ข้าวยำ มาจากคำว่า “นาซิกาบู” เป็นภาษามาลายูท้องถิ่น “นาชิ” แปลว่า ข้าว “กาบู” แปลว่า ยำ ข้าวยำประกอบด้วยข้าวสุกราดด้วยน้ำบูดู (หรือน้ำเคย) มะพร้าวคั่ว กุ้งแห้งป่น และผักสดหลายชนิดหั่นรวมกันลงไป แล้วคลุกเคล้ากัน ผักบางชนิดที่ใส่มีเฉพาะในภาคใต้เท่านั้น เช่น ใบกระผังโหม ใบหมุย ข้าวยำ เป็นอาหารเพื่อสุขภาพที่มีผักสมุนไพรเป็นส่วนประกอบมากมาย เช่น ตะไคร้ ใบมะกรูด ใบชะพลู ใบยอ ใบขมิ้น ใบบัวบก ดอกดาหลา ถั่วฝักยาว ถั่วงอก นอกจากนี้ ยังมี มะนาว ส้มโอ มะม่วงเปรี้ยว ตะลิงปลิง หรือผักชนิดต่าง ๆ ที่หาซื้อได้ตามท้องตลาดทั่วไป
สรรพคุณทางยา
มะพร้าว รสมันหวาน บำรุงกำลัง บำรุงเส้นเอ็น ใช้รักษาโรคกระดูก
พริกขี้หนู รสเผ็ดร้อน ช่วยกระตุ้นให้เจริญอาหาร ขับลม ช่วยย่อยอาหาร
กระเทียม รสเผ็ดร้อน ขับลมในลำไส้ แก้ไอ ขับเสมหะ ช่วยย่อยอาหาร แก้โรคทางผิวหนัง น้ำมันกระเทียมมีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญของเชื้อรา แบคทีเรีย ไวรัส ลดน้ำตาลในเลือด ลดไขมันในหลอดเลือด
หอมแดง รสเผ็ดร้อน แก้ไอเพื่อเสมหะ บำรุงธาตุ แก้ไข้หวัด
มะนาว เปลือกผลรสขม ช่วยขับ
ตะไคร้ รสปร่ากลิ่นหอม แก้ปวดท้อง ขับลม น้ำมะนาวรสเปรี้ยว ขับเสมหะ แก้ไอ แก้เลือดออกตามไรฟัน ฟอกโลหิตปัสสาวะ บำรุงธาตุ ช่วยเจริญอาหาร
ใบมะกรูด รสปร่ากลิ่นหอมติดร้อน ใช้ปรุงอาหารช่วยดับกลิ่นคาว แก้โรคลักปิดลักเปิด ขับลมในลำไส้ ขับระดู แก้ลมจุกเสียด
มะม่วง รสเปรี้ยว ขับเสมหะ
ถั่วฝักยาว รสมันหวาน มีคุณค่าทางอาหารสูง กระตุ้นการทำงานของกระเพาะ ลำไส้ บำรุงธาตุ
ข่า รสเผ็ดปร่าและร้อน ช่วยขับลม ขับพิษโลหิตร้ายในมดลูก ขับลมในลำไส้
ถั่วงอก สรรพคุณ ช่วยให้ระบบขับถ่ายเป็นปกติ เสริมสร้างภูมิต้านทานให้ร่างกาย
ชะพลู สรรพคุณใบ รสเผ็ดร้อน เจริญอาหาร ขับเสมหะ ทำเสมหะให้งวด ทำให้เลือดลมซ่าน
ขมิ้นชัน แก้ไข้เรื้อรัง ผอมเหลือง แก้โรคผิวหนัง แก้เสมหะ และโลหิต แก้ท้องร่วง
บัวบก ทั้งต้น นำมาต้มน้ำดื่ม แก้ฟกช้ำได้ ลดอาการอักเสบได้ดี ทำครีมทาผิวหนังแก้อับเสบ และเป็นเครื่องดื่มแก้ร้อนใน
กระถิน สรรพคุณ เมล็ดเป็นยาถ่ายพยาธิได้ รากใช้ปรุงเป็นยาอายุวัฒนะ ขับลม และขับระดูขาว
ดอกดาหลา สรรพคุณ ช่วยแก้ลมพิษ แก้โรคผิวหนัง ช่วยขับลม แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ
ส้มโอ มีวิตามิน และแร่ธาตุ ช่วยบำรุงร่างกายให้แข็งแรง อาทิ โปรตีน , คาร์โบไฮเดรต และวิตามินซี ที่มีมากจะช่วยในการป้องกันเลือดออกตามไรฟัน และป้องกันโรคหวัดได้ดี
ประโยชน์ทางอาหาร
ข้าวยำปักษ์ใต้ที่ปรุงสำเร็จแล้ว จะออกรสหลายรสด้วยกัน ได้แก่ รถมันของมะพร้าว รสเปรียวจากมะม่วงดิบ และน้ำมะนาว รสเค็มหวานจากน้ำบูดู รสเผ็ดของพริกป่น เรียกว่าเป็นอาหารที่บำรุงธาตุก็ไม่ผิดนัก อร่อยครบเครื่องด้วยสุขภาพ แล้วยังสามารถต้านมะเร็งลำไส้ใหญ่ได้ด้วย เนื่องจากข้าวยำเป็นอาหารที่มีเส้นใยจากผักหลายชนิด จากข้าวกล้องเป็นจำนวนมาก หากการกินอาหารที่ไม่มีเส้นใย หรือมีไขมัน และเนื้อสัตว์มากเกินไป อาหารพวกนี้เมื่อถูกกับน้ำย่อยแล้ว จะก่อตัวเหนียวเกาะติดกับผนังลำไส้ใหญ่ หากไม่ได้ถ่ายทิ้งนานเข้าจะทำให้เกิดสารก่อมะเร็ง เกิดเป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่ได้ ดังนั้นจึงควรหันมากินอาหารที่มีเส้นใยจากผัก ผลไม้ และข้าวกล้อง ฯลฯ กันดีกว่า
คุณค่าทางโภชนาการ
ข้าวยำปักต์ใต้ 1 ชุด ให้พลังงานต่อร่างกาย 1141 กิโลแคลอรี่ ประกอบด้วย
– น้ำ 589.7 กรัม
– โปรตีน 31.1 กรัม
– ไขมัน 18.0 กรัม
– คาร์โบไฮเดรต 217.3 กรัม
– กาก 11.8 กรัม
– แคลเซียม 191.9 มิลลิกรัม
– ฟอสฟอรัส 363 มิลลิกรัม
– เหล็ก 200 มิลลิกรัม
– เรตินอล 13.2 ไมโครกรัม
– เบต้า แคโรทีน 54.8 ไมโครกรัม
– วิตามินเอ 677.4 มิลลิกรัม
– วิตามินบีหนึ่ง 825.18 มิลลิกรัม
– ไนอาซิน 7.77 มิลลิกรัม
– วิตามินซี 68.80 มิลลิกรัม
เครื่องปรุงการทำน้ำข้าวยำ
เครื่องทำข้าวยำ (หรือเป็นผักที่เราชอบรับประทานก็ได้)
วิธีทำการทำน้ำข้าวยำ