อาขยานล้านนา..คุณค่าเรียนรู้

  อาขยานล้านนา
สิบแหลมซาวแหลม บ่เต้าแหลมใบข้าว 
สิบเล่าซาวเหล้า บ่เต้าเหล้าเดือนเกี๋ยง 
สิบเสียงซาวเสียง บ่เต้าเสียงแมงว้าง 
สิบจ๊างซาวจ๊าง บ่เต้าจ๊างเอราวัณ  
อายุสิบปี๋ อาบน้ำบ่หนาว อายุซาวปี๋แอ่วสาวบ่ก้าย 
สามสิบปี๋ บ่หน่ายสงสาร สี่สิบปี๋ยะก๋านเหมือนฟ้าผ่า
อายุห้าสิบปี๋ สาวด่าบ่เจ๊บใจ๋ หกสิบปี๋ไอเหมือนฟานโขก 
เจ็ดสิบปี๋ บ่าโหกเต๋มตั๋ว แปดสิบปี๋ ไขหัวเหมือนไห้
อายุเก้าสิบปี๋ ไข้ก่อต๋าย บ่ไข้ก่อต๋าย จะเอาอันไดไปบ่ได้สักอย่าง 
บ่ซัวะ บ่วาง บ่หายหม่นเศร้า คนบ่าเก่าเล่าไว้มาเมิน เลยวาง......

ที่มา : จรัล  มโนเพชร เนื้อเพลงอาขยานล้านนา 
https://www.nangdee.com/lyrics/song_preview.php?c_id=4888

สิบแหลมซาวแหลม บ่เต้าแหลมใบข้าว  หมายถึง  อะไรที่ว่าแหลม สิบอย่างยี่สิบอย่าง 
ก็ไม่เท่าหนึ่งความแหลมของใบข้าว 
สิบเหล้าซาวเหล้า บ่เท่าเหล้าเดือนเกี๋ยง หมายถึง    เหล้าอะไรก็ช่างสิบอย่างยี่สิบอย่าง ก็ไม่รสเลิศเท่าเหล้าเดือนเกี๋ยง  หรือเดือน๑ของล้านนา(ช่วงเดือนธันวาคม) เป็นข้าวใหม่เพิ่งเก็บเกี่ยว 
เหมาะที่จะเอามาทำสุราอย่างยิ่ง ... 
สิบเสียงซาวเสียง บ่เท่าเสียงแมงว้าง หมายถึง  เสียงอะไรสิบยี่สิบเสียงก็ไม่ดังเท่า เสียงแมงว้าง
แม่หม้าย หรือ แม่ม่ายลองไน หรือ แมลงว้าง เป็นจักจั่นขนาดใหญ่อันดับสองของไทย  เสียงของแม่ม่ายลองไนแตกต่างจากจักจั่นชนิดอื่นคือ มีเสียงดังและกังวาน
               

          
                           แม่ม่ายลองไน หรือ แมลงว้าง 
           รูปภาพ : www.dnp.go.th/FOREMIC/NForemic/t...sena.htm

  สิบช้างซาวช้าง บ่เท่าช้างเอราวัณ หมายถึง    ช้างสิบยี่สิบตัวก็เอามาเทียบกับหนึ่งช้างเอราวัณไม่ได้ ช้างเอราวัณ ในเรื่องรามายณะ และ ความเชื่อของศาสนาฮินดู กล่าวถึงพระอินทร์มีร่างสีเขียว มีพาหนะเป็นช้าง 3 เชือก เชือกหนึ่งพระศิวะเป็นผู้ประทานให้ชื่อว่า เอราวัณ เชือกหนึ่งพระพรหมป็นผู้ประทานให้ชื่อว่า คีรีเมขล์ไตรดายุค และอีกเชือกหนึ่งพระวิษณุเป็นผู้ ประทานให้ชื่อว่า เอกทันต์ ช้างเอราวัณเป็นช้างที่มีพละกำลังมากที่สุดในหมู่ ช้างทั้ง 3 เชือก

                อายุสิบปี๋อาบน้ำบ่หนาว หมายถึง  เด็กช่วงอายุสิบขวบโดนน้ำก็ไม่รู้สึกหนาว คงเพราะหนังยังหนาอยู่ หรือไม่ก็ยังชอบเล่นสนุกอยู่ เล่นน้ำ หัวเราะสนุกได้โดยไม่รู้สึกหนาว  

อายุซาวปี๋แอ่วสาวบ่ก้าย หมายถึง  คนช่วงอายุยี่สิบปีเนี่ยเที่ยวผู้หญิงยังไงก็ไม่เบื่อ แต่ 
ความหมายจริงๆคงไม่ได้หมายถึง เที่ยวผู้หญิงอย่างเดียวหรอก คงรวมไปถึงเที่ยว กินเหล้าด้วย  สามสิบปี๋บ่หน่ายสงสาร หมายถึง   คนอายุประมาณสามสิบปีเนี่ย ยังปลงไม่ตก ยังรับไม่ได้ที่ตัวเองแก่  คิดว่าหนุ่มอยู่ เสมอ  
สี่สิบปี๋ยะก๋านเหมือนฟ้าผ่า หมายถึง  คนช่วงอายุประมาณสี่สิบปีเนี่ยเป็นวัยที่ทำงาน ทำงานหนักเหมือนฟ้าผ่าเลย  
อายุห้าสิบสาวด่าบ่เจ็บใจ๋ หมายถึง  คนช่วงอายุห้าสิบปีเนี่ยใจเย็น สุขุมรอบคอบ ขนาดโดนสาว ด่าว่าก็ไม่เจ็บใจไม่ถือโกรธ  
หกสิบปี๋ไอเหมือนฟานโขก  หมายถึง  ช่วงอายุหกสิบปีแล้ว ก็เริ่มมีโรคมั่งละนะ แล้วเวลาไอเนี่ยเสียงจะประมาณ.... (ฟานโขก แปลว่าไอแห้งหรือลักษณะคล้ายคนเป็นโรคปอด) 
เจ็ดสิบปี๋บะโฮกเต็มต๋ัว  หมายถึง พออายุมาถึงช่วงเจ็ดสิบปี พวกตุ่ม ฟ้า กระเนื้อ เม็ดอะไรต่างๆก็ขึ้นเต็มตัวซะแล้ว  
แปดสิบปี๋ไค่หัวเหมือนไห้  หมายถึง  คนแก่พออายุช่วงประมาณแปดสิบปีเวลา ลองฟังเสียงหัวเราะดูดิ เสียงหัวเราะ และเสียงร้องให้ จะคล้ายๆกันเลย แถม ท่าทางนึกว่า สะอึก สะอื้น   
อายุเก้าสิบปี๋ไข้ก็ตายบ่ไข้ก็ตาย  หมายถึง  พออายุ มาถึง ประมาณเก้าสิบปี ต่อให้เจ็บไข้ได้ป่วย ก็ตาย หรือไม่ เจ็บไม่ไข้ก็ตาย ประมาณว่ายังไงก็รอดยากแล้ว        
 จะเอาอันใดไปบ่ได้สักอย่าง  เวลาตายแล้วจะเอาอะไรไปไม่ได้สักอย่าง 
 บ่สว่ะ บ่วาง บ่หายหม่นเศร้า  ถ้าหากไม่ปล่อยว่างก็จะเป็นทุกข์ร้อนใจไป 
 กำบะเก่าเล่าไว้มาเมิน ... เลยวาง    คนสมัยก่อนบอกเอาไว้อย่างงี้มานานแล้ว ดังนั้น จึงปล่อยวาง ... ด้วยประการฉะนี้แล 

ประเด็นศึกษา : อาขยานล้านนาคุณค่าเรียนรู้
กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย  ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๖

ที่มา : https://www.musicatm.com/thai 
           https://th.wikipedia.org/wiki/% 
           www.trueplookpanya.com/true/know...
           www.animallovely.com/107.php
           kanchanapisek.or.th/oncc-cgi/tex
ที่มา : https://www.sahavicha.com/?name=knowledge&file=readknowledge&id=2995