ทำเลที่ตั้งทางภูมิศาสตร์และกลุมประเทศต่างๆ ของทวีปยุโรป
ทวีปยุโรป
ขนาด ที่ตั้งและอาณาเขตติดต่อ
ทวีปยุโรปมีเนื้อที่ 9.94 ล้านตารางกิโลเมตร เป็นทวีปที่เกือบจะเล็กที่สุดถัดจากทวีปออสเตรเลีย และมีขนาดเล็กกว่าทวีปเอเซียซึ่งเป็นทวีปที่ใหญ่ที่สุดถึง 4 1/2 เท่า
ทวีปยุโรปเป็นทวีปที่ ตั้งอยู่ในซีกโลกเหนือทั้งหมด ไม่มีดินแดนส่วนใดของทวีปอยู่ใต้เส้นทรอปิคออฟแคนเซอร์ บริเวณใต้สุดของทวีปอยู่ในแนวเดียวกับตอนกลางของประเทศจีนและตอนใต้ของ ประเทศญี่ปุ่น อาณาเขตติดต่อของทวีปยุโรปมีดังนี้ คือ
ทิศเหนือ ติดต่อกับมหาสมุทรอาร์กติก มีทะเลต่างๆ คือ ทะเลแบเรนต์ส ทะลคารา และทะเลขาว
ทิศตะวันออก ติดต่อกับทวีปเอเซีย เป็นผืนแผ่นดินเดียวกัน แนวแบ่งเขตทวีปทั้งสองอย่างคร่าวๆ ถือตามแนวของเทือกเขาอูรัล แม่น้ำอูราล ทะเลแคสเปียน ทะเลดำ และเทือกเขาคอเคซัส การแบ่งเช่นนี้ทำให้มี 2 ประเทศที่มีดินแดนตั้งอยู่ในทวีปยุโรปและทวีปเอเซีย คือ รัสเซีย และตุรกี
ทิศใต้ ติดต่อกับทะเลแคสเปียน เทือกเขาคอเคซัส ทะเลดำ ทะเลมาร์มะรา และทะเลเมดิเตอร์เรเนียน
ทิศตะวันตก ติดต่อกับมหาสมุทรแอตแลนติก มีทะเลต่างๆ คือ ทะเลนอร์วิเจียน ทะเลเหนือ ทะเลไอริส และทะเลบอลติก
จำนวนและขนาดของประเทศ ทวีปยุโรปแบ่งการปกครองออกเป็น 46 ประเทศ พิจารณาตามตำแหน่งที่ตั้ง สามารถแบ่งได้ 4 กลุ่มใหญ่ คือ
1. กลุ่มยุโรปภาคตะวันตกและภาคกลาง
นับเป็นกลุ่มที่มีควมสำคัญมากตั้งแต่อดีต ในอดีตหลายประเทศในกลุ่มนี้มีอาณานิคมกระจายอยู่ทั่วโลก ปัจจุบันเป็นกลุ่มที่มีอิทธิพลต่อโลกมากทั้งด้านเศรษฐกิจและการเมือง มีความก้าวหน้าทั้งด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี การเกษตรและอุตสาหกรรม ประเทศในกลุ่มนี้แบ่งออกเป็น 5 กลุ่มย่อยๆ ดังนี้
- กลุ่มประเทศบริเตนใหญ่ และไอร์แลนด์เหนือ (บริเตนใหญ่ประกอบด้วย อังกฤษ
สกอตแลนด์และเวลส์)
- กลุ่มประเทศเบเนลักซ์ ประกอบด้วย ประเทศเบลเยี่ยม เนเธอร์แลนด์และลักเซมเบิร์ก
- กลุ่มประเทศที่ไม่มีอาณาเขตจดทะเล เป็นกลุ่มประเทศที่ไม่มีทางออกทะเล ได้แก่ ประเทศ
สวิสเซอร์แลนด์ ออสเตรีย และลิกเตนสไตน์
- กลุ่มประเทศสแกนดิเนเวีย หรือนอร์ดิก ได้แก่ นอร์เวย์ สวีเดน เดนมาร์ก ฟินแลนด์
ไอซ์แลนด์
2. กลุ่มยุโรปใต้ ได้แก่ ประเทศที่ตั้งอยู่ทางด้านใต้ของทวีป แบ่งออกเป็น4 กลุ่มย่อยดังนี้
* บนคาบสมุทรไอบีเรีย ได้แก่ สเปน โปรตุเกส และอันดอร์รา
* บนคาบสมุทรอิตาลี ได้แก่ ประเทศอิตาลี
* บนคาบสมุทรบอลข่าน ได้แก่ กรีซ แอลบาเนีย ยูโกสลาเวีย
* บนชายฝั่งทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ได้แก่ มอนตา ซานมาริโน โมนาโก และนครวาติกัน
3. กลุ่มยุโรปตะวันออก เป็นกลุ่มประเทศที่ตั้งอยู่ด้านตะวันออกของเยอรมนี และตั้งเรียงรายตั้งแต่ทะเลบอลติกด้านเหนือลงมาถึงทะเลเอเดรียติกที่อยู่ ด้านใต้ ทั้งยังเป็นกลุ่มประเทศที่เคยเป็นบริวารหรือได้รับอิทธิพลจากประเทศสหภาพ โซเวียตเดิม ตั้งแต่หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ปัจจุบันอยู่ในช่วงฟื้นฟูทั้งด้านเศรษฐกิจและการเมือง ได้แก่ โปแลนด์ เช็คและสโลวัก ฮังการี โรมาเนีย และบัลกาเรีย
4. กลุ่มประชาคมรัฐเอกราช สหภาพโซเวียตเคยเป็นประเทศที่มีเนื้อที่กว้างใหญ่ที่สุดของยุโรป แต่จากเหตุการณ์ยึดอำนาจจากประธานาธิบดี มิลคาอิล กอร์บาชอฟ ในช่วงวันที่ 19-21 สิงหาคม 2534 แม้ว่าการยึดอำนาจดังกล่าวจะไม่ประสบความสำเร็จก็ตาม แต่ก็เป็นผลให้ในท้ายที่สุด สหภาพโซเวียตได้กลายเป็นกลุ่มประชาคมรัฐเอกราช ซึ่งประกอบด้วย ประเทศรัสเซีย และ 13 สาธารณรัฐ ไม่รวมสาธารณรัฐจอร์เจีย สาธารณรัฐใหม่เหล่านี้มีการปกครองของตนเอง ไม่ขึ้นกับรัสเซียอีกต่อไป
ลักษณะภูมิประเทศ
.jpg)
มีลักษณะของชายฝั่งทะเล ทวีปยุโรปมีฝั่งทะเลยาวมากเมื่อเปรียบเทียบกับเนื้อที่ ทั้งนี้เนื่องจากชายฝั่งทะเลมีลักษณะเว้าแหว่งมาก มีคาบสมุทรขนาดใหญ่หลายแห่งที่สำคัญ ได้แก่ คาบสมุทรสแกนดิเนเวียและคาบสมุทรจัตแลนด์ในยุโรปภาคเหนือ คาบสมุทรไอบีเรีย คาบสมุทรอิตาลีและคาบสมุทรบอลข่านในยุโรปภาคใต้ ลักษณะชายฝั่งส่วนใหญ่เป็นชายหาดแคบๆ บางแห่งไม่มีหาดทรายเลย และบางแห่งเป็นหน้าผาชันน้ำลึก
ลักษณะภูมิประเทศของทวีปยุโรปแบ่งได้เป็น 4 เขตใหญ่ๆ ได้แก่
1.เขตภูเขาภาคเหนือ ภาคเหนือของทวีปยุโรปมีพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นภูเขาโดยมีที่ราบชายฝั่งทะเลเป็นบางตอน บริเวณที่เป็นภูเขาอยู่แถบคาบสมุทรสแกนดิเนเวียและในแคว้นสกอตแลนด์และแคว้นเวลส์ ซึ่งอยู่ทางตอนเหนือและทางตะวันตกของเกาะบริเตนใหญ่ รวมทั้งเกาะไอซ์แลนด์
เนื่องจากภาคเหนือของทวีปยุโรปเคยมีน้ำแข็งปกคลุมมาก่อนในสมัยน้ำแข็ง จึงมีร่องรอยการกัดเซาะและการทับถมที่เกิดจากการกระทำของธารน้ำแข็ง ลักษณะภูมิประเทศที่เกิดจากการกัดเซาะของธารน้ำแข็ง คือ ชายฝั่งที่มีลักษณะเว้าแหว่งมากเป็นพิเศษ โดยมีอ่าวแคบๆ ที่มีน้ำลึกมาก เรียกว่ อ่าวฟยอร์ด ชายฝั่งเช่นนี้มีพบอยู่ทั่วไปในประเทศนอร์เวย์ และแคว้นสกอตแลนด์ของประเทศสหราชอาณาจักร
2.เขตที่ราบใหญ่ภาคกลาง ตอนกลางของทวีปยุโรปมีภูมิประเทศเป็นที่ราบต่อเนื่องกันเป็นผืนใหญ่ ตั้งแต่ชายฝั่งมหาสมุทรแอตแลนติกไปจนถึงเทือกเขายูราลในรัสเซีย ครอบคลุมดินแดนซีกตะวันตกของประเทศฝรั่งเศส ภาคตะวันออกของประเทศอังกฤษ ประเทศเบลเยี่ยม เนเธอร์แลนด์ และเดนมาร์ก ดินแดนภาคเหนือของประเทศเยอรมนี และโปแลนด์ ดินแดนส่วนใหญ่ของรัสเซีย เขตที่ราบใหญ่ภาคกลางนี้มีประชากรอยู่อาศัยหนาแน่น และเป็นเขตที่มีความสำคัญทางด้านเกษตรกรรมมากที่สุดของทวีปยุโรป
3.เขตที่ราบสูงภาคกลาง อยู่ทางตอนกลางของทวีปยุโรป ได้แก่ บริเวณภาคตะวันออกของประเทศฝรั่งเศส ภาคใต้ของประเทศเยอรมนี และประเทศโปแลนด์ มีภูมิประเทศเป็นที่ราบสูง ซึ่งเป็นเขตเชื่อมต่อระหว่างเขตที่ราบใหญ่ภาคกลางกับเขตเทือกเขาสูงภาคใต้ของทวีป เขตที่ราบนี้ยังปรากฏต่อเนื่องไปในบริเวณส่วนใหญ่ของคาบสมุทรไอบีเรียในยุโรปภาคใต้ ซึ่งเป็นดินแดนของประเทศสเปนและโปรตุเกสด้วย
4.เขตเทือกเขาสูงภาคใต้ ภาคใต้ของทวีปยุโรปมีเทือกเขาสูงๆ เป็นลักษณะเด่นทางด้านภูมิประเทศ เทือกเขาเหล่านี้มีอายุรุ่นราวคราวเดียวกับเทือกเขาหิมาลัยในทวีปเอเซีย ในทางธรณีวิทยาถือว่าเป็นเทือกเขารุ่นใหม่ที่มีอายุน้อย จึงมีการสึกกร่อนพังทลายไม่มาก ลักษณะเป็นยอด
สุง และมีหุบเขาลึก ตามบริเวณยอดเขามีธารน้ำแข็งขนาดใหญ่ปกคลุมอยู่โดยทั่วไป ในภาคใต้ของทวีปยุโรปเป็นเขตที่เปลือกโลกยังไม่สงบตัวดี มีปรากฏการณ์แผ่นดินไหวและภูเขาไฟระเบิดเกิดขึ้นบ่อยๆ ประเทศที่มักประสบภัยจากแผ่นดินไหว ได้แก่ อิตาลี ยูโกสลาเวีย และกรีซ นอกจากนี้ยังมีภูเขาไฟที่ยังมีพลังปะทุอยู่หลายลูก ได้แก่ ภูเขาไฟวิซูเวียส ภูเขาไฟเอตนา และภูเขาไฟสตรอมโบลีในประเทศอิตาลี เมื่อปี พ.ศ.622 ภูเขาวิซูเวียสได้เกิดการปะทุครั้งสำคัญ ลาวาจากภูเขาไฟ ไหลไปท่วมทับเมืองปอมเปอีซึ่งตั้งอยู่ที่เชิงเขา ปัจจุบันจะเห็นซากของเมืองปอมเปอีที่นักโบราณคดีขุดบูรณะตกแต่งไว้แล้ว
ประเด็นอภิปราย
สถานที่ตั้งและลักษณะภูมิประเทศ ของทวีปยุโรปมีผลต่อการพัฒนาความเจริญด้านต่างๆของประเทศในทวีปยุโรปอย่างไร
แหล่งอ้างอิง
http://www.kullawat.net/europe/left.htm
ที่มา : https://www.sahavicha.com/?name=knowledge&file=readknowledge&id=423