กลอนสักวา

กลอนสักวา

บทนำ                     อยู่กับน้ำ
                                สักวาน้ำท่วมโลกโศกสลด 
                                 ยังปรากฏมีคนดีบริสุทธิ์ 
                                 เข้าช่วยเหลือเจือจุนเพื่อนมนุษย์ 
                                 ช่วยยั้งหยุดลำเค็ญอย่างเห็นใจ 
                                 อย่าโกรธน้ำเกลียดน้ำยามน้ำหลาก 
                                 ทีแล้งมากน้ำน้อยนิดจิตก็ใส 
                                ต้องทำตนอยู่กับน้ำได้ด้วยใจ 
                                น้ำอยู่ไหนมีเราอยู่คู่น้ำ เอย

แหล่งที่มา  :  https://www.naewna.com/news.asp?ID=288959
                     วันที่ 20 พฤศจิกายน พ.ศ. 2554 (เขียนโดย ถัง คลองท่อม )

จากประเด็นกลอน      เมื่ออ่านบทกลอนแล้วมาเรียนรู้เรื่องกลอนกันนะคะ
                                  โดยเฉพาะกลอนที่อ่านเป็นกลอนสักวาที่มาเป็นอย่างไร ศึกษาไปพร้อมกันค่ะ
สาระการเรียนรู้ภาษาไทย  ช่วงชั้น 3  ช่วงชั้น 4
เนื้อเรื่อง 
          คำประพันธ์ประเภทกลอนเป็นคำประพันธ์ที่มีมานานแล้ว สันนิษฐานว่ามีมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา
 กลอนมาเจริญรุ่งเรืองมากในรัชกาลที่ ๒ สมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย แห่งกรุงรัตนโกสินทร์   
 กวีที่สำคัญได้แก่พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย และสุนทรภู่ ฯลฯ โดยเฉพาะท่านสุนทรภู่นั้น
เราทุกคนได้ประจักษ์ชัดเจนว่าท่านเป็นกวีเอกของโลกเป็นบรมครูกลอนเรียกได้ว่า คำประพันธ์ประเภทกลอน
ได้เจริญพัฒนาสูงสุดลีลากลอนของท่านสุนทรภู่ได้รับการยอมรับให้เป็นกลอนที่มีความไพเราะที่สุด
กลอน เป็นคำประพันธ์ ชนิดหนึ่งที่มีลักษณะบังคับ  ๓  ประการคือ
๑. คณะ  หมายถึง ลักษณะบังคับของคำประพันธ์  ๑ บท ที่มีส่วนประกอบย่อย ดังนี้ 
     บท    บาท   วรรค     คำ
๒. จำนวนคำ  หมายถึง การกำหนดให้มีจำนวนคำในแต่ละวรรค 
๓. สัมผัส หมายถึงคำคล้องจองของเสียง ซึ่งจะมีรายละเอียดการสัมผัสที่ควรศึกษาต่อไป
                          ที่มา  :  สุภาพร  มากแจ้ง.กวีนิพนธ์ไทย.สำนักพิมพ์โอเดียนสโตร์ ๒๕๓๕

                กลอนสักวา (อ่านว่า สัก-กะ-วา โบราณเขียนว่า สักกรวา) เป็นชื่อของร้อยกรองประเภทกลอนลำนำ 
ชนิดหนึ่ง 1 บทมี 4 คำกลอน ขึ้นต้นด้วยคำ 'สักวา' และลงท้ายด้วยคำ 'เอย'
กลอนสักวาถูกนำมาใช้ทั้งแบบที่เป็นบทประพันธ์ธรรมดา ของผู้ที่มีความสามารถทางด้านการประพันธ์ 
และนำมาใช้เป็นการละเล่นโต้ตอบกันระหว่างผู้เล่นหลายคน ซึ่งต้องอาศัยความรู้ทางด้านร้อยกรอง
 และยังต้องอาศัยไหวพริบปฏิภาณของผู้เล่นที่จะสามารถโต้ตอบกันได้อย่างถูกต้องและทันท่วงที
การเล่นสักวานี้เป็นที่นิยมกันมากในสมัยโบราณ เพราะเป็นการแสดงออกถึงความสามารถทางด้านกวีนิพนธ์
ที่โดดเด่นและสนุกสนานทั้งผู้เล่นและผู้ฟัง
            ฉันทลักษณ์กลอนสักวา 1 บทมี 4 คำกลอนหรือ 4 วรรค วรรคแรกหรือวรรคขึ้นจะต้องขึ้นต้นบทด้วย
คำว่า " สักวา " และวรรคสุดท้ายหรือวรรคส่งจะต้องลงท้ายด้วยคำว่าเอย ส่วนวรรคที่ 2-3 คือ
วรรครับและวรรครองนั้น ไม่บังคับตัวอักษร แต่ต้องมีสัมผัสระหว่างวรรคทั้ง 4 อย่างลัษณะของกลอนทั่วไป
             การเล่นสักวา[แก้] การเล่นสักวาในสมัยโบราณการเล่นสักวา ในสมัยโบราณ การเล่นอาจะเล่นบนเรือน
ที่ส่วนใหญ่จะเป็นเรือนแพหรือเรือนริมน้ำ หรือเล่นกันบนเรือ โดยลงเรือกันไปเป็นกลุ่มๆ หรือเป็นคณะ
 แต่ละกลุ่มหรือคณะ มีผู้เล่นสักวา , นักร้อง , นักดนตรี แล้วแต่งบทสักวาโต้ตอบกัน การโต้ตอบอาจจะเป็นการ
โต้ตอบกันตามธรรมดา หรือเลือกเอาวรรณคดีต่างๆ มากันเล่นเป็นตอนๆ    การเล่นสักวาทางเรือนั้นจะเล่นกัน
ในหน้าน้ำ ประมาณเดือน 11 เดือน 12 ช่วงฤดูน้ำหลาก มักเล่นกันในโอกาสเทศกาลทอดกฐินทอดผ้าป่าหรือลอยเรือ
เที่ยวทุ่ง เมื่อไปพบกันก็จะลอยเรือมารวมกันเล่นกลอนสักวา   การเล่นสักวานี้สันนิษฐานว่าเป็นที่นิยมเล่นกัน
มาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา และเรื่อยมาจนถึงสมัยรัตนโกสินทร์ ซึ่งมีปรากฏหลักฐานในเอกสารโบราณต่างๆ 
จนกระทั่งถึงในสมัยรัชกาลที่ 5    การเล่นสักวาทางน้ำหรือทางน้ำนั้น หยุดไป เมื่อสังคมเปลี่ยนไป การคมนาคม
ทางน้ำนั้นมีน้อยลง ผู้คนเปลี่ยนการคมนาคมในชีวิตประจำวันมาเป็นทางบกเป็นส่วนใหญ่หรือทางอากาศ 
การคมนาคมหรือการละเล่นทางน้ำจึงลดน้อยหรือหยุดลงไป
               การเล่นสักวาในสมัยปัจจุบันการเล่นสักวาในสมัยปัจจุบัน จะการเล่นในอาคารสถานที่บนบก 
ตามสภาพของสังคมในปัจจุบัน และการเพิ่มการแสดงประกอบการเล่นสักวาขึ้นมาอีก เรียกว่าสักวาออกตัว(แสดง) 
ซึ่งนอกจากจะได้อรรถรสทางด้านภาษาจากการเล่นสักวา แล้วยังได้อรรถรสจากการบรรเลงดนตรี ขับร้อง และการร่ายรำอีกด้วย

ตัวอย่างกลอนสักวา  (เกี่ยวกับภัยน้ำ  ตามสถานการณ์)

 
https://news.sanook.com/gallery/show/952398/176973/

คนไทยต้องใจสู้

 สักวาเป็นคนไทยต้องใจสู้ 
 เพื่ออยู่อย่างสะเทิ้นน้ำสะเทิ้นบก 
 เป็นปลาได้เป็นปลวกได้ไม่สะทก 
 เป็นจิ้งจกเกาะเพดานบ้านหนีน้ำ 
 ทำไงได้เกิดเป็นไทยสมัยนี้ 
 ไร้คนดีครองเมือง...เมืองระส่ำ 
 เห็นกงจักรเป็นดอกบัวมั่วระยำ 
 จงรู้จำรู้เจ็บเหน็บทรวงเอย

แหล่งที่มา :https://www.naewna.com/news.asp?ID=288959
                   ประจำวันที่ 17 พฤศจิกายน 2554 (เขียนโดย  "กระถินณรงค์" )

https://www.thaigoodview.com/library/contest2552/type2/thai03/07/sn06.html

น้ำลดตอผุด

 สักวา คราน้ำลด รันทดหยุด 
 ตอโผล่ผุด จุดประกาย ขยายผล 
 ทำมิดี มีใคร ไปปะปน 
 พวกฉ้อฉล มิพ้นกรรม ที่ทำกัน 
 คำโบราณ ขานไข ไว้ดูโก้ 
 เมื่อตอโผล่ โชว์ผลงาน การกระสันต์ 
 จะรู้เช่น เห็นชาติ ใครฟาดฟัน 
 น้ำท่วมนั้น พลันเริ่งร่า บันเทิงเอย...

แหล่งที่มา :   https://www.naewna.com/news.asp?ID=288552
                   ประจำวันที่ 17 พฤศจิกายน 2554 (เขียนโดย "ไพร พุทธรักษา")

 
https://news.zubzip.com/?35137

บิ๊กแบ๊ก

 สักวา บิ๊กแบ๊ก กั้นน้ำอยู่ 
 แต่ดูดู เหมือนมัน ไม่ได้ผล 
 จะบิ๊กแบ๊ก กระสอบทราย ก็เหลือทน 
 คงไม่พ้น น้องน้ำ ที่เข้ามา 
 ทั้งนายก ศปภ. บอกอย่างหนึ่ง 
 รวมไปถึง กทม. ก็หนักหนา 
 หนึ่งบอกอย่าง สองบอกอย่าง ต่างก็พา 
 ไม่รู้เรื่อง สุดจะทน ฟังแล้วเอย

แหล่งที่มา :   https://www.naewna.com/news.asp?ID=287902
                        13 พฤศจิกายน 2554   (เขียนโดย"คนหลังเขา" )

ทำความดีเหมือนเดินทวนน้ำ

สักวา สิ่งใด ในโลกนี้ 
หลากล้วนมี ดีแท้ แลฉ้อฉล 
หลายความคิด จิตใจ ในบุคคล 
ต้องก้าวพ้น เหินห่าง ถึงทางชัย 
 คนชั่วช้า ดั่งวารี ที่ไหลหลั่ง 
 ทลายพัง โครมคราม สุดปรามไหว 
 ทำความดี หนีฝูงชน ผจญภัย 
 ดั่งเดินไหล ทวนน้ำ ข้ามฝั่งเอย

แหล่งที่มา :   https://www.naewna.com/news.asp?ID=287788
                        12 พฤศจิกายน 2554 (เขียนโดย"พิจักษณ์" )

ปล่อยมันไป 
　　　　　 　 　 
　　 สักวาว่าเขตขัณฑ์ในวังหลวง 
 มิทรงห่วงเท่าปวงราษฎร์ดำรัสก้อง 
 "ปล่อยมันไปสายนทีที่เอ่อนอง" 
 เฉกวรรคทองจอมนริศปริศนาธรรม 　　　　 　 　 
　 แต่ไฉนไยเราไม่เข้าถึง 
 กลับถมึงดึงดันปิดกั้นน้ำ 
 ปล่อยมันไปสายชลให้ล้นตาม 
 ธรรมชาติจึ่งงดงามยามยากเอย 　　　　　　　　　　　　　　　　　　

แหล่งที่มา :  https://www.naewna.com/news.asp?ID=287544
                    10 พฤศจิกายน 2554 (เขียนโดย  กังฉิน ชินแล้ววะ)

 
https://www.ohmpps.go.th/searchsheetlist_en.php?get=1&offset=1011

ทรงห่วง

 สักวาในหลวงทรงห่วงจัด 
 ภัยพิบัติน้ำใหญ่ไทยเสียหาย 
 พระราชทานผ่านนายกฯปกเกล้าคลาย 
 ทางระบายน้ำนองป้องกันเมือง 
 ทรงห่วงประชาชนทนลำบาก 
 เร่งน้ำหลากลงทะเลเหต่อเนื่อง 
 ตะวันออกตะวันตกวกนองเนือง 
 หยุดการเมืองเคืองขัดรัฐรอดเอย

แหล่งที่มา  https://www.naewna.com/news.asp?ID=286290
                     29 ตุลาคม 2554 ( เขียนโดย"รุ้งกินน้ำ" )

 
https://www.google.co.th/imgres?

สักวาเพื่อชาติ 

 สักวา เพื่อชาติ ประกาศก้อง 
 รีบร้อยกรอง มองบ้านเมือง เป็นเรื่องใหญ่ 
 เตือนสติ รำย้ำ ผู้นำไทย 
 จงตั้งใจ ใฝ่ฝัก รักชาติชน 
 แนวหน้าหรือ สื่อกลาง วางเกณฑ์กฎ 
 แค่สองบท กำหนดไว้ ใครที่สน 
 เขียนเพื่อแนะ แคะคุ้ย ลุยว่าวน 
 ติติงคน ทำตนแย่ แก้ตัวเอย

แหล่งที่มา :  https://www.naewna.com/news.asp?ID=286429
                        30 ตุลาคม 2554 (เขียนโดย"ลุงมิน" )

 
https://kanchanapisek.or.th/kp6/BOOK1/chapter5/t1-5-s.htm

ในน้ำมีปลา 
 สักวา ปลาในน้ำ ดำผุดว่าย 
 แสนสบาย ก่ายกอง มองน้ำทั่ว 
 ช่างสุขใจ ได้เริงร่า ปลาทุกตัว 
 ไม่น่ากลัว รั้วกั้น อันตราย 
 ปลาจะรู้ หรือไม่หนา ว่าน้ำท่วม 
 มนุษย์อ่วม ส้วมล้น จนเสียหาย 
 จะกินอยู่ ดูอนาถ ขาดมากมาย 
 คนวุ่นวาย ขายหน้า อายปลาเอย

แหล่งที่มา :  https://www.naewna.com/news.asp?ID=286429
                     30 ตุลาคม 2554 (เขียนโดย"ไพรัช ฉัตรวิริยาวงศ์" )

ประเด็นคำถาม
       - นักเรียนบอกความหมายของสักวา
       - นักเรียนอธิบายฉันทลักษณ์กลอนสักวา
       -นักเรียนฝึกแต่งกลอนสักวาคนละ 1 บท หรือหลายบทตามความเหมาะสม (อาจวาดภาพประกอบ)
กิจกรรมเสนอแนะ
         นำผลงานที่ตรวจทานถูกต้องแล้ว แสดงป้ายนิเทศเพื่อเผยแพร่ความรู้ แบ่งปันความรู้
          และเป็นตัวอย่างการสืบสานการแต่งกลอนสักวา
การบูรณาการ
          บูรณาการกับสาระสังคมศึกษา  ศาสนา  ศิลปะ

แหล่งอ้างอิง :   https://www.naewna.com/news.asp?ID=288959
                        :  https://www.thaigoodview.com/library/contest2552/type2/thai03/09/klon1.htm
                        :  https://th.wikipedia.org/wiki/%
                        : https://www.naewna.com/news.asp?ID=287902  ,   ID=288959  ,ID=288552 ,287788
                        : https://www.naewna.com/news.asp?ID=287544,  286290 ,286429
 ภาพจาก :  https://www.dek-d.com/board/view.php?id=1957945
ที่มา : https://www.sahavicha.com/?name=knowledge&file=readknowledge&id=4471