ตำนานพญานาคคำชะโนด

(แหล่งที่มา)

     คำชะโนด เป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ในท้องที่อำเภอบ้านดุง ซึ่งอยู่ระหว่างรอยต่อ 3 ตำบล คือ ตำบลบ้านม่วง ตำบลวังทอง ตำบลบ้านจันทร์ คำว่า "คำ" คือ ที่ที่มีน้ำซึม คำว่า "ชะโนด" คือต้นไม้ชนิดหนึ่ง  มีลักษณะคล้ายมะพร้าว ต้นหมาก และต้นตาล
     มีตำนานที่กล่วถึงการสร้างบ้านเมืองของอำเภอบ้านดุง กล่าวว่า แต่เดิมเจ้าพ่อศรีสุทโธเป็นพญานาค ชื่อว่าสุทโธทนาค มีเพื่อนชื่อสุวรรณนาค อาศัยอยู่หนองแสหลวง แล้วเกิดทะเลาะวิวาทกันเนื่องจากการเข้าใจผิดเรื่องการแบ่งเนื้อเม่น เพราะสุวรรณนามคได้ไปหาเนื้อเม่นมาเป็นอาหารและแบ่งให้สุทโธทนาค แต่สุทโธทนาคเข้าใจว่าสุวรรณนาคแบ่งเนื้อเม่นไม่เท่ากัน จนเกิดเป็นสงครามระหว่างกัน บรรดาสัตว์น้อยใหญ่ต่างล้มตายได้รับความเดือนร้อน จนร้อนถึงพระอินทร์ ต้องลงมาตัดสินคดีความในที่สุดก็ให้พญานาคทั้งสองสร้างแม่น้ำแข่งกัน ถ้าแม่น้ำใครถึงทะเลก่อนจะให้มีปลาบึกเป็นรางวัลและได้ครองแม่น้ำสายนั้น
     สุวรรณนาคสร้างแม่น้ำน่าน ส่วนสุทโธทนาคสร้างแม่น้ำโขง ในที่สุดแม่น้ำโขงถึงทะเลก่อนปลาบึกจึงมีเฉพาะในแม่น้ำโขงแห่งเดียว แต่ความขัดแย้งยังคุกกรุ่นอยู่ในใจของพญานาคทั้งสองไม่มีวันเหือดหาย จนในที่สุดสุทโธทนาคเกิดความรู้สึกและสำนึกว่าถ้าหากจะมาหมกมุ่นอยู่กับความโกรธแค้นก็จะไม่ดีทั้งต่อตนเองและไพร่พล จึงหันมาบำเพ็ญเพียร เจริญศีลภาวนาจนบรรลุธรรม ได้เป็นเทพชั้นวิสุทธิเทพ คือเทพผู้บริสุทธิ์ คอยปกปักรักษาคุ้มครองชาวมนุษย์เมื่อบรรลุธรรมแล้วสุทโธทนาค หรือเจ้าพ่อศรีสุทโธได้อพยพลงมาตามแม่น้ำโขง ซึ่งเป็นแม่น้ำที่ตนได้สร้างมาถึงปากกระดิ่ง ซึ่งเป็นปากแม่น้ำสงครามไหลลงสู่แม่น้ำโขง เห็นชัยภูมิที่เหมาะสมจึงหาไพร่พลขึ้นมาตามลำน้ำสงคราม ผ่านหลี่ผี เห็นคันนาและถ้ำเห็นเต่าแม่น้ำสงคราม มาถึงปากล้ำห้วยทวน ขึ้นมาตามลำน้ำทวนมาอยู่ที่คำชะโนด จากนั้นลูกหลานกระจายกันสร้างบ้านแบ่งเมืองเป็นอำเภอบ้านดุงในปัจจุบัน

 
ที่มา : https://www.sahavicha.com/?name=knowledge&file=readknowledge&id=3104