“ มารู้จักพระเอกฟ้าทะลายโจรกันเถอะ ”
สร้างเสริมสุขภาพเพื่อการป้องกันโรค ตอนที่ 2
“ มารู้จักพระเอกฟ้าทะลายโจรกันเถอะ ”
ภาพฟ้าทะลายโจร https://nurse.tu.ac.th/pic%20herbs/fatalai1.jpeg
ในช่วงที่มีการระบาดของโรคไข้หวัดใหญ่ 2009 เราสามารถใช้สมุนไพรเพื่อ
เป็นทางเลือกในการดูแลสุขภาพได้ อย่างเช่นฟ้าทะลายโจร
ซึ่งในปัจจุบันฟ้าทะลายโจรอยู่ในบัญชียาหลักแห่งชาติของประเทศไทย
และฟ้าทะลายโจรเป็นสมุนไพรที่มีรสขม
จะช่วยขับน้ำลายออกมามากจึงทำให้ชุ่มคอ มีฤทธิ์ต้านเชื้อไวรัส
ป้องกันไม่ให้เชื้อไวรัสไปเกาะผนังเซลหรือลดลงยับยั้งโปรตีนในเชื้อไวรัส ช่วยเพิ่มภูมิคุ้มกัน
ช่วยรักษาอาการไข้ เจ็บคอ ระงับการอักเสบ โรคคออักเสบ ต่อมทอนซิลอักเสบ โรคไข้หวัดใหญ่
แพ้อากาศ ภูมิแพ้ ช่วยเจริญอาหาร หลอดลมอักเสบ
มีส่วนกระตุ้นให้ตับและระบบภูมิคุ้มกันทำหน้าที่ได้ดีขึ้น ช่วยบรรเทาอาการเบาหวาน
การรักษาด้วยฟ้าทะลายโจรนั้นจะดีกว่าการรักษาด้วยยาปฏิชีวนะ
ผลจากการทดลองของมูลนิธิโรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร พบว่าในผู้ป่วยที่เป็นไข้หวัด
หลังจากได้รับยา ความรุนแรงของอาการอ่อนเพลีย นอนไม่หลับ เจ็บคอ ไอ มีเสมหะ น้ำมูกไหล
ปวดศีรษะลดลง ซึ่งพยาบาลยอมรับว่าฟ้าทะลายโจรของไทยเรานี้ดีจริง ๆ เพราะพยาบาลและ
บุคลากร/นักศึกษาที่มีอาการดังกล่าว และได้รักษาด้วยการรับประทานยาฟ้าทะลายโจร
อาการต่าง ๆ ก็หาย ช่วยให้ฟื้นตัวเร็วขึ้น นอกจากนี้ ยังมีฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรียหลายชนิด
ช่วยรักษาอาการท้องเสีย ท้องร่วงจากบิดไม่มีตัว โรคทางเดินหายใจส่วนบนอักเสบ
แต่เนื่องจากฟ้าทะลายโจรเป็นยาเย็น จึงไม่ควรใช้ติดต่อกันเป็นเวลานาน
ควรกินเพื่อรักษาอาการป่วยต่อเนื่องประมาณ 7 วัน หรือไม่เกิน 2 สัปดาห์
'ฟ้าทะลายโจร' ยาสมุนไพรบรรเทาอาการหวัด
ช่วงนี้ประเทศไทยในหลายพื้นที่ทั้งในกรุงเทพฯ และต่างจังหวัดนั้นมีฝนตกแทบทุกวัน
ทำให้ประชาชนส่วนใหญ่เผชิญกับปัญหาต่างๆ ในการดำรงชีวิตประจำวัน ไม่ว่าจะเป็น
ปัญหาการจราจรติดขัดในการเดินทางไปทำงานแต่ละวัน หรือปัญหาป่วยเป็นไข้หวัด
สำหรับปัญหาไข้หวัดนั้นจะพบมากในช่วงที่มีฝนตกชุกโดยเฉพาะเด็กๆ
เพราะนิสัยของเด็กมักจะชอบออกมาเล่นน้ำฝน ไข้หวัดนั้นเป็นโรคติดต่อกันง่ายมาก
การรับประทานสมุนไพรไทยที่ใช้แก้โรคไข้หวัด เป็นอีกทางเลือกหนึ่ง
ในการแก้ปัญหาของโรคดังกล่าวด้วยวิธีง่ายๆ ด้วยสมุนไพรไทยที่หาได้ทั่วไปในบ้านเรา
พร้อมทั้งการนำเอาสมุนไพรไปใช้ประโยชน์ต่างๆ เพื่อให้ท่านนำไปปรับใช้ในชีวิตประจำวันได้
คนไทยส่วนจะนิยมนำสมุนไพรที่มีชื่อว่า "ฟ้าทะลายโจร" ในการบรรเทาอาการไข้หวัด
สำหรับ ฟ้าทะลายโจร เป็นที่รู้จักตั้งแต่สมัยโบราณและได้รับการยอมรับเป็นสมุนไพรแห่งปี
ในปัจจุบันมีการนำฟ้าทะลายโจรมาทำเป็นยาลูกกลอน หรือใส่แคปซูลเพื่อความสะดวกในการกิน
ขณะนี้ต้นฟ้าทะลายโจรได้รับความสนใจเป็นอย่างมากในประเทศไทย มีผู้ทำการศึกษาค้นคว้าวิจัย
ถึงสรรพคุณยา และได้พบสารเคมีในส่วนต่างๆ ของพืชอยู่หลายชนิด รวมทั้งสาร Andrographolide
ที่เป็นตัวยาสำคัญที่มีอยู่ในทุกส่วนคือ ราก ต้น ใบของฟ้าทะลายโจร และ ได้ทำการศึกษาทดลอง
เพื่อจำแนกโรคที่รักษาได้ดีให้ชัดเจน ซึ่งพบว่าฟ้าทะลายโจรรักษาโรคเหล่านี้ได้คือ
แก้ติดเชื้อ ปวดท้อง ท้องเสีย บิด และแก้กระเพาะอักเสบ ลำไส้อักเสบ แก้อาการไอ เจ็บคอ
หรือคออักเสบ ต่อมทอนซิลอักเสบ หลอดลมอักเสบ แก้ไข้ทั่วไป เช่น ไข้หวัด ไข้หวัดใหญ่
เป็นยาขมเจริญอาหาร เป็นต้น
สมุนไพร ฟ้าทะลายโจร ได้รับการรับรองจากองค์การอนามัยโลก (WHO)
ว่าเป็นสมุนไพรที่ช่วยบรรเทาอาการหวัด และเสริมภูมิต้านทานดีกว่าการใช้ยาปฏิชีวนะ
ในคนที่เป็นหวัดบ่อยๆ ร้อนในบ่อยๆ เนื่องจากร่างกายพักผ่อนไม่เพียงพอ ภูมิต้านทานอ่อนลง
การรับประทานสมุนไพรฟ้าทะลายโจรจะช่วยกระตุ้นภูมิคุ้มกัน ทำให้ไม่เป็นหวัดง่าย
ร้อนในจะหายไป และสมุนไพรฟ้าทะลายโจรดีกว่ายาปฏิชีวนะ ตรงที่ไม่เกิดการง่วงนอน
ไม่เกิดการดื้อยา และยังป้องกันตับจากสารพิษหลายชนิด เช่น จากยาแก้ไข้พาราเซตามอล
หรือเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์เป็นส่วนผสม
ชื่อพื้นเมืองอื่นๆ : ฟ้าทะลาย, น้ำลายพังพอน, ยากันงู, ฟ้าลาง, เมฆทะลาย, ฟ้าสะท้าน, สามสิบดี, ดีปังฮี (จีน)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Andrographis paniculata (Burm) Nees
จัดอยู่ในวงศ์ : Acanthaceae
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
เป็น ไม้ล้มลุกสูง 1-2 ศอก ลำต้นสี่เหลี่ยมตั้งตรง แตกกิ่งก้านสาขามากมาย ใบเรียวกว้างประมาณ 1 ซ.ม.
ดอกออกเป็นช่อเล็กๆ สีขาว มีรอบประสีม่วงแดง กลีบดอกด้านบนมี 3 หยัก ด้านล่างมี 2 หยัก
ผลเป็นฝักคล้ายฝักต้อยติ่ง เมล็ดสีน้ำตาลอ่อน ต้นและใบมีรสขมมาก ส่วนที่ใช้เป็นยาคือ ราก ใบ ทั้งต้น
การปลูก
ใช้ เมล็ดโรยลงดิน กลบดินไม่ต้องลึกแล้วรดน้ำให้ชุ่ม มักนิยมปลูกตอนต้นฤดูฝน ไม่ชอบแดดจัดมาก
หากอยู่ในที่แจ้งต้นจะเตี้ยใบเล็กหนา และในที่ร่มต้นจะสูง ใบใหญ่แต่บาง ควรปลูกในที่ไม่ร่มและไม่แจ้งนัก
ในฤดูฝนไม่จำเป็นต้องรดน้ำ แต่ในฤดูแล้งควรรดน้ำให้ดินชุ่มชื้นอยู่เสมอ ถ้าปลูกขึ้นได้หนึ่งต้นจนมีฝักแก่
เมล็ดจะกระจายออกไปขึ้นทั่วไป
ประโยชน์ในการรักษา
1.ใช้รักษาอาการเจ็บคอ
2.ใช้แก้อาการท้องเสีย และโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลัน
3.บรรเทาอาการหวัดและเสริมภูมิต้านทาน ทำให้ร่างกายแข็งแรงขึ้น
หายจากหวัด ภูมิแพ้ที่มักเป็นบ่อยๆ ให้หายเร็วขึ้น
4.ใช้เป็นยาภายนอกเป็นยาพอกฝี รักษาแผลที่เป็นหนอง
ภาพฟ้าทะลายโจรแคปซูล https://61.19.69.9/~purita/studentwork50/37b/28718/far.jpg
วิธีการนำไปใช้
1. ใช้ในรูปยาต้ม โดยใช้ใบและกิ่งสดล้างสะอาด สับเป็นท่อนสั้นๆ ประมาณ 1 กำมือ ต้มกับน้ำ 10-15 นาที
ดื่มก่อนอาหารวันละ 3 ครั้งแก้เจ็บคอ ใช้แก้ท้องเสีย แก้บิด ใช้ 2-3 กำมือ
2.ใช้ในรูปยาลูกกลอน โดยนำใบและกิ่งมาล้างให้สะอาดผึ่งลมให้แห้ง บดให้เป็นผง ปั้นผสมกับน้ำผึ้ง
เป็นเม็ดขนาดเท่าปลายนิ้วก้อย ผึ่งให้แห้ง รับประทานครั้งละ 3-6 เม็ด วันละ 3-4 ครั้ง ก่อนอาหารและก่อนนอน
3. ใช้ในรูปยาแคปซูล โดยใช้ผงใบและลำต้นบรรจุลงในแคปซูล ใช้รับประทานก่อนอาหารและก่อนนอน
เนื่องจากฟ้าทะลายโจรมีรสขมมาก จึงนิยมใช้ในรูปยาลูกกลอนและรูปยาแคปซูล
ปัจจุบันมีผลิตภัณฑ์ฟ้าทะลายโจรจำหน่ายในรูปยาแคปซูล
4.ใช้ในรูปยา ดองเหล้า นำใบฟ้าทะลายโจรแห้งขยำให้เป็นชิ้นเล็กๆ ใส่ในขวดแก้ว แช่ด้วยเหล้าโรงพอท่วมยา
ปิดฝาให้แน่น เขย่าขวดหรือคนยาวันละครั้ง เมื่อครบ 7 วัน กรองเอาแต่น้ำเก็บไว้ในขวดที่มิดชิดและสะอาด
รับประทานครั้งละ 1-2 ช้อนโต๊ะ วันละ 3-4 ครั้งก่อนอาหาร
5.ใช้ใบ ค่อนข้างแก่ประมาณ 1 กำมือ ตำผสมเกลือเล็กน้อย เติมเหล้าครึ่งถ้วยยา น้ำครึ่งช้อนชา คนให้เข้ากันดี
รินเอาน้ำดื่ม กากที่เหลือใช้พอกแผล-ฝี แล้วใช้ผ้าสะอาดพันไว้
ข้อควรระวังในการใช้ สมุนไพรฟ้าทะลายโจรที่สำคัญคือ
ห้ามใช้กับผู้ป่วยที่มีความดันต่ำและมีอาการท้องอืด แน่นท้อง อาหารไม่ย่อย
บางคนเมื่อกินยาฟ้าทะลายโจรแล้วมีอาการปวดท้อง ท้องเสีย เวียนหัว
หรือมีอาการผิดปกติอื่นๆ ซึ่งควรหยุดยาทันที ไม่ควรรับประทานติดต่อกันนานเกินไป
เนื่องจากฟ้าทะลายโจรจะทำลายจุลินทรีย์ที่อยู่ในกระเพาะอาหารมากเกินไป
เนื้อหานี้เหมาะสำหรับกลุ่มสาระการเรียนรู้สุขศึกษาและพลศึกษา ระดับช่วงชั้นที่ 3 และ 4
สาระที่ 4 การสร้างเสริมสุขภาพ สมรรถภาพและการป้องกันโรค
มาตรฐาน พ 4.1 เห็นคุณค่าและมีทักษะในการสร้างเสริมสุขภาพ การดำรงสุขภาพ การป้องกันโรค
และการสร้างเสริมสมรรถภาพเพื่อสุขภาพ
ประเด็นคำถาม
1. โรคไข้หวัดใหญ่ที่กำลังระบาดอยู่ในปัจจุบันมีวิธีการรักษาอย่างไร
2. สมุนไพรฟ้าทะลายโจรสามารถใช้ป้องกันหรือรักษาโรคอะไรได้บ้าง
3. สมุนไพรฟ้าทะลายโจรมีวิธีใช้อย่างไร
กิจกรรมเสนอแนะ
1. สืบค้นข้อมูลเพิ่มเติมจากเครือข่ายอินเตอร์เนต
2. ค้นคว้า อภิปราย และนำเสนอ
3. ให้ทำโครงงานเกี่ยวกับเรื่อง การสร้างเสริมสุขภาพและ
การป้องกันโรคด้วยภูมิปัญญาไทย
การบูรณาการ
สามารถบูรณาการได้กับ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาต่างประเทศ (ศัพท์ภาษาอังกฤษ )
กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี (โภชนาการ)
ข้อมูลอ้างอิง
https://women.sanook.com/archive/health/herbal/latest/all/
https://sa.pn.psu.ac.th/view.php?id_view=208
ที่มา : https://www.sahavicha.com/?name=knowledge&file=readknowledge&id=1420