1. หน้าหลัก
  2. เรื่องทั่วไป สาระน่ารู้

สาเหตุโรคไข้เลือดออก สาเหตุของโรคไข้เลือดออก วงจรโรคไข้เลือดออก

1,450 ผู้ชม

สาเหตุโรคไข้เลือดออก


สาเหตุโรคไข้เลือดออก สาเหตุของโรคไข้เลือดออก วงจรโรคไข้เลือดออก

 
 โรคไข้เลือดออก ( Dengue hemorrhagic fever-DHF )

   
 
 

สาเหตุโรคไข้เลือดออก สาเหตุของโรคไข้เลือดออก วงจรโรคไข้เลือดออก

  
 

ไข้เลือดออกเป็นโรคที่เกิดจากยุงเป็นพาหะของโรคไข้เลือดออกนอกจากจะเป็นปัญหาสาธารณะสุขของประเทศไทยแล้ว ยังเป็นปัญหาสาธารณสุขทั่่วโลก โดยเฉพาะประเทศในเขตร้อนและก่อให้เกิดความกังวลต่อผู้ปกครองเวลาเด็กมี ไข้ บทความนี้จะบรรยาย

     ไข้เลือดออกเป็นโรคที่เกิดจากยุงเป็นพาหะของโรคไข้เลือดออกนอกจากจะเป็นปัญหาสาธารณะสุขของประเทศไทยแล้ว ยังเป็นปัญหาสาธารณสุขทั่่วโลก โดยเฉพาะประเทศในเขตร้อนและก่อให้เกิดความกังวลต่อผู้ปกครองเวลาเด็กมีไข้ 
 
สาเหตุโรคไข้เลือดออก สาเหตุของโรคไข้เลือดออก วงจรโรคไข้เลือดออก อุบัติการณ์ของโรคไข้เลือดออก
          เมื่อ คศ 1970มีการระบาดของไข้เลือดออกเป็นครั้งคราว epidermic 9 ประเทศ ปัจจุบันไข้เลือดออกมีการระบาดเพิ่มมากขึ้นในระยะเวลา 10 ปีที่ผ่านมา ปัจจุบันไข้เลือดออก เป็นโรคประจำท้องถิ่น endemic ของประเทศมากว่า 100 ประเทศในแถบแอฟริกา อเมริกา เอเซียตะวันออกเฉียงใต้ western pacific โดยมีความรุนแรงมากในแถบ เอเซียตะวันออกเฉียงใต้ western pacific
           ประชากรประมาณ 2500 ล้านคนในประเทศที่มีการระบาดจะเสี่ยงต่อการติดเชื้อไข้เลือดออก ประมาณว่าจะมีการติดเชื้อปีละ 50 ล้านคน และต้องนอนโรงพยาบาลมากกว่า 500000 คนต่อปี อัตราการเสียชีวิตประมาณร้อยละ 2.5 แต่อาจจะสูงถึงร้อยละ 20 หากให้การรักษาอย่างดีอัตราการเสียชีวิตอาจจะลดลงต่ำกว่าร้อยละ1
 

สาเหตุโรคไข้เลือดออก สาเหตุของโรคไข้เลือดออก วงจรโรคไข้เลือดออก

สาเหตุโรคไข้เลือดออก สาเหตุของโรคไข้เลือดออก วงจรโรคไข้เลือดออก สาเหตุของไข้เลือดออก
          โรคไข้เลือดออก เป็นโรคติดต่อที่เกิดจากยุงลาย Aedes aegyti ตัวเมีย บินไปกัดคนที่ป่วยเป็นไข้เลือดออกโดยเฉพาะช่วงที่มีไข้สูง เชื้อไวรัสแดงกีจะเพิ่มจำนวนในตัวยุงประมาณ 8-10 วัน เชื้อไวรัสแดงกี่จะไปที่ผนังกระเพาะและต่อมน้ำลายของยุง เมื่อยุงกัดคนก็จะแพร่เชื้อสู่คน เชื้อจะอยู่ในร่างกายคนประมาณ 2-7 วันในช่วงที่มีไข้ หากยุงกัดคนในช่วงนี้ก็จะรับเชื้อไวรัสมาแพร่ให้กับคนอื่น ซึ่งส่วนใหญ่มักจะเป็นเด็ก โรคนี้ระบาดในฤดูฝน ยุงลายชอบออกหากินในเวลากลางวันตามบ้านเรือน และโรงเรียน ชอบวางไข่ตามภาชนะที่มีน้ำขัง เช่น ยางรถยนต์ กะลา กระป๋อง จานรองขาตู้กับข้าว แต่ไม่ชอบวางไข่ในท่อระบายน้ำ ห้วย หนอง คลอง บึง

สาเหตุโรคไข้เลือดออก สาเหตุของโรคไข้เลือดออก วงจรโรคไข้เลือดออก
 
สาเหตุโรคไข้เลือดออก สาเหตุของโรคไข้เลือดออก วงจรโรคไข้เลือดออก เมื่อไรจะสงสัยว่าเป็นไข้เลือดออก
           อาการของไข้เลือดออกไม่จำเพาะ อาการมีได้หลายอย่าง ในเด็กอาจจะมีเพียงอาการไข้และผื่น ผู้ใหญ่อาจจะมีไข้สูง ปวดศรีษะ ปวดตามตัว ปวดกระบอกตา ปวดกล้ามเนื้อ หากไม่ทราบว่าโรคนี้อาจจะทำให้การรักษาช้า ผู้ป่วยอาจจะเสียชีวิต ลักษณะที่สำคัญของไข้เลือกออกคือ
    * ไข้สูงเฉียบพลัน ประมาณ 2-7 วัน
    * เบื่ออาหาร หน้าแดง ปวดศีรษะ ร่วมกับอาการคลื่นไส้อาเจียน และอาจมีอาการปวดท้องร่วมด้วย
    * บางรายอาจมีจุดเลือดสีแดงขึ้นตามลำตัว แขน ขา อาจมีกำเดาออก หรือเลือดออกตามไรฟัน และถ่ายอุจาระดำเนื่องจากเลือดออก และอาจทำให้เกิดอาการช็อคได้
    * ในรายที่ช็อคจะสังเกตได้จากการที่ไข้ลดแต่ผู้ป่วยซึม ลง ตัวเย็น หมดสติและเสียชีวิตได้
การเจาะเลือดตรวจวินิจฉัย
 
สาเหตุโรคไข้เลือดออก สาเหตุของโรคไข้เลือดออก วงจรโรคไข้เลือดออก การรักษา
          ไม่มีการรักษาเฉพาะสำหรับโรคไข้เลือดออก การรักเพียงประคับประคองอย่างใกล้ชิดโดยการเฝ้าระวังภาวะช็อค และเลือดออก และการให้สารน้ำอย่างเหมาะสมก็จะทำให้อัตราการเสียชีวิตลดลงต่ำกว่าร้อยละ 1
สาเหตุโรคไข้เลือดออก สาเหตุของโรคไข้เลือดออก วงจรโรคไข้เลือดออก วัคซีนป้องกันไข้เลือดออก
           การผลิตวัคซีนกำลังอยู่ในขั้นพัฒนา แต่มีปัญาเนื่องเชื้อมี 4 สายพันธุ์ คาดการณ์ว่าจะสำเร็จและใช้ได้ในอนาคตอันใกล้ การป้องกันและการควบคุม
สาเหตุโรคไข้เลือดออก สาเหตุของโรคไข้เลือดออก วงจรโรคไข้เลือดออก วิธีที่จะป้องกันและควบคุมไข้เลือดออกที่ดีที่สุดคือการ ควบคุมการแพร่กระจายของยุงลาย
    * กำจัดแหล่งเพราะพันธุ์ยุง เช่น กะละ ยาง กระป๋อง
    * หาฝาปิดภาชนะ เช่น โอ่ง ถังน้ำ
    * ในแหล่งน้ำสาธารณะอาจจะเลี้ยงปลาเพื่อกินลูกน้ำ หรือใส่สารเคมีเพื่อฆ่าลูกน้ำ
           ขนิดของเชื้อแดงกีเชื้อไวรัสแดงกี เป็น single strnded RNA ไวรัสมีด้วยกัน 4 ชนิด(serotype) DEN1 DEN2 DEN3 DEN4 ซึ่งมี antigen ร่วมกันบางส่วนทำให้เทื่อเกิดการติดเชื้อชนิดหนึ่ง จะเกิดภูมิคุ้มกันต่อเชื้ออีกชนิดหนึ่ง แต่ภูมิที่เกิดจะอยู่ได้ 6-12 เดือน ส่วนภูมิที่เกิดกับเชื้อที่ป่วยจะมีตลอดชีวิต เช่นหากเป็นไข้เลือดออกจากเชื้อ DEN1 ผู้ป่วยจะมีภูมิต่อเชื้อนี้ตลอดชีวิต แต่จะมีภูมิต่อเชื้อแดงกีชนิดอื่นเพียง 6-12 เดือนเท่านั้นจาการศึกษาพบว่าการติดเชื้อซ้ำ หรือการติดเชื้อครั้งที่สองจะเป็นสาเหตุของโรคแดงกีได้ถึงร้อยละ 80-90 ในสมัยก่อนปี 2543พบว่าการระบาดของเชื้อแดงกีเกิดจากสายพันธ์ที่สอง DEN2 แต่หลังจากนั้นพบลดลง แต่จะพบสายพันธ์ DEN3 มากขึ้น แต่หลังจากปี 2543 เชื้อสายพันธ์ที่สอง DEN2 เริ่มกลับมาพบมากขึ้นและมีอัตราการตายสูงเนื่องจากเป็นเชื้อที่หากเป็น แล้วจะเกิดอาการรุนแรงการ
สาเหตุโรคไข้เลือดออก สาเหตุของโรคไข้เลือดออก วงจรโรคไข้เลือดออก อาการของโรคติดเชื้อไข้เลือดออก
            ผู้ป่วยที่ติดเชื้อไข้เลือดออกอาจจะไม่มีอาการ หรือมีอาการเพียงเล็กน้อย หรืออาจจะเกิดอาการรุนแรงจนเสียชีวิต เมื่อหายร่างกายจะมีภูมิต่อเชื้อนั้นตลอดชีวิต ความรุนแรงของการติดเชื้อขึ้นกับอายุ ภาวะภูมิคุ้มกัน และความรุนแรงของเชื้อ ติดเชื้อไวรัสแดงกิวมีอาการได้ 3 แบบคือ
    * การติดเชื้อไข้แดงกิ่ว Denque Fever
    * ไข้เลือดออก [Dengue hemorrhagic fever-DHF]
    * สำหรับไข้เลือดออกแดงกิวที่ช็อก Denque Shock Syndrome DSS
สาเหตุโรคไข้เลือดออก สาเหตุของโรคไข้เลือดออก วงจรโรคไข้เลือดออก การดำเนินของโรค
ความรุนแรงของโรค
          ผู้ที่ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นไข้เลือดออกแดงกิว จะต้องมีหลักฐานการรั่วของพลาสมา (มีความเข้มข้นของเลือด[Hct]เพิ่มขึ้น 20% หรือมีน้ำในช่องเยื่อหุ้มปอด หรือในช่องท้อง) และมีเกร็ดเลือดต่ำกว่า 100,000 ความรุนแรงของโรคไข้เลือดออกจัดได้เป็น 4 ระดับ
    * Grade 1 ผู้ป่วยไม่ช็อก เป็นไข้เลือดออกโดยที่ไม่มีจุดเลือดออก ทำ touniquet test ให้ผลบวก
    * Grade 2 ผู้ป่วยไม่ช็อก มีจุดเลือดออกตามผิวหนัง มีเลือดกำเดาไหล หรืออาเจียนเป็นเลือด
    * Grade 3 ผู้ป่วย่ช็อก มีความดันโลหิตต่ำ ชีพขจรเร็ว pulse pressure แคบ เหงื่อออก กระสับกระส่าย
    * Grade 4 ผู้ป่วย่ช็อกรุนแรง วัดความดันโลหิตไม่ได้
สาเหตุโรคไข้เลือดออก สาเหตุของโรคไข้เลือดออก วงจรโรคไข้เลือดออก ข้อสำคัญของไข้เลือดออก
    * ให้สงสัยว่าจะเป็นไข้เลือดออกในผู้ที่มีไข้ เฉียบพลัน ไข้สูง โดยที่ไม่มีอาการของไข้หวัดร่วมกับ มีจุดเลือดออกหรือทำ touniquet test
    * หากตับโตจะช่วยสนับสนุนว่าเป็นไข้เลือดออก
    * ช่วงที่วิกฤตคือช่วงที่ไข้เริ่มลง หากเกร็ดเลือดต่ำลง ร่วมกับความเข้มข้นของเลือดเพิ่มขึ้นก่อนไข้ลง ให้สงสัยว่าจะเกิด
    * ยาลดไข้ไม่ได้ทำให้ระยะเวลาที่เป็นไข้ลดลง การให้ยาไม่ถูกต้องอาจจะทำให้เกิดโรคแทรกซ้อน
    * หากเลือดมีความเข้มข้นมากขึ้น 20% แสดงว่ามีการรั่วของพลาสม่า จำเป็นต้องได้รับน้ำเกลืออย่างเหมาะสม แต่การให้น้ำเกลือก่อนที่ จะมีการรั่วของพลาสม่าไม่เกิดประโยชน์
    * ภาวะ DSS เกิดจากการรั่งของพลาสม่าทำให้ร่างกายขาดน้ำ ต้องรีบให้น้ำเกลืออย่างรวดเร็ว และอาจจะจำเป็นต้องให้ Dextran 40
    * การให้น้ำเกลือจะให้เท่ากับพลาสม่าที่รั่ว โดยดูจากความเข้มของเลือดและปริมาณปัสสาวะที่ออก
    * การได้รับน้ำเกลือมากเกินไปอาจจะเกิดน้ำท่วมปอด
    * การเกิดภาวะเป็นกรดจะเกิดโรคแทรกซ้อนต่างๆตามมา
สาเหตุโรคไข้เลือดออก สาเหตุของโรคไข้เลือดออก วงจรโรคไข้เลือดออก การดูแลผู้ป่วย
เมื่อไรจะให้กลับบ้าน
    * ไม่มีไข้ 24 ชั่วโมงโดยที่ไม่ได้รับยาลดไข้ ผู้ป่วยอยากอาหาร
    * ผู้ป่วยมีอาการดีขึ้นอย่างชัดเจน
    * ความเข้มของเลือดคงที่
    * 3วันหลังจากรักษาภาวะช็อค
    * เกร็ดเลือดมากกว่า 50000
    * ไม่มีอาการแน่ท้องหรือแน่หน้าอกจากน้ำในท้องหรือช่อง เยื่อหุ้มปอด
สาเหตุโรคไข้เลือดออก สาเหตุของโรคไข้เลือดออก วงจรโรคไข้เลือดออก ภาวะโรคแทรกซ้อนอื่นๆ
    * ตับวาย
    * ไตวาย
    * สมองทำงานผิดปกติ
สาเหตุโรคไข้เลือดออก สาเหตุของโรคไข้เลือดออก วงจรโรคไข้เลือดออก การป้องกันโรคไข้เลือดออก
วิธีป้องกันไข้เลือดออกที่ได้ผลดี และยั้งยืนต้องเป็นแบบบูรณการโดยการร่วมมือของทุกฝ่าย
    * ภาคครัวเรือนต้องป้องกันโดยการกำจัดแหล่งน้ำที่เพาะ พันธุ์ยุง และการป้องกันส่วนบุคคล
    * ภาคชุมชนจะต้องมีการรณรงค์ให้มีการกำจัดแหล่งลูกน้ำ ในชุมชนอย่างน้อยปีละ 2-3 ครั้ง และจะต้องทำพร้อมกันถั่วประเทศโดยการโฆษณาผ่านสื่อต่างๆ
    * สำหรับชุมชนที่ห่างไกลก็อาจจะต้องใช้อาสาสมัคร
    * จัดโปรแกรมสำหรับเด็กและครอบครัวเพื่อกำจัดลูกน้ำ
    * กระตุ้นให้เอกชนมีส่วนร่วมในการจัดสิ่งแวดล้อม
    * จัดการประกวดพื้นที่ปลอดภัยจากไข้เลือดออก

แหล่งที่มา :  dpc9.ddc.moph.go.th

มาแรงรอบสัปดาห์

อัพเดทล่าสุด