กระบวนการคิดเป็นทักษะสำคัญของมนุษย์ในการแก้ปัญหาต่าง ๆ มีวิธีการพัฒนาการคิดหลากหลายรูปแบบ และหนึ่งในนั้นก็คือ บทเพลงสู่การพัฒนาการคิด
การจัดกิจกรรมการเรียนรู้เพื่อพัฒนาทักษะการคิด
(พัฒนาการคิด..ด้วยเลียงเพลง)
(ที่มาภาพ)
จากข่าวของนักร้องสาวชื่อดัง ใหม่ เจริณปุระ ที่เรารู้จักกันดี กับเพลงฮิต แพ้ใจ ที่ นิยมนำมาร้องคาราโอเกะวันนี้ส่งเพลงใหม่ มีใจก็รักกันได้ มาให้แฟน ๆ เสียตังค์ ไม่ใช่มาเอาใจแฟน ๆ งานนี้นี้ใหม่ มั่นใจว่าเนื้อหาต้องโดนใจทุกคนแน่นอน " การที่เราจะรักใครสักคน ไม่ว่าเขาจะเป็นเพศไหน ฐานะยังไง มีสังคมแบบไหน ถ้าเราได้มีหัวใจที่จะรักกันแล้ว เชื่อว่าสามารถเกิดเป็นความรัก ที่สวยงามได้ เพลงนี้จะทำให้ใครหลายคน ไม่กลัวกับความรัก และสามารถสร้างกำลังใจ ให้กับความรักต่อไปได้ " ใหม่กล่าวยืนยันอีกครั้ง (ที่มา นสพดอทคอม )
จากข่าวทำให้คิดการที่นักแต่งเพลง หรือนักร้อง ร้องเพลง มาสักหนึ่งเพลงนั้น เขาต้อง คิดวางแผน ก่อนว่า เมื่อเพลงออกมาจะสามารถถูกใจ หรือโดนใจผู้ฟังหรือไม่ และจะสามารถทำให้คนฟังเกิดอารมณ์ และความรู้สึกร่วมได้หรือไม่
ดังนั้น ในฐานะที่เรา เป็นคนฟังเพลง เราก็ควรใช้ความคิดวิเคราะห์ พิจารณาด้วยว่า เพลงที่สื่อออกมานั้นสร้างสรรค์ และมีประโยชน์ สมควรที่จะฟังหรือไม่
มนุษย์เราจะมีกระบวนการคิดอย่างเป็นระบบได้นั้น พื้นฐานต้องมาจากการเรียนรู้และฝึกฝน การคิด เลยมองย้อนกลับมาดูตัวเองว่า ที่เราต้องการให้นักเรียนมีกระบวนการคิดอย่างเป็นระบบนั้นคุณครูเราได้สอนการคิดให้แก้นักเรียนแล้วหรือไม่
สาระการเรียนรู้
การพัฒนาการคิด มี ๓ ระดับ ได้แก่
๑. พัฒนาทักษะการคิด
๑. ทักษะขั้นพื้นฐาน ได้แก่ การสังเกต การจัดลำดับ การเปรียบเทียบ การแปลความ การใช้เหตุผล และ การสรุปความ
๒. ทักษะการคิดขั้นสูง ได้แก่ การทำนาย การทดสอบ การตั้งสมมติฐาน และ การพิสูจน์
๒. พัฒนาลักษณะการคิด
๑. การคิดคล่อง
๒. การคิดหลากหลาย
๓. การคิดละเอียด
๔. การคิดชัดเจน
๕. การคิดกว้าง
๖. การคิดไกล
๗. การคิดลึกซึ้ง
๘. การคิดอย่างมีเหตุผล
๓. พัฒนากระบวนการคิด
๑. กระบวนการคิดแก้ปัญหา
๒. กระบวนการคิดสร้างสรรค์
๓. กระบวนการคิดอย่างมีวิจารณญาณ
คำถามที่ควรใช้ในการพัฒนาลักษณะการคิดของเด็ก
การคิดคล่อง
- ให้บอกสิ่งต่างๆตามที่กำหนดให้ได้มากที่สุด โดย มีเวลาจำกัด เช่น บอกชื่อผลไม้ บอกชื่อดอกไม้ , อะไรบ้างที่มีสีเขียว เป็นต้น
การคิดหลากหลาย คล้ายกับคิดคล่องแต่ไม่มีเวลาเป็นตัวกำหนด เช่น กล้วย ใช้ทำประโยชน์อะไรได้บ้าง , หนังสือให้ประโยชน์อะไรได้บ้าง , น้ำมีประโยชน์อย่างไรบ้าง เป็นต้น
คิดยืดหยุ่น เป็นการคิดหาสิ่งทดแทน ถ้าไม่มีช้อนจะใช้สิ่งใดทดแทน , ถ้าไม่มีไฟฟ้าจะใช้สิ่งใดแทนบ้าง , นอกจากเชือกแล้วมีสิ่งใดที่ใช้มัดของได้บ้าง , มีสิ่งใดที่ใช้กินแทนข้าวได้บ้าง เป็นต้น
คิดละเอียด เป็นการคิดที่บอกรายละเอียด เช่น จงบอกสาเหตุของการเป็นไข้สายพันธุ์ใหม่ 2009 , จงบอกสาเหตุที่ทำให้น้ำเสีย , จงบอกสาเหตุของการที่โรงเรียนไม่สะอาด , จงบอกวิธีที่ทำให้เกิดความสามัคคี เป็นต้น
คิดลึกซึ้ง เช่น บอกผลที่เกิดจากการไม่แปรงฟัน , บอกผลจากการมีส่วนร่วมในการประหยัดน้ำในโรงเรียน , บอกผลจากการที่กินขนมหวานมากๆ , บอกผลของการไม่ออกกำลังกาย เป็นต้น
คิดไกล เป็นการคิดในระยะยาวนาน เช่น ถ้าอยากเรียนมหาวิทยาลัยควรทำอย่างไร , ถ้าอยากเป็นนักกีฬาทีมชาติ ควรทำอย่างไร , เมื่อเติบโตอยากมีชีวิตที่สุขสบาย ควรทำอย่างไร , ถ้าทุกคนไม่ประหยัดน้ำมัน อีก ๑๐ ปี จะเกิดอะไรขึ้น เป็นต้น
ในการฝึกฝนกระบวนการคิดให้แก่เด็ก เรายังสามารถใช้บทเพลงต่าง ๆ มาพัฒนากระบวนการคิดของนักเรียนได้ อาทิเช่น
เพลง เคล็ดลับของแม่
คำร้อง นีลุบล นันทโสม ทำนอง ค้างคาวกินกล้วย
แม่ฉันนั้นดีกว่าใคร ท่านทำสิ่งใดก็เก่งทั้งนั้น
ข้าวปลาอาหารคาวหวาน คุณแม่ของฉันทำอร่อยๆ
ไม่เชื่อขอเขิญมาชิม คุณจะต้องยิ้มติดใจไม่น้อย
ตัวฉันนั้นชื่อคำพลอย เป็นเด็กตัวน้อยคอยเฝ้าสังเกต
เวลาแม่ทำอาหาร หรือว่าทำงาน ท่านบอกต้องมีเคล็ด
ฝีมือของท่านจึงเด็ด เพราะท่านมีเคล็ดลับเหลือคณนา ลันลา...
จากบทเพลงสู่การคิด
- จากบทเพลง แม่มีเคล็ดลับในการทำสิ่งใด ( อาหาร )
- ข้อใดคือความหมายของคำว่า “เคล็ดลับ”
ก. แง่ความคิด ข. วิธีทำ ค. ความลับ
- ภายในเวลา ๕ นาที ให้นักเรียนบอกชื่ออาหารที่ชอบมาให้มากที่สุด
- จากชื่ออาหาร ให้ขีดเส้นใต้ชื่ออาหารที่สะกดด้วย แม่เกย
- จากชื่ออาหาร ให้ขีดเส้นใต้ชื่ออาหารที่สะกดด้วย แม่เกอว
ร่วมคิดร่วมทำ ( แบ่งกลุ่มช่วยกันคิด )
- ให้สำรวจราคาอาหารสดในตลาดใกล้บ้าน ( เป็นการบ้าน )
- ให้สำรวจราคาอาหารสำเร็จรูป จากร้านอาหาร ( เป็นการบ้าน )
- บอกชื่อ อาหารจานโปรด มา ๑ ชื่อ
- ให้พิจารณาว่าในอาหารหนึ่งจานต้องใช้วัตถุดิบอะไรบ้างในการปรุง
- ให้คิดราคาต้นทุนของอาหาร ๑ จาน
- ถ้าคนในบ้านมี ๔ คน จะต้องซื้อวัตถุดิบในการปรุงอาหารเท่าใด คิดเป็นเงินกี่บาท
- เปรียบเทียบข้อดี ข้อเสีย ของอาหารที่ทำเอง กับอาหารสำเร็จรูป
จากบทเรียนสู่การบูรณาการการเรียนรู้
กลุ่มสาระศิลปะ การร้องเพลง บูรณาการในสาระ ดนตรี – นาฏศิลป์ และสาระทัศนศิลป์ การสร้างผลงานศิลปะจาการบทเพลง
กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ทักษะการฟัง พูด การอ่านบทเพลง การเขียนชื่ออาหาร หลักภาษา ชื่ออาหารที่สะกดด้วยมาตราแม่เกย แม่เกอว
กลุ่มสาระคณิตศาสตร์ การคิด คำนวน ราคาต้นทุนของอาหาร
กลุ่มสาระ สังคม ฯ ( เศรษฐศาสตร์ ) การคิดราคาต้นทุนของอาหาร การเปรียบเทียบข้อดี ข้อเสียของอาหารที่ประกอบเองกับอาหารสำเร็จรูป
กลุ่มสาระสุขศึกษา โภชนาการ สุขอนามัย
อ้างอิงข้อมูล
ศึกษาธิการ กระทรวง . คู่มือการจัดกิจกรรมการอ่านเชิงวิเคราะห์. เนชั่น มัลติมีเดีย กรุ๊ปจำกัด, กรุงเทพ ฯ , ๒๕๔๗.
ที่มา : https://www.sahavicha.com/?name=knowledge&file=readknowledge&id=476