กลอนสักวา
บทนำ อยู่กับน้ำ
สักวาน้ำท่วมโลกโศกสลด
ยังปรากฏมีคนดีบริสุทธิ์
เข้าช่วยเหลือเจือจุนเพื่อนมนุษย์
ช่วยยั้งหยุดลำเค็ญอย่างเห็นใจ
อย่าโกรธน้ำเกลียดน้ำยามน้ำหลาก
ทีแล้งมากน้ำน้อยนิดจิตก็ใส
ต้องทำตนอยู่กับน้ำได้ด้วยใจ
น้ำอยู่ไหนมีเราอยู่คู่น้ำ เอย
แหล่งที่มา : htts://www.naewna.com/news.asp?ID=288959
วันที่ 20 พฤศจิกายน พ.ศ. 2554 (เขียนโดย ถัง คลองท่อม )
จากประเด็นกลอน เมื่ออ่านบทกลอนแล้วมาเรียนรู้เรื่องกลอนกันนะคะ
โดยเฉพาะกลอนที่อ่านเป็นกลอนสักวาที่มาเป็นอย่างไร ศึกษาไปพร้อมกันค่ะ
สาระการเรียนรู้ภาษาไทย ช่วงชั้น 3 ช่วงชั้น 4
เนื้อเรื่อง
คำประพันธ์ประเภทกลอนเป็นคำประพันธ์ที่มีมานานแล้ว สันนิษฐานว่ามีมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา
กลอนมาเจริญรุ่งเรืองมากในรัชกาลที่ ๒ สมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
กวีที่สำคัญได้แก่พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย และสุนทรภู่ ฯลฯ โดยเฉพาะท่านสุนทรภู่นั้น
เราทุกคนได้ประจักษ์ชัดเจนว่าท่านเป็นกวีเอกของโลกเป็นบรมครูกลอนเรียกได้ว่า คำประพันธ์ประเภทกลอน
ได้เจริญพัฒนาสูงสุดลีลากลอนของท่านสุนทรภู่ได้รับการยอมรับให้เป็นกลอนที่มีความไพเราะที่สุด
กลอน เป็นคำประพันธ์ ชนิดหนึ่งที่มีลักษณะบังคับ ๓ ประการคือ
๑. คณะ หมายถึง ลักษณะบังคับของคำประพันธ์ ๑ บท ที่มีส่วนประกอบย่อย ดังนี้
บท บาท วรรค คำ
๒. จำนวนคำ หมายถึง การกำหนดให้มีจำนวนคำในแต่ละวรรค
๓. สัมผัส หมายถึงคำคล้องจองของเสียง ซึ่งจะมีรายละเอียดการสัมผัสที่ควรศึกษาต่อไป
ที่มา : สุภาพร มากแจ้ง.กวีนิพนธ์ไทย.สำนักพิมพ์โอเดียนสโตร์ ๒๕๓๕
กลอนสักวา (อ่านว่า สัก-กะ-วา โบราณเขียนว่า สักกรวา) เป็นชื่อของร้อยกรองประเภทกลอนลำนำ
ชนิดหนึ่ง 1 บทมี 4 คำกลอน ขึ้นต้นด้วยคำ 'สักวา' และลงท้ายด้วยคำ 'เอย'
กลอนสักวาถูกนำมาใช้ทั้งแบบที่เป็นบทประพันธ์ธรรมดา ของผู้ที่มีความสามารถทางด้านการประพันธ์
และนำมาใช้เป็นการละเล่นโต้ตอบกันระหว่างผู้เล่นหลายคน ซึ่งต้องอาศัยความรู้ทางด้านร้อยกรอง
และยังต้องอาศัยไหวพริบปฏิภาณของผู้เล่นที่จะสามารถโต้ตอบกันได้อย่างถูกต้องและทันท่วงที
การเล่นสักวานี้เป็นที่นิยมกันมากในสมัยโบราณ เพราะเป็นการแสดงออกถึงความสามารถทางด้านกวีนิพนธ์
ที่โดดเด่นและสนุกสนานทั้งผู้เล่นและผู้ฟัง
ฉันทลักษณ์กลอนสักวา 1 บทมี 4 คำกลอนหรือ 4 วรรค วรรคแรกหรือวรรคขึ้นจะต้องขึ้นต้นบทด้วย
คำว่า " สักวา " และวรรคสุดท้ายหรือวรรคส่งจะต้องลงท้ายด้วยคำว่าเอย ส่วนวรรคที่ 2-3 คือ
วรรครับและวรรครองนั้น ไม่บังคับตัวอักษร แต่ต้องมีสัมผัสระหว่างวรรคทั้ง 4 อย่างลัษณะของกลอนทั่วไป
การเล่นสักวา[แก้] การเล่นสักวาในสมัยโบราณการเล่นสักวา ในสมัยโบราณ การเล่นอาจะเล่นบนเรือน
ที่ส่วนใหญ่จะเป็นเรือนแพหรือเรือนริมน้ำ หรือเล่นกันบนเรือ โดยลงเรือกันไปเป็นกลุ่มๆ หรือเป็นคณะ
แต่ละกลุ่มหรือคณะ มีผู้เล่นสักวา , นักร้อง , นักดนตรี แล้วแต่งบทสักวาโต้ตอบกัน การโต้ตอบอาจจะเป็นการ
โต้ตอบกันตามธรรมดา หรือเลือกเอาวรรณคดีต่างๆ มากันเล่นเป็นตอนๆ การเล่นสักวาทางเรือนั้นจะเล่นกัน
ในหน้าน้ำ ประมาณเดือน 11 เดือน 12 ช่วงฤดูน้ำหลาก มักเล่นกันในโอกาสเทศกาลทอดกฐินทอดผ้าป่าหรือลอยเรือ
เที่ยวทุ่ง เมื่อไปพบกันก็จะลอยเรือมารวมกันเล่นกลอนสักวา การเล่นสักวานี้สันนิษฐานว่าเป็นที่นิยมเล่นกัน
มาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา และเรื่อยมาจนถึงสมัยรัตนโกสินทร์ ซึ่งมีปรากฏหลักฐานในเอกสารโบราณต่างๆ
จนกระทั่งถึงในสมัยรัชกาลที่ 5 การเล่นสักวาทางน้ำหรือทางน้ำนั้น หยุดไป เมื่อสังคมเปลี่ยนไป การคมนาคม
ทางน้ำนั้นมีน้อยลง ผู้คนเปลี่ยนการคมนาคมในชีวิตประจำวันมาเป็นทางบกเป็นส่วนใหญ่หรือทางอากาศ
การคมนาคมหรือการละเล่นทางน้ำจึงลดน้อยหรือหยุดลงไป
การเล่นสักวาในสมัยปัจจุบันการเล่นสักวาในสมัยปัจจุบัน จะการเล่นในอาคารสถานที่บนบก
ตามสภาพของสังคมในปัจจุบัน และการเพิ่มการแสดงประกอบการเล่นสักวาขึ้นมาอีก เรียกว่าสักวาออกตัว(แสดง)
ซึ่งนอกจากจะได้อรรถรสทางด้านภาษาจากการเล่นสักวา แล้วยังได้อรรถรสจากการบรรเลงดนตรี ขับร้อง และการร่ายรำอีกด้วย
ตัวอย่างกลอนสักวา (เกี่ยวกับภัยน้ำ ตามสถานการณ์)
htts://news.sanook.com/gallery/show/952398/176973/
คนไทยต้องใจสู้
สักวาเป็นคนไทยต้องใจสู้
เพื่ออยู่อย่างสะเทิ้นน้ำสะเทิ้นบก
เป็นปลาได้เป็นปลวกได้ไม่สะทก
เป็นจิ้งจกเกาะเพดานบ้านหนีน้ำ
ทำไงได้เกิดเป็นไทยสมัยนี้
ไร้คนดีครองเมือง...เมืองระส่ำ
เห็นกงจักรเป็นดอกบัวมั่วระยำ
จงรู้จำรู้เจ็บเหน็บทรวงเอย
แหล่งที่มา :htts://www.naewna.com/news.asp?ID=288959
ประจำวันที่ 17 พฤศจิกายน 2554 (เขียนโดย "กระถินณรงค์" )
htts://www.thaigoodview.com/library/contest2552/type2/thai03/07/sn06.html
น้ำลดตอผุด
สักวา คราน้ำลด รันทดหยุด
ตอโผล่ผุด จุดประกาย ขยายผล
ทำมิดี มีใคร ไปปะปน
พวกฉ้อฉล มิพ้นกรรม ที่ทำกัน
คำโบราณ ขานไข ไว้ดูโก้
เมื่อตอโผล่ โชว์ผลงาน การกระสันต์
จะรู้เช่น เห็นชาติ ใครฟาดฟัน
น้ำท่วมนั้น พลันเริ่งร่า บันเทิงเอย...
แหล่งที่มา : htts://www.naewna.com/news.asp?ID=288552
ประจำวันที่ 17 พฤศจิกายน 2554 (เขียนโดย "ไพร พุทธรักษา")
htts://news.zubzip.com/?35137
บิ๊กแบ๊ก
สักวา บิ๊กแบ๊ก กั้นน้ำอยู่
แต่ดูดู เหมือนมัน ไม่ได้ผล
จะบิ๊กแบ๊ก กระสอบทราย ก็เหลือทน
คงไม่พ้น น้องน้ำ ที่เข้ามา
ทั้งนายก ศปภ. บอกอย่างหนึ่ง
รวมไปถึง กทม. ก็หนักหนา
หนึ่งบอกอย่าง สองบอกอย่าง ต่างก็พา
ไม่รู้เรื่อง สุดจะทน ฟังแล้วเอย
แหล่งที่มา : htts://www.naewna.com/news.asp?ID=287902
13 พฤศจิกายน 2554 (เขียนโดย"คนหลังเขา" )
ทำความดีเหมือนเดินทวนน้ำ
สักวา สิ่งใด ในโลกนี้
หลากล้วนมี ดีแท้ แลฉ้อฉล
หลายความคิด จิตใจ ในบุคคล
ต้องก้าวพ้น เหินห่าง ถึงทางชัย
คนชั่วช้า ดั่งวารี ที่ไหลหลั่ง
ทลายพัง โครมคราม สุดปรามไหว
ทำความดี หนีฝูงชน ผจญภัย
ดั่งเดินไหล ทวนน้ำ ข้ามฝั่งเอย
แหล่งที่มา : htts://www.naewna.com/news.asp?ID=287788
12 พฤศจิกายน 2554 (เขียนโดย"พิจักษณ์" )
ปล่อยมันไป
สักวาว่าเขตขัณฑ์ในวังหลวง
มิทรงห่วงเท่าปวงราษฎร์ดำรัสก้อง
"ปล่อยมันไปสายนทีที่เอ่อนอง"
เฉกวรรคทองจอมนริศปริศนาธรรม
แต่ไฉนไยเราไม่เข้าถึง
กลับถมึงดึงดันปิดกั้นน้ำ
ปล่อยมันไปสายชลให้ล้นตาม
ธรรมชาติจึ่งงดงามยามยากเอย
แหล่งที่มา : htts://www.naewna.com/news.asp?ID=287544
10 พฤศจิกายน 2554 (เขียนโดย กังฉิน ชินแล้ววะ)
htts://www.ohmpps.go.th/searchsheetlist_en.php?get=1&offset=1011
ทรงห่วง
สักวาในหลวงทรงห่วงจัด
ภัยพิบัติน้ำใหญ่ไทยเสียหาย
พระราชทานผ่านนายกฯปกเกล้าคลาย
ทางระบายน้ำนองป้องกันเมือง
ทรงห่วงประชาชนทนลำบาก
เร่งน้ำหลากลงทะเลเหต่อเนื่อง
ตะวันออกตะวันตกวกนองเนือง
หยุดการเมืองเคืองขัดรัฐรอดเอย
แหล่งที่มา htts://www.naewna.com/news.asp?ID=286290
29 ตุลาคม 2554 ( เขียนโดย"รุ้งกินน้ำ" )
htts://www.google.co.th/imgres?
สักวาเพื่อชาติ
สักวา เพื่อชาติ ประกาศก้อง
รีบร้อยกรอง มองบ้านเมือง เป็นเรื่องใหญ่
เตือนสติ รำย้ำ ผู้นำไทย
จงตั้งใจ ใฝ่ฝัก รักชาติชน
แนวหน้าหรือ สื่อกลาง วางเกณฑ์กฎ
แค่สองบท กำหนดไว้ ใครที่สน
เขียนเพื่อแนะ แคะคุ้ย ลุยว่าวน
ติติงคน ทำตนแย่ แก้ตัวเอย
แหล่งที่มา : htts://www.naewna.com/news.asp?ID=286429
30 ตุลาคม 2554 (เขียนโดย"ลุงมิน" )
htts://kanchanapisek.or.th/kp6/BOOK1/chapter5/t1-5-s.htm
ในน้ำมีปลา
สักวา ปลาในน้ำ ดำผุดว่าย
แสนสบาย ก่ายกอง มองน้ำทั่ว
ช่างสุขใจ ได้เริงร่า ปลาทุกตัว
ไม่น่ากลัว รั้วกั้น อันตราย
ปลาจะรู้ หรือไม่หนา ว่าน้ำท่วม
มนุษย์อ่วม ส้วมล้น จนเสียหาย
จะกินอยู่ ดูอนาถ ขาดมากมาย
คนวุ่นวาย ขายหน้า อายปลาเอย
แหล่งที่มา : htts://www.naewna.com/news.asp?ID=286429
30 ตุลาคม 2554 (เขียนโดย"ไพรัช ฉัตรวิริยาวงศ์" )
ประเด็นคำถาม
- นักเรียนบอกความหมายของสักวา
- นักเรียนอธิบายฉันทลักษณ์กลอนสักวา
-นักเรียนฝึกแต่งกลอนสักวาคนละ 1 บท หรือหลายบทตามความเหมาะสม (อาจวาดภาพประกอบ)
กิจกรรมเสนอแนะ
นำผลงานที่ตรวจทานถูกต้องแล้ว แสดงป้ายนิเทศเพื่อเผยแพร่ความรู้ แบ่งปันความรู้
และเป็นตัวอย่างการสืบสานการแต่งกลอนสักวา
การบูรณาการ
บูรณาการกับสาระสังคมศึกษา ศาสนา ศิลปะ
แหล่งอ้างอิง : htts://www.naewna.com/news.asp?ID=288959
: htts://www.thaigoodview.com/library/contest2552/type2/thai03/09/klon1.htm
: htts://th.wikipedia.org/wiki/%
: htts://www.naewna.com/news.asp?ID=287902 , ID=288959 ,ID=288552 ,287788
: htts://www.naewna.com/news.asp?ID=287544, 286290 ,286429
ภาพจาก : htts://www.dek-d.com/board/view.php?id=1957945
ที่มา : htts://www.sahavicha.com/?name=knowledge&file=readknowledge&id=4471
