เมืองโบราณในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

เช่น ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มี
                   เมืองพิมาย ตั้งอยู่ในบริเวณตอนต้นของลำน้ำมูล อยู่ในอำเภอพิมาย จังหวัดนครราชสีมา เป็นเมืองโบราณอันเก่าแก่ มีประวัติการตั้งชุมชนสืบเนื่องกันมายาวนานนับพันปี มีสิ่งต่าง ๆ ที่น่าสนใจและมีคุณค่าทางประวัติศาสตร์เป็นจำนวนมาก จารึกเก่ากล่าวถึงชื่อผู้ครองเมืองคือ ศรีเศารยวรมันผู้เป็นใหญ่ สร้างขึ้นตามแบบของเขมรโบราณ ในช่วงพุทธศตวรรษที่ ๑๖-๑๘ โดยมีแผนผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า มีคูเมือง กำแพงเมืองล้อมรอบ มีซุ้มประตูทางเข้า-ออกเมืองขนาดใหญ่ ก่อด้วยศิลาแลงทั้ง ๔ ด้าน ที่ พิเศษกว่าเมืองทั่วไป คือ เมืองพิมายจะหันหน้าไปทางทิศตะวันตกเพื่อรับกับแนวถนน ตรงกลางเมืองเป็นที่ตั้งปราสาทหินพิมายซึ่งเป็นพุทธสถานในศาสนาพุทธลัทธิมหายาน ที่มีขนาดใหญ่ที่สุด ในประเทศไทยสร้างด้วยหินทรายสีขาว ตามแบบศิลปะเขมรราวพุทธศตวรรษที่ ๑๖-๑๗ และรูปแบบปรางค์ประธานของปราสาทหินพิมาย ยังเป็นต้นเค้าของปราสาทนครวัดอันยิ่งใหญ่ของอาณาจักรเขมรโบราณอีกด้วย นอกจากนี้แล้วบริเวณเมืองยังมีโบราณสถานน้อยใหญ่ ที่สำคัญอีกหลายแห่ง คือ กุฏิฤาษี อันเป็นโรงพยาบาลโบราณ สร้างตามแบบศิลปะ เขมรอายุราวพุทธศตวรรษที่ ๑๘ ท่านางสระผม ซึ่งเป็นท่าน้ำโบราณศิลปะเขมรอายุราวพุทธศตวรรษที่ ๑๘ เมรุพรหมทัต ซึ่งเป็นเจดีย์ขนาดใหญ่ สมัยอยุธยาตอนปลาย ตลอดจนสระน้ำ โบราณอันเก่าแก่อีกหลายแห่งด้วยกัน

ปราสาทหินเมืองพิมาย 

ที่มาของภาพ:https://kanchanapisek.or.th/kp8/nrs/nrs10402.gif

                    เมืองศรีจนาศะ ตามจารึกหลักที่ 118 พบที่บ่ออีกา ทางใต้ของเมืองโคราชเก่า จังหวัดนครราชสีมา และจารึกหลักที่ 117 ซึ่งสันนิษฐานว่าถูกเคลื่อนย้ายมาจากที่อื่น สองหลักยืนยันถึงการมีอยู่จริงของอาณาจักรศรีจนาศะ เพราะมีรายชื่อกษัตริย์ผู้ปกครอง กล่าวถึงดินแดนนอกกัมพุชเทศ แสดงให้เห็นถึงความเป็นรัฐอิสระที่นับถือทั้งศาสนาพุทธและศาสนาฮินดูลัทธิไศวนิกาย อย่างน้อยก็ช่วงพุทธศตวรรษที่ 12-15 นักปราชญ์หลายท่านเชื่อว่าศรีจนาศะตั้งอยู่บริเวณลุ่มแม่น้ำมูลคือ เมืองเสมา-โคราช นอกจากนี้ในจารึกยังกล่าวถึงกิจกรรมของผู้นำกษัตริย์ การสร้างเสมาหินถวายวัด สร้างวัด และบริจาคทานต่างๆที่น่าจะเป็นหลักฐานบ่งชี้ถึงวัฒนธรรมอันเป็นลักษณะเฉพาะถิ่นและบ่งบอกถึงการนับถือพระพุทธศาสนาที่คงจะเป็นพื้นฐานเดิมก่อนที่จะเปลี่ยนไปนับถือศาสนาพราหมณ์ซึ่งเป็นอิทธิพลจากอารยธรรมขอม

เสมา

          ที่มาของภาพ:https://www.healthcorners.com/2007/article/img5/5_1253579917.jp

                         เมืองฟ้าแดดสูงยาง เป็นเมืองโบราณที่มีอายุระหว่าง พ.ศ. 1300-1600 ปัจจุบันเป็นที่ตั้งของหมู่บ้านเสมา ตำบลหนองแปน อำเภอกมลาไสย จังหวัดกาฬสินธ์  บางแห่งเรียกว่า เมืองเสมา เนื่องจากมีผังเมืองรูปร่างคล้ายใบเสมา เป็นเมืองโบราณ มีซากอิฐปนดิน คูเมืองสองชั้นมีลักษณะเป็นครองน้ำที่พอมองเห็น คือพระธาตุยาคู ผังเมืองรูปไข่แบบทวาราวดี  พระพิมพ์ดินเผามีลักษณะเป็นอิทธิพลของสกุลช่างคุปตะรุ่นหลัง อายุประมาณ 1,000-2,000 ปี มีอยู่ทั่วไป นอกจากนี้ยังพบกล้องยาสูบดินเผาลวดลายอมราวดี ก้านขดเป็นรูปตัวมังกร อายุ 7,000 ปี ที่น่าสนใจคือกล้องยาสูบชนิดเดียวกันแต่ทำด้วยทองสัมฤทธิ์ อายุประมาณ 5,000-6,000 ปี ซึ่งเป็นเครื่องยืนยันว่ายุคโลหะของสุวรรณภูมิได้เริ่มมาก่อนทุกๆ แห่งในโลกนี้

พระธาตุยาคู

ที่มาของภาพ:https://touronthai.com/gallery/photo/44000008/kalasin_prathatyakhu01.jpg

ประเด็นคำถามเพื่อนำไปสู่การอภิปรายในห้องเรียน
          ๑.อธิบาย ความเป็นมาของเมืองโบราณ มาพอสังเขป
          ๒.อภิปราย หลักฐานที่ค้นพบตามเมืองโบราณต่าง ๆ
          
กิจกรรมเสนอแนะ ควรนำนักเรียนไปศึกษาจากแหล่งเรียนรู้และ ให้นักเรียนทำโครงงานสำรวจหลักฐานที่ค้นพบตามเมืองโบราณ    ต่าง ๆ
การบูรณาการกับกลุ่มสาระการเรียนรู้อื่นๆ กลุ่มสาระศิลปะ วาดภาพ โบราณวัตถุ โบราณสถาน เมืองโบราณ
เอกสารอ้างอิง
https://kanchanapisek.or.th/kp8/nrs/nrs10402.gif
https://www.healthcorners.com/2007/article/img5/5_1253579917.jpg
https://touronthai.com/gallery/photo/44000008/kalasin_prathatyakhu01.jpg
ที่มา : https://www.sahavicha.com/?name=knowledge&file=readknowledge&id=3082