สมเด็จเจ้าพระยาแห่งสกุลบุญนาค

สมเด็จเจ้าพระยาแห่งสกุลบุญนาค ผู้มีบทบาทต่อราชบัลลังก์สยาม

         บรรพบุรุษแห่งสกุลบุญนาค ล้วนเป็นขุนนางคนสำคัญที่ปฏิบัติหน้าที่เพื่อชาติมาตั้งแต่สมัยอยุธยาจนกระทั้งถึงสมัยรัตนโกสินทร์  ในสมันรัตนโกสินทร์นั้นได้มีสมเด็จเจ้าพระแห่งสกุลบุญนาคที่สำคัญถึง 3  พระองค์  ดังนี้
 

 1.  สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยูรวงศ์ (ดิศ  บุญนาค) 

เป็นสมเด็จเจ้าพระยาองค์แรกของสยามประเทศ  คนทั่วไปนิยมออกนามว่า"สมเด็จเจ้าพระยาองค์ใหญ่"  หลังจากสถาปนากรุงรัตนโกสินทร์ได้  6  ปี  เจ้าคุณพระราชพันธ์(คุณนวลเป็นน้องสาวแท้ๆของสมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี  พระมเหสีในรัชกาลที่  1)ภริยาของเจ้าพระยามหาเสนา(บุญนาค) ก็ได้ให้กำเนิดบุตรชายคนแรกและให้ชื่อว่า  คุณดิศ 

ตำแหน่งที่ได้รับ

 - ในสมัยรัชกาลที่  1 ได้รับราชการโดยรับหน้าที่หุ้มแพรและนายเวรมหาดเล็ก 
 - ในสมัยรัชกาลที่  2 ได้รับตำแหน่งเป็นเจ้าพระยาพระคลัง  
 - ในสมัยรัชกาลที่  3  นอกจากจะได้เป็นเจ้าพระยาพระคลังแล้ว  ยังได้รับความไว้วางพระราชหฤทัยให้เป็นสมุหกลาโหมว่าราชการทหารอีกด้วย

ผลงานสำคัญ

        -  พ.ศ. 2370  ได้ชัยชนะในการปราบเจ้าอนุเวียงจันทร์ ที่เมืองปราจีนบุรี
        -  พ.ศ.  2377  ได้คุมการต่อเรือเพื่อใช้ในราชการ  80  ลำ เป็นผลสำเร็จ และโปรดเกล้าให้สร้างเมืองจันทบุรีเป็นเมืองหน้าด่าน
        -  พ.ศ. 2378  นำทัพเรือไปปราบกบฏฝ่ายใต้ (ตนกูเดน  บุตรชายของเจ้าพระยาไทรบุรี) ที่ยกทัพมาตีเมืองสงขลา ในการศึกครั้งนี้ได้นำชาวมลายูเข้ามาตั้งถิ่นฐานในไทยแถบจังหวัดสุราษฎร์ธานี ที่นี่เองได้กลายเป็นหมู่บ้านทอผ้ายกที่ลือเลื่องมาจนถึงปัจจุบัน
        -  ได้นำทัพไปทำศึกกับญวนและเขมร ในครั้งนี้ไปพร้อมกับเจ้าพระยาบดินทร์เดชา(สิงห์  สิงหเสนี)และยังได้นำชาวญวนมาตั้งถิ่นฐานบริเวณ วัดราชผาติการาม
        -  พ.ศ.  2391  ปราบกบฏชาวจีนที่ก่อการจลาจล ในแถบเมืองสมุทรสาคร  นครไชยศรี ฉะเชิงเทรา
 
 

 2.  สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิไชยญาติ  (ทัด  บุญนาค) 

 เจ้าคุณชายทัดเป็นบุตรคนสุดท้องของเจ้าพระยามหาเสนา (บุญนาค) กับคุณนวล เป็นน้องชายของสมเด็จเจ้าพระยาองค์ใหญ่ (ดิศ  บุญนาค)

ตำแหน่งที่ได้รับ

         - ในสมัยรัชกาลที่  1  ได้รับตำแหน่งเป็นนายสนิทหุ้มแพร
         - ในสมัยรัชกาลที่  2  ได้รับราชการในพระบรมมหาราชวัง เป็นพระยาศรีสุริยวงศ์  จางวางมหาดเล็ก
         - ในสมัยรัชกาลที่  3  ได้รับตำแหน่งเป็น พระยาศรีพิพัฒน์รัตนราชโกษา
         - ในสมัยรัชกาลที่  4  ได้รับตำแหน่งเป็นสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิไชยญาติ  ชาววังนิยมเรียกว่าสมเด็จเจ้าพระยาองค์น้อย

ผลงานสำคัญ
 
         - ซ่อมแซมพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท
         - การสร้างวิหารใหญ่ที่วัดสุทัศน์
         - ว่าจ้างแรงงานจีนขุดคลองต่างๆ เช่น  คลองแสนแสบ  คลองพระโขนง  คลองบางขนาก เชื่อมแม่นำเจ้าพระยาและแม่นำบางปะกง
         -  มีหน้าที่ในการรับและเจรจากับทูตที่มาติดต่อเจ้าเหนือหัว  ถ้ามารยาทไม่เหมาะสมจะไม่ยอมให้เข้าเฝ้า  เช่น  นายโจเซฟ  บัลเลสเตีย  ทูตสหรัฐอเมริกา
         -  การทำสนธิสัญญากับอังกฤษ  โดยสมเด็จพระนางเจ้าวิคตอเรียแห่งอังกฤษได้ส่ง  เซอร์  จอร์น  เบาริ่งผู้สำเร็จราชการฮ่องกง  มาทำสนธิสัญญากับไทย

 3.  สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง  บุญนาค) 

 เป็นบุตรของสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยูรวงศ์กับท่านผู้หญิงจันทร์  เกิดเมื่อวันที่  23  ธันวาคม  2351  ในสมัยรัชกาลที่  1  คุณช่วงเข้ารับราชการในแผ่นดินของสมเด็จ
พระพุทธเลิศหล้นภาลัย จนถึง สมัยรัชกาลที่ 3 ก็ได้เป็นนายไชยขรรค์หุ้มแพรมหาดเล็ก  หลวงสิทธิ์นายเวรมหาดเล็ก  จมื่นไวยวรนาถภักดีศรีสุริยวงศ์หัวหมื่นมหาดเล็ก  จนถึงตำแหน่ง  พระยาศรีสุริยวงศ์  และได้ตำแหน่งเจ้าพระยาศรีสุริยวส์ได้รับเครื่องยศอย่างเจ้าต่างกรม  ถือตราศรพระขรรค์ ในสมัยรัชกาลที่  4  โดยได้ดำรงตำแหน่งพระสมุหกลาโหมและได้รับพระราชทานเกียรติยศอย่างสูงอีกด้วย  คือ  ตำแหน่งผู้สำเร็จราชการแผ่นดิน อันมีอำนาจสิทธิ์ขาดทั้งปวง
ในสมัยรัชกาลที่  5  ได้เป็นที่ปรึกษาราชการแผ่นดิน  โดยได้พระมหากรุณาโปรดเกล้า ฯ เลื่อนบรรดาศักดิ์ขึ้นเป็นสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์  เป็นบุคคลที่มีความสามารถในการใช้ภาษา  และสันทัดในธรรมเนียมฝรั่งจึงได้รับความไว้วางใจในการเจรจาทางด้านการทูตกับต่างประเทศมาโดยตลอด และเป็นที่ไว้วางพระทัยของกษัตริย์ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น

            จะเห็นได้ว่าต้นสกุลบุญนาคเป็นแบบฉบับของบุคคลที่มีความจงรักภักดีต่อราชบัลลังก์สยาม  และทำงานเพื่อแผ่นดินตลอดมา

ประกอบการเรียนการสอน        สาระสังคมศึกษาศาสนาและวัฒนธรรม(ประวัติศาสตร์)  
                                                     ช่วงชั้นที่  2  เรื่อง บุคคลสำคัญในสมัยรัตนโกสินทร์

ประเด็นอภิปราย
           1.  ยกตัวอย่างบุคคลที่มีความจงรักภักดีต่อแผ่นดิน  อภิปรายถึงผลงานที่ได้รับการยกย่อง
            2.  นักเรียนบอกวิธีการปฏิบัติตนที่คิดว่าเป็นการจงรักภักดีต่อแผ่นดิน

ที่มาข้อมูล  :  หนังสือสมเด็จเจ้าพระยา  สกุลบุญนาค  เรียบเรียงโดย  เวนิสา  เสนีวงศ์ฯ

 
ที่มา : https://www.sahavicha.com/?name=knowledge&file=readknowledge&id=3502