รวมเว็บ อัตลักษณ์ของโรงเรียน ตัวอย่างอัตลักษณ์ของโรงเรียน
วันนี้ ขอพูดเรื่อง "อัตลักษณ์" อีกครั้งหนึ่ง เพราะพบว่า บ่อยครั้งที่เราพูดถึงหรือถามถึง "อัตลักษณ์ของสถานศึกษา" ผู้เกี่ยวข้องหลายท่านตอบว่า อัตลักษณ์ของโรงเรียนนี้ คือ"คุณธรรม นำความรู้ มุ่งสู่สากล" "พัฒนาผู้เรียนให้เป็นคนที่สมบูรณ์ มุ่งสู่สากล" "พัฒนากระบวนการจัดการเรียนรู้ที่ได้มาตรฐาน ส่งเสริมการวิจัยและพัฒนา เพื่อสร้างผู้เรียนที่มีคุณภาพ สู่สากล" ฯลฯ ซึ่งในที่สุด ต้องซักต่อว่า ช่วยระบุหน่อยว่า "โดยสรุป คุณลักษณะ/สมรรถนะ/คุณสมบัติพิเศษที่ต้องการให้เกิดขึ้นในตัวผู้เรียน คืออะไร" เพราะโรงเรียนมุ่งส่งเสริมแบบกว้างกว้าง ๆ ไม่มีความเฉพาะเจาะจง ผมขออนุญาต ยกตัวอย่าง กรณีโรงเรียนไทยรัฐวิทยา ต่อไปนี้
"อัตลักษณ์ของลูกไทยรัฐวิทยา" ผมใช้คำนี้ เพื่อทุกคนจะได้เข้าใจตรงกันว่า "อัตลักษณ์" คือ "สิ่งที่ปรากฏให้เห็นในตัวผู้เรียน อันเนื่องมาจากการส่งเสริมของโรงเรียน" ทีนี้เรามาพิจารณาว่า โรงเรียนไทยรัฐวิทยา ได้พยายามส่งเสริมเรื่องอะไรบ้าง เช่น พบว่า โรงเรียนมุ่งส่งเสริมในเรื่องต่อไปนี้ คือ
1) สื่อมวลชนศึกษา...ซึ่งเด็กได้รับการฝึกฝนหรือพัฒนาทักษะ/คุณลักษณะหรือบุคลิกของการเป็นสื่อมวลชนที่ดี และใช้กระบวนการแบบนักสื่อสารมวลชนในการแสวงหาความรู้-ความจริงในการเรียนวิชาต่าง ๆ และในการดำเนินชีวิต "ทักษะกระบวนการแสวงหาความรู้-ความจริง ทักษะการสื่อสาร แบบผู้สือข่าวที่ดี" คืออัตลักษณ์
2) การใช้เทคโนโลยีเพื่อการดำเนินชีวิต...สุดท้ายเด็กต้องมี "ทักษะเทคโนโลยี"
3) การอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม....สุดท้ายเด็กต้องมี "จิตสำนึกและมีพฤติกรรมในการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม"
4) การรักความเป็นไทย.....สุดท้าย เด็กต้อง "รักความเป็นไทย=ภูมิใจในความเป็นไทย มีค่านิยมไทย ใช้ภาษไทย ตัวเลขไทย อาการไทย วัฒนธรรมไทย ฯลฯ"
5) การวิจัยและพัฒนาสำหรับครูและพัฒนาสมรรถนะครูสู่มืออาชีพ...สุดท้าย "ครูทุกคนต้องเป็นครูนักวิจัย ครูมืออาชีพ"
รายการที่ 5) เป็นผลที่เกิดระดับครูผู้สอน เราไม่เลือกรายการนี้เป็นอัตลักษณ์ของลูกไทยรัฐวิทยา ส่วน รายการที่ 1)-4) สามารถเลือกได้ ซึ่งในที่สุดเราอาจเลือกหลายตัว เลือกน้อยตัว หรือเลือกตัวเดียว ก็ได้ เช่น
โรงเรียนไทยรัฐวิทยา 63 เลือก "ทักษะกระบวนการแสวงหาความรู้-ความจริง ทักษะการสื่อสารแบบผู้สื่อข่าวที่ดี" และ " รักความเป็นไทย"
โรงเรียนไทยรัฐวิทยา 101 เลือก "ทักษะกระบวนการแสวงหาความรู้-ความจริง ทักษะการสื่อสารแบบผู้สื่อข่าวที่ดี" และ " จิตสำนึกรักษ์สิ่งแวดล้อม"
โรงเรียนไทยรัฐวิทยา 75 เลือก "ทักษะกระบวนการแสวงหาความรู้-ความจริง ทักษะการสื่อสารแบบผู้สื่อข่าวที่ดี" และ "ทักษะเทคโนโลยีเพื่อการดำเนินชีวิต"
จากกรณีตัวอย่างของ 3 ไทยรัฐวิทยา ดังกล่าวข้างต้น หากทุกไทรรัฐวิทยาทั้ง 101 โรงเรียน(กลุ่มไทยรัฐวิทยามี 101 โรง) เลือก "ทักษะกระบวนการแสวงหาความรู้-ความจริง ทักษะการสื่อสารแบบผู้สื่อข่าวที่ดี" เป็นอัตลักษณ์ตรงกัน แสดงว่า รายการนี้ คืออัตลักษณ์กลางของลูกไทยรัฐวิทยาทั้ง 101 โรง ส่วนรายการอื่น ๆ เป็นอัตลักษณ์เฉพาะของแต่ละโรงเรียน
.....อย่าลืม การระบุอัตลักษณ์ พยายามระบุในรูปของ "สมรรถนะหรือคุณสมบัติ" ที่เกิดขึ้น หรือต้องการให้เกิดในตัวผู้เรียน ไม่ควรเลือกรายการที่เกิดกับครู เพราะเราจัดการศึกษาแบบเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ ถ้ารายการอัตลักษณ์ตัวใด เราทำได้โดดเด่นหรือประสบความสำเร็จยิ่ง ก็เลือกรายการนั้นเป็น"เอกลักษณ์"ของสถานศึกษา และ ต้องไม่ลืมอีกเช่นกัน ต้องนำเสนอเข้าสู่ที่ประชุมกรรมการสถานศึกษา ให้ความเห็นชอบพร้อมแผนพัฒนาที่เป็นรูปธรรม(กรรมการสถานศึกษาและผู้เกี่ยวข้องจะได้ร่วมกันผลักดันให้เกิดขึ้นหรือประสบความสำเร็จตามที่คาดหวัง)....
---------
"อัตลักษณ์ของสถานศึกษา" ควรเน้นไปที่การกำหนดภาพความสำเร็จ(Image of Success)ที่ต้องการให้เกิดกับผู้เรียน หรือเป็นลักษณะหรือคุณสมบัติโดดเด่นของนักเรียนที่สำเร็จการศึกษาจากสถานศึกษาแห่งนั้น ตัวอย่างเช่น โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย กำหนดว่าอัตลักษณ์ของลูกสวนกุหลาบ คือ "มีภาวะผู้นำและสุภาพบุรุษ" โรงเรียนสตรีวิทยา กำหนดคุณสมบัติ "ยอดนารี สตรีวิทยา"(โดยมีการอธิบายอย่างชัดเจนว่า มีคุลักษณะที่สำคัญ ๆ อย่างไรบ้าง) เป็นต้น
ในการทำหน้าที่วิทยากรเสริมความรู้ในเรื่องการพัฒนาคุณภาพสถานศึกษา ในระยะที่ผ่านมา โดยเฉพาะในปี 2553 ผมได้พยายามเน้นและเสนอแนะให้สถานศึกษา กำหนดคุณสมบัติหรือลักษณะเฉพาะหรือลักษณะโดดเด่นของลูกศิษย์ของตน ให้ชัดเจน เช่น เสนอว่า
-โรงเรียนในเครือไทยรัฐวิทยา อาจเน้นคุณสมบัติ "ประชาธิปไตย ยอมรับความคิดเห็นที่แตกต่าง และกล้าต่อสู้ในสิ่งที่ถูกต้อง"(วิเคราะห์จากคุณสมบัติของผู้สื่อข่าว)
-โรงเรียนในจังหวัดนนทบุรี เน้น "จิตสำนึกรักเมืองนนท์ รักษ์สิ่งแวดล้อม"(เพื่อให้นนทบุรีเป็นเมืองน่าอยู่ชั้นดี)
-โรงเรียนในเครือ "เบญจมะฯ" เช่น เบญจมราชูทิศ เบญจมราชาลัย เบญจมราชานุสรณ์ เบญจมเทพอุทิศ ฯลฯ อาจเน้น "ประชาธิไตย เคารในสิทธิความเป็นมนุษย์"(ร.5 ทรงให้ความสำคัญกับศักด์ศรีความเป็นมนุษย์ จึงทรงประกาศให้มีการเลิกทาส)
-โรงเรียนในเครือ "จุฬาภาณ์" เน้น "บุคลิกนักวิทยาศาสตร์"
ฯลฯ
โดยสรุป อัตลักษณ์ คือ ลักษณะเฉพาะที่เป็นตัวตนของสถานศึกษา หรือกลุ่มสถานศึกษา ที่สอดคล้องกับเจตนารมณ์ในการจัดตั้งสถานศึกษา หรือลักษณะโดดเด่นของสถานศึกษา โดยควรเน้นที่ การกำหนดภาพความสำเร็จในตัวผู้เรียน(อาจเป็นคุณลักษณะ หรือสมรรถนะ) ในการกำหนดอัตลักษณ์ สถานศึกษาควรทำการวิเคราะห์ความเป็นมาของสถานศึกษา เจตนารมณ์ในการจัดตั้ง หรือบริบทของสถานศึกษา แล้วกำหนดอัตลักษณ์หรือคุณสมบัติเฉพาะที่ผู้สำเร็จการศึกษาจะต้องมีก่อนสำเร็จการศึกษา ทั้งนี้ ควรมีการประชาพิจารณ์ให้เห็นพ้องร่วมกันระหว่างผู้เกี่ยวข้องกลุ่มต่าง ๆ รวมทั้งจะต้องมีกิจกรรมการส่งเสริมหรือพัฒนาที่เป็นรูปธรรม และ มีการประเมินหรือตรวจสอบอย่างเป็นระบบ ว่า ผู้เรียนหรือผู้สำเร็จการศึกษา ได้มีคุณสมบัติหรือผ่านเกณฑ์แล้ว หรือไม่
--------
10 อัตลักษณ์สำคัญของ โรงเรียนต้นกล้า (คลิกเข้าเว็บไซต์)
1. เป็นโรงเรียนทางเลือกที่จัดการศึกษา (Alternative Education) โดยไม่เร่งรัดและเร่งรีบกับการเขียนการอ่าน เพราะจะทำให้เกิดความเครียดได้ง่าย แต่จะเน้นกระบวนการเรียนรู้ผ่านการเล่น ใช้การเล่นเป็นสื่อกลางเพื่อการเรียนรู้ และประสบการณ์ชีวิต เพื่อให้เกิดความรักการเรียน รักโรงเรียน และที่สำคัญเพื่อให้เด็กมีจินตนาการและความสุข
2. คำนึงถึงสุขลักษณะและความปลอดภัยสูงสุด (Health and Safety) เช่น มีเจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัยทุกพื้นที่, กล้องVDO วงจรปิด, สระว่ายน้ำระบบน้ำเกลือที่ปราศจากคลอรีน เพื่อป้องกันสารพิษที่จะเข้าสู่ร่างกายและผิวหนัง
3. ผู้บริหารและบุคลากรมีประสบการณ์ด้านการบริหารที่มีชื่อเสียงทั้งด้านการศึกษาและแพทย์ผู้เชี่ยวชาญจิตวิทยาเด็ก
4. บุคลากรทุกระดับได้รับการคัดสรรโดยคำนึงถึงความสุภาพโอนอ่อนและให้ความทะนุถนอมรักใคร่เด็ก (Tender, Love and Care)
5. อัตราส่วนของบุคลากรต่อนักเรียนระดับอนุบาลทั้งโรงเรียน คือ 1 ต่อ 5 เพื่อให้การดูแลเอาใจใส่อย่างทั่วถึง
6. อาคารสถานที่พร้อมสรรพ์เกินกว่ามาตรฐานที่กำหนดไว้ (High Standard Facility) กล่าวคือ โดยเฉลี่ยนักเรียน 1 คน ต่อ พื้นที่ 15 ตารางเมตรและนักเรียน 1 คนต่อพื้นที่ดิน 65 ตารางเมตร อีกทั้งโรงเรียนต้นกล้า ยังมีสนามเด็กเล่นที่หลากหลาย มีมูลค่าหลายล้านบาท และคำนึงถึงความปลอดภัยเป็นสำคัญ เป็นต้น
7. มีกล้องวงจรปิดที่ผู้ปกครองสามารถตรวจสอบ (Web Camera) และสามารถมองเห็นกิจกรรมต่าง ฯ ทีเกิดขึ้นได้ตลอดเวลา ผ่านอินเตอร์เน็ตที่บ้านของผู้ปกครอง
8. มีหลักสูตรต่อเนื่องถึงประถมศึกษาปีที่ 6 (Continuation of Education) มีวิสัยทัศน์ที่เป็นโรงเรียนขนาดเล็ก เพื่อการดูแลที่ทั่วถึง
9. มีเครือข่ายโรงเรียนทางเลือกในกรุงเทพๆ (Education Network) หลายสถาบัน เพื่อเป็นชุมชนแห่งการเรียนรู้ที่หลากหลาย
10. แนวคิดทางการศึกษาที่ออกแบบโดยมีพื้นฐานทางด้านศิลปะ ศาสนา และวิทยาศาสตร์ โดยเน้นที่การเรียนรู้อย่างมีความสุข ที่สำคัญคำนึงถึงอนาคตของผู้เรียนที่จะต้องมีขีดความสามารถทางการปรับตัว (Adaptability) ในโลกอนาคตที่จะมีความผันผวนทางด้านสิ่งแวดล้อม สังคม และภาคการผลิต