๆ (ถามถึงความยินดีและความเต็มใจที่จะทำงานตามตารางของงานที่สมัครได้) ห้ามถามคำถามอื่นที่ไม่เกี่ยวกับงานที่สมัคร  ซึ่งอาจจะก่อให้เกิดการกีดกันหรือตั้งข้อรังเกียจหรือเลือกปฏิบัติ (คำถามอื่นๆ ที่จะตรวจ-สอบว่าผู้สมัครมีคุณสมบัติเหมาะกับงานที่สมัครได้) ห้ามถามคำถามซึ่งจะนำไปสู่ข้อมูลที่ต้องห้าม เช่น เชื้อชาติ ศาสนา อายุ ฯลฯ (ถามเกี่ยวกับเรื่องส่วนตัวที่เกี่ยวกับงานได้แต่จะต้องไม่เกี่ยวกับเชื้อชาติ  ศาสนา เพศ สัญชาติเดิม ความพิการ อายุ หรือบรรพบุรุษ)  และห้ามถามถึงสถานะสมรส แผนการสมรส แผนการมีบุตร วิธีการเลี้ยงดูเด็กขณะที่ไปทำงาน หรือประวัติเกี่ยวกับครอบครัว

            สรุป แล้วผู้สัมภาษณ์ในประเทศสหรัฐอเมริกาต้องระมัดระวังในการซักถามหรือขอดูหลักฐานก่อนการ ว่าจ้าง ถ้าเป็นเรื่องเกี่ยวกับเชื้อชาติ ศาสนา  เพศ  สัญชาติเดิม  ความพิการ  อายุ  บรรพบุรุษ ที่อยู่เดิม การศึกษาโดยเฉพาะเรื่องภาษา ญาติพี่น้อง องค์กรที่ผู้สมัครสังกัดอยู่ สถานะทางการเงินหรือเครดิต  ประวัติการรับราชการทหาร  ความพร้อมที่จะทำงานในวันหยุดทางศาสนา การสอบถามประวัติ สถานะสมรส  แผนการสมรส แผนการมีบุตรและการเลี้ยงดูบุตรระหว่างที่มาทำงาน

            เมื่ออ่านแล้วไม่ทราบว่าท่านผู้อ่านมีความคิดเห็นอย่างไร แต่เชื่อว่าจะมีทั้งที่เห็นด้วยและไม่เห็นด้วยโดยสิ้นเชิง  หรือเห็นด้วยและไม่เห็นด้วยบางส่วน ฝากกันไว้คิดกันด้วย

ชำนาญ  พิมลรัตน์
ที่ปรึกษาอาวุโส
บริษัท  ศูนย์กฎหมายธุรกิจอินเตอร์เนชั่นแนล จำกัด
อดีตกรรมการ  และผู้อำนวยการฝ่ายทรัพยากรมนุษย์
บริษัท  กู๊ดเยียร์ (ประเทศไทย) จำกัด  (มหาชน)

ที่มา: นิตยสาร Recruit Update ฉบับที่ 401  วันที่  1-15  พฤษภาคม  2547