อาณาจักรศรีโคตรบูรเป็นอาณาจักรโบราณในดินแดนไทย ตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 11 ถึง พุทธศตวรรษที่ 15 ครอบคลุมดินแดน 2 ฝั่งแม่น้ำโขงตั้งแต่เมืองอุดรธานี หนองคาย เวียงจันทน์ นครพนม จรดเมืองอุบลราชธานี สันนิษฐานว่าอาณาจักรศรีโคตรบูรมีศูนย์กลางอยู่ที่นครพนม
เป็นอาณาจักรที่เจริญรุ่งเรืองมากในดินแดนแถบลุ่มแม่น้ำโขงในสมัยก่อนที่ประเทศไทยยังไม่ได้เสียดินแดนฝั่งซ้ายของแม่น้ำโขงไปในสมัยสงครามฝรั่งเศส ดินแดนสองฝังแม่น้ำโขงแถบนี้ก่อนที่จะมาเป็นอาณาจักรศรีโคตรบูร เคยเป็นอาณาจักรฟูนันมาก่อน ตามจดหมายกรีกกล่าวไว้ว่า อาณาจักรฟูนัน เป็นอาณาจักรที่มีอำนาจแผ่ออกไปกว้างขวางจนถึงแหลมมลายูและพม่า ในพุทธศตวรรษที่ 5-11 ต่อมาเป็นดินแดนของอาณาจักรเจนละ จนถึงพุทธศตวรรษที่ 14 จนกระทั่งขอมได้มีอำนาจในแถบลุ่มแม่น้ำโขง จนถึงพุทธศตวรรษที่ 19 ขอมจึงได้เริ่มเสื่อมอำนาจลง ต่อมาพระเจ้าฟ้างุ้มได้รวบรวมหัวเมืองต่าง ๆ ในแถบลุ่มแม่น้ำโขงตั้งขึ้นเป็น "ราชอาณาจักรศรีสตนาคนหุตล้านช้าง" ตั้งแต่ปี พศ.1896 เป็นต้นมา หลักฐานที่เกี่ยวกับอาณาจักรศรีโคตรบูร ได้แก่ตำนานอุรังคธาตุที่กล่าวถึงการสร้างโบราณสถานสำคัญทางพุทธศาสนานิกายเถรวาท คือ พระธาตุพนมแห่งเมืองมรุกขนคร ประมาณพุทธศตวรรษที่ 13 เป็นโบราณสถานที่เก่าแก่ที่สุดในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีอายุกว่าพันปีมาแล้ว มหาชนเชื่อกันว่า ภายในพระธาตุมีการบรรจุพระบรมธาตุส่วนหน้าพระอุระของพระพุทธเจ้าซึ่งเรียกว่า “พระอุรังคธาตุ” เป็นลักษณะศิลปกรรมของตนเองโดยเฉพาะ เป็นปูชนียสถานที่รวมศรัทธาของพุทธศาสนิกชนบริเวณลุ่มแม่น้ำโขงและดินแดนต่างๆในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
พระธาตุพนม จังหวัดนครพนม
รวมทั้งโบราณวัตถุ โบราณสถานอื่นๆที่พบในอาณาจักรศรีโคตรบูร เช่น พระพุทธรูป เทวรูป และศิวลึงค์ ในศาสนสถาน ได้แก่
ปราสาทหินพิมาย จังหวัดนครราชสีมา
ปราสาทหินพนมรุ้ง จังหวัดบุรีรัมย์
ประเด็นคำถามเพื่อนำไปสู่การอภิปรายในห้องเรียน
๑.หลักฐานทางโบราณสถานที่ค้นพบในอาณาจักรศรีโคตรบูรพบที่ใดบ้าง จงอภิปราย
๒.จงอธิบายอาณาเขตอาณาจักรศรีโคตรบูรครอบคลุมพื้นที่ใดบ้าง
๓.อภิปรายศิลปะอาณาจักรศรีโคตรบูรได้รับอิทธิพลมาจากชาติใด
กิจกรรมเสนอแนะ ควรนำนักเรียนไปศึกษาแหล่งโบราณสถานในอาณาจักรศรีโคตรบูร ที่มีอยู่ในท้องถิ่น
การบูรณาการกับกลุ่มสาระการเรียนรู้อื่นๆ
ใช้บูรณาการเข้ากับกลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย การแต่งกลอน กลุ่มศิลปะ การวาดภาพหลักฐานทางประวัติศาสตร์ กลุ่มสาระภาษาต่างประเทศ เป็นไกด์นักท่องเที่ยวชาวต่างประเทศ
อ้างอิงแหล่งที่มาของข้อมูล/ภาพประกอบ
https://www.relicsthailand.ob.tc/246px-Pha_Tat_Phanom.jpg
https://www.kungwanevent.com/scripts/my_documents/my_pictures/E67_pimai.jpg
https://www.weekendhobby.com/board/photo/picture%5C298255018454.jpg
ที่มา : https://www.sahavicha.com/?name=knowledge&file=readknowledge&id=2723