โคลงนิราศนรินทร์ได้รับยกย่องจากวรรณคดีสโมสรว่าเป็นยอดของนิราศคำโคลง
นิราศนรินทร์ คำโคลง ตอนที่ ๔
นิราศนรินทร์ ตอน หัวใจเราจอง
ภาพพระอาทิตย์ตก จาก : https://www.savekohsurin.com
แลไถงถลาดเลี้ยว ลับแสง
สอดซึ้งตาเรียมแสวง ทั่วพื้น
จวบจันทร์แจ่มโลกแปลง มาเปลี่ยน
หวนว่ามุขแม่พื้น เยี่ยมฟ้าหาเรียม
บาทที่ ๑ มองดูตะวันก็ตกลับไปแล้ว คำว่าเลี้ยว หมายถึงเลี้ยวลับเหลี่ยมเขาพระสุเมรุ
ตามความคิดของพรามหณ์ที่ว่า เขาพระสุเมรุเป็นศูนย์กลางของโลก พระจันทร์ พระอาทิตย์ เดินรอบเขาพระสุเมรุ
บาทที่ ๒ พี่มองสอดสายตาไปทั่วพื้น(พิภพ) คำว่าพื้น นั้น ต้องเข้าใจว่าพื้นฟ้า พื้นดิน
บาทที่ ๓ พี่นึกว่าน้องเยี่ยมหน้ามาในฟ้า เพื่อมองหาพี่
ศัพท์ หวน - กลับ, ย้อน //มุข- หน้า// ไถง- ดวงตะวัน(เขมร)
ภาพจาก : https://www.hotelsthailand.com
๑๑๘. ถึงตระนาวตระหน่ำซ้ำ... สงสาร อรเอย
จรศึกโศกมานาน............. .เนิ่นช้า
เดินดงท่งทางละหาน......... หิมเวศ
สารสั่งทุกหย่อมหญ้า........ ย่านน้ำลานาง
คำศัพท์...
- ตระหน่ำ.....กระหน่ำ ซ้ำเติม
- หิมเวศ.......ที่อยู่อันหนาว ป่าหิมพานต์ แล้วมาใช้ในความหมายทั่วไปว่า ป่า
- สาร...........เรื่องราว
ถอดความ
ตอนนี้มาถึงตำบลตระนาว (หรือ ตะนาวศรี) อันเป็นระยะทางสุดท้ายที่ปรากฎในนิราศนรินทร์
บางท่านสันนิษฐานว่าเป็นเมืองตะนาวศรี แต่ตามเรื่องไม่น่าเป็นไปได้ เพราะตามพระราชพงศาวดาร
ไม่มีกล่าวว่าเดินทัพไปถึงที่นั้น แต่ว่าได้เดินทัพไปทางเมืองชุมพรจึงสงสัยว่าตำบลตระนาวศรี
คงจะเป็นตำบลหนึ่งตำบลในระหว่างจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ กับ ชุมพร
บาท ๑...ถึงตำบลตระนาว (ศรี) ความสงสารนางยิ่งมีเพิ่มพูนขึ้น
บาท ๒...มาในการศึก ได้มีความโศก เป็นเวลาอันนาน
บาท ๓...มาเดินทางในดง ในทุ่ง ในลำธาร ในป่า
บาท ๔..ทุกๆหย่อมหญ้าทุกย่านน้ำพี่ได้สั่งลาฝากถึงน้อง(บาทที่๔นั้นความดีมาก)
ภาพจาก : https://www.siamfreestyle.com
๑๒๒. พันเนตรภูวนาถตั้ง....ตาระวัง ใดฮา
พักตร์สี่แปดโสตฟัง.......... อื่นอื้อ
กฤษณนิทรเลอหลัง.......... นาคหลับ ฤาพ่อ
สองพิโยคร่ำรื้อ............... เทพท้าวทำเมิน
ถอดความ
บาท ๑...พระผู้มีพันตานั้น ตั้งตาคอยระวังใครอยู่
บาท ๒...พระผู้มีสี่พักตร์แปดโสต ก็ฟังแต่เสียงอื่นเสียหมด
บาท ๓...พระนารายณ์ ก็บรรทมหลับเหนือพระยานาคหรืออย่างไร
บาท ๔...ท่านเหล่านั้นจึงได้เมินเฉยต่อความโศกเศร้า ร่ำร้องของเราทั้งสอง
ภาพจาก : https://topicstock.pantip.com
๑๓๔. นทีสี่สมุทรม้วย....... หมดสาย
ติมิงคล์มังกรนาคผาย........ ผาดส้อน
หยาดเหมพิรุณหาย........... เหือดโลก แล้งแม่
แรมราคแสนร้อยร้อน........ ฤเถ้า เรียมทน
ถอดความ
บาท ๑...(แม้) สมุทรทั้งสี่จะแห้งไป
บาท ๒...จนปลาติมิงคล์ มังกร และนาค ต้องหาที่ซ่อน
บาท ๓...(รวมทั้ง) ฝนไม่ตกเลยแม้แต่เม็ดเดียว จนโลกแห้งแล้ง ก็ดี
บาท ๔...ความร้อน แสนร้อนนั้น ยังไม่เท่าความร้อนที่ต้องทนทรมานด้วยความใคร่ในตัวน้อง
คำศัพท์...
- นทีสี่สมุทร....(นที..น้ำ) สมุทรทั้ง ๔ คือสมุทรที่อยู่กลางระหว่างทวีปอุตตรกุรุ...
ทวีปอมรโคยาน...ทวีปชมพู...ทวีปปุพพวิเท่ห์
ตามตำราไตรภูมิว่า โลกมนุษย์มี ๔ ทวีป
- ติมิงคล์....ปลาใหญ่ที่หนุนโลก คู่กับปลาอานนท์ (อนนต์)
- เหม....ทอง
- พิรุณ....ฝน (เอาคำ เหม ประกอบเพื่อให้ไพเราะขึ้น แต่คำ เหม
อาจมาจาก..หิม แปลว่าเย็น ก็ได้)
- เถ้า....เท่า (คำตกตำแหน่งโท...เลยต้องใช้โทโทษ)
ภาพจาก : https://images.google.co.th
๑๓๘. ลมพัดคือพิษต้อง..... ตากทรวง
หนาวอกรุมในดวง............ จิตช้ำ
โฉมแม่พิมลพวง............... มาเลศ กูเอย
มือแม่วีเดียวล้ำ................ ยิ่งล้ำลมพาน
ถอดความ บาท ๑...ลมที่พัดมาต้องอก(กาย)นั้น ดังหนึ่งพิษ
บาท ๒...ความหนาวกลุ้มอยู่ในอก รู้สึกช้ำใจ
บาท ๓...อ้า..น้องผู้ประหนึ่งพวงดอกไม้อันงามของข้า
บาท ๔...น้องพัดให้ครั้งเดียวก็รู้สึกเย็นยิ่งกว่าลมพัด
คำศัพท์...
- มาเลศ.......มาลา(ดอกไม้) + อิศ
- วี...............พัด
- พาน..........พบ ต้อง ถูก
ความคิดสร้างสรรค์แบ่งปันหลังเรียน
๑. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม แต่ละกลุ่ม นำเนื้อหาจากตอนนี้ แต่งเพลงประกอบความ
สรรถนะที่ต้องการเน้น
๑. มีความสามารถในการคิด
๒. มีความสามารถในการใช้ภาษาสื่อสาร
กิจกรรมบูรณาการ
กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ประวัติศาสตร์
ที่มา : เพลินพิศ สุพพัตกุล แผนการจัดการเรียนรู้ ภาษาไทย ชั้นม.๔
ที่มา : เพลินพิศ สุพพัตกุล คู่มือการสอนภาษาไทย ม.๔'
ที่มา : https://www.sahavicha.com/?name=knowledge&file=readknowledge&id=4666