จะมีใครรู้บ้างว่า วันสงกรานต์ ปีนี้ตรงกับวันอะไร นางสงกรานต์ชื่อว่าอย่างไร คำทำนายว่าอย่างไรบ้าง ทำไมต้องมีนางสงกรานต์
เกร็ดน่ารู้....วันสงกรานต์
หลังจากเทศกาลสงกรานต์ประเพณีไทย ผ่านพ้นไปแล้ว สิ่งที่หลงเหลือไว้ให้คือ การได้รดน้ำเยี่ยมเยือนญาติผู้ใหญ่ รวมถึงการเล่นน้ำเปียกปอนในช่วงเทศกาลสงกรานต์และมีอีกอย่างให้นึกถึง คือ นางสงกรานต์ ซึ่งเป็นคติความเชื่อในตำนานสงกรานต์รวมอยู่ด้วย
จะมีใครรู้บ้างว่า วันสงกรานต์ ปีนี้ตรงกับวันอะไร นางสงกรานต์ชื่อว่าอย่างไร คำทำนายว่าอย่างไรบ้าง
เนื้อหาสำหรับกลุ่มสาระการเรียนรู้ ภาษาไทย ระดับชั้น มัธยมศึกษาปีที่ 3 ช่วงชั้นที่ 3
คำว่า "สงกรานต์" มาจากภาษาสันสฤกตว่า สํ-กรานต แปลว่า ก้าวขี้น ย่างขึ้น หรือก้าวขึ้น การย้ายที่ เคลื่อนที่ คือพระอาทิตย์ย่างขึ้น สู่ราศีใหม่ หมายถึงวันขึ้นปีใหม่ ซึ่งตกอยู่ในวันที่ 13,14,15 เมษายนทุกปี แต่วันสงกรานต์นั้นคือ วันที่ 13 เมษายน เรียกว่า วันมหาสงกรานต์ วันที่ 14 เป็นวันเนา วันที่ 15 เป็นวันเถลิงศก
ตำนานนางสงกรานต์
ตามจารึกวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม กล่าวว่า มีเศรษฐีคนหนึ่ง ร่ำรวยมากแต่ไม่มีบุตรโดนคนเมาด่าว่าถึงแม้นจะร่ำรวย เพียงใดจะมีประโยชน์อะไรเล่าในเมื่อไม่มีบุตรสืบสกุล เศรษฐีเสียใจมาก จึงทำพิธีบวงสรวงกับต้นไทรโดยได้นำข้าวสารลงล้างน้ำเจ็ดครั้ง แล้วหุง บูชาอธิษฐานขอบุตรกับรุกขเทวดาในต้นไทร รุกขเทวดาเห็นใจเศรษฐี จึงเหาะไปเฝ้าพระอินทร์ ไม่ช้าพระอินทร์ก็มีเมตตาประทานให้เทพบุตรองค์หนึ่งนาม "ธรรมบาล" ลงไปปฏิสนธิในครรภ์ภรรยาเศรษฐี ไม่ช้าก็คลอดออกมา เศรษฐีตั้งชื่อให้กุมารน้อยนี้ว่า ธรรมบาลกุมาร และได้ปลูกปราสาทไว้ใต้ต้นไทรให้กุมารนี้อยู่อาศัย
ต่อมาเมื่อธรรมบาลกุมารโตขึ้น ก็ได้เรียนรู้ซึ่งภาษานก และเรียนไตรเภทจบเมื่ออายุได้เจ็ดขวบ เขาได้เป็นอาจารย์บอกมงคลต่าง ๆ แก่คนทั้งหลาย อยู่มาวันหนึ่ง ท้าวกบิลพรหม ได้ลงมาถามปัญหากับธรรมบาลกุมาร 3 ข้อ ถ้าธรรมบาลกุมารตอบได้ก็จะตัดเศียรบูชา แต่ถ้าตอบไม่ได้จะตัดศีรษะธรรมบาลกุมารเสีย ท้าวกบิลพรหมถามธรรมบาลกุมารว่า ตอนเช้าศิริอยู่ที่ไหน ตอนเที่ยงศิริอยู่ที่ไหน และตอนค่ำศิริอยู่ที่ไหน ธรรมบาลกุมารขอเวลา 7 วัน ในการตอบคำถาม
ธรรมบาลกุมารพยายามคิดหาคำตอบ ล่วงเข้าวันที่ 6 ธรรมบาลกุมารก็ลงจากปราสาทมานอนอยู่ใต้ต้นตาล เขาคิดว่า ขอตายในที่ลับยังดีกว่าไปตายด้วยอาญาท้าวกบิลพรหม บังเอิญบนต้นไม้มีนกอินทรี 2 ตัวผัวเมียเกาะทำรังอยู่ นางนกอินทรีถามสามีว่า พรุ่งนี้เราจะไปหาอาหารแห่งใด สามีตอบนางนกว่า เราจะไปกินศพธรรมบาลกุมาร ซึ่งท้าวกบิลพรหมจะฆ่าเสีย ด้วยแก้ปัญหาไม่ได้ นางนกจึงถามว่า คำถามที่ท้าวกบิลพรหมถามคืออะไร สามีก็เล่าให้ฟัง ซึ่งนางนกก็ไม่สามารถตอบได้ สามีจึงเฉลยว่า ตอนเช้า ศิริจะอยู่ที่หน้า คนจึงต้องล้างหน้าทุก ๆ เช้า ตอนเที่ยง ศิริจะอยู่ที่อก คนจึงเอาเครื่องหอมประพรมที่อก ส่วนตอนเย็น ศิริจะอยู่ที่เท้า คนจึงต้องล้างเท้าก่อนเข้านอน ธรรมบาลกุมารก็ได้ทราบเรื่องที่นกอินทรีคุยกันตลอด จึงจดจำไว้
ครั้นรุ่งเช้า ท้าวกบิลพรหมก็มาตามสัญญาที่ให้ไว้ทุกประการ ธรรมบาลกุมารนำคำตอบที่ได้ยินจากนกมาตอบกับท้าวกบิลพรหม ท้าวกบิลพรหมจึงตรัสเรียกธิดาทั้งเจ็ดอันเป็นบาทบาจาริกาพระอินทร์มาประชุมพร้อมกัน แล้วบอกว่า เราจะตัดเศียรบูชาธรรมบาลกุมาร ถ้าจะตั้งไว้ยังแผ่นดิน ไฟก็จะไหม้โลก ถ้าจะโยนขึ้นไปบนอากาศ ฝนก็จะแล้ง ถ้าจะทิ้งในมหาสมุทร น้ำก็จะแห้ง จึงให้ธิดาทั้งเจ็ดนำพานมารองรับ แล้วก็ตัดเศียรให้นางทุงษะ ผู้เป็นธิดาองค์โต จากนั้นนางทุงษะก็อัญเชิญพระเศียรท้าวกบิลพรหมเวียนขวารอบเขาพระสุเมรุ 60 นาที แล้วเก็บรักษาไว้ในถ้ำคันธุลี ในเขาไกรลาศ
จากนั้นมาทุกๆ 1 ปี ธิดาของท้าวกบิลพรหมทั้ง 7 ก็จะผลัดเปลี่ยนหมุนเวียนมาทำหน้าที่อัญเชิญพระเศียรท้าวกบิลพรหมแห่ไปรอบเขาพระสุเมรุ เป็นเวลา 60 นาที แล้วประดิษฐานตามเดิม ในแต่ละปีนางสงกรานต์แต่ละนางจะทำหน้าที่ผลัดเปลี่ยนกันตามวันมหาสงกรานต์ ดังนี้
นางสงกรานต์และคำทำนาย
วันอาทิตย์ ชื่อ ทุงษ ทัดดอกทับทิม เครื่องประดับปัทมราค ภักษาหารผลมะเดื่อ อาวุธขวาจักร ซ้ายสังข์ พาหนะครุฑ ทำนายว่าปีนั้นพืชพันธุ์ธัญญาหารในเลือกสวนไร่นาไม่สู้งอกงามนัก
วันจันทร์ ชื่อ โคราค ทัดดอกปีบ เครื่องประดับมุกดา ภักษาหารน้ำมัน อาวุธขวาพระขรรค์ ซ้ายไม้เท้า พาหนะเสือ ทำนายว่า ข้าราชบริพารและข้าราชการผู้ใหญ่จะเรืองอำนาจ
ภาพจาก https://www.horoworld.com
วันอังคาร ชื่อ รากษส ทัดดอกบัวหลวง เครื่องประดับโมรา ภักษาหารโลหิต อาวุธขวา ตรีศูล ซ้ายธนู พาหนะสุกร ทำนายว่าจะเกิดอันตรายกลางเมือง จะเกิดเพลิงไหม้และโจรผู้ร้ายชุกชุม
ภาพจาก https://www.bloggang.com
วันพุธ ชื่อ มัณฑา ทัดดอกจำปา เครื่องประดับไพฑูรย์ ภักษาหารนมเนย อาวุธขวาเข็ม ซ้ายไม้เท้า พาหนะลา ทำนายว่า ปีนั้นข้าราชการชั้นผู้ใหญ่จะได้ยศถาบรรดาศักดิ์จากต่างประเทศ
ภาพจาก https://www.bloggang.com
วันพฤหัสบดี ชื่อ กิริณี ทัดดอกมณฑา เครื่องประดับมรกต ภักษาหารถั่วงา อาวุธขวาขอ ซ้ายปืน พาหนะช้าง ทำนายว่า จะแพ้ข้าไท พระสงฆ์ราชาคณะจะได้รับความเดือดเนื้อร้อนใจกันแล
ภาพจาก https://www.bloggang.com
วันศุกร์ ชื่อ กิมิทา ทัดดอกจงกลนี เครื่องประดับบุษราคัม ภักษาหารกล้วยน้ำว้า อาวุธขวาพระขรรค์ ซ้ายพิณ พาหนะกระบือ ทำนายว่า ปีนั้นพืชพรรณธัญญาหารอุดม ฝนหนัก พายุร้าย จะเจ็บตากันมาก
ภาพจากhttps://www.o2blog.com
วันเสาร์ ชื่อ มโหทร ทัดดอกสามหาว เครื่องประดับนิลรัตน์ ภักษาหารเนื้อทราย อาวุธขวาจักร ซ้ายตรีศูล พาหนะนกยูง ทำนายว่า ปีนั้นโจรผู้ร้ายชุกชุม จะเกิดการเจ็บไข้ได้ป่วยกันมาก(ข้อมูลจาก https://www.banfun.com)
ในปีพุทธศักราช 2552 นี้ พระอาทิตย์โคจรผ่านข้ามราศีมีนสู่ราศีเมษ ในวันอังคารที่ 14 เมษายน 2552 เวลา 01 นาฬิกา 8 นาที 24 วินาทีในทางจันทรคติและในทางโหราศาสตร์นั้น ยังคงถือว่าเป็นวันจันทร์ เพราะการจะเปลี่ยนวันทางจันทรคติจะถือเอาวันเวลาที่พระอาทิตย์อุทัยคือวันเวลาที่พระอาทิตย์ทอแสงทาบขอบฟ้าเบื้องบูรพาทิศเป็นสำคัญ ดังนั้นแม้วันที่พระอาทิตย์โคจรผ่านข้ามราศีทางสุริยคติจะเป็นวันที่ 14 เมษายน 2552 แต่ทางจันทรคติยังถือว่าเป็นวันจันทร์
นางสงกรานต์ชื่อโคราคะเทวี ทรงพาหุรัด ทัดดอกปีบ แก้วมุกดาหารเป็นอาภรณ์ ภักษาหารน้ำมัน เนย พระหัตถ์ขวาทรงพระขรรค์ พระหัตถ์ซ้ายทรงไม้เท้า เสด็จไสยาสน์หลับเนตรมาบนหลังเสือ ทำนายว่าข้าราชบริพารและข้าราชการผู้ใหญ่จะเรืองอำนาจ ปริมาณน้ำน้อย ผลิตผลทางการเกษตรได้ครึ่งเสียครึ่ง แต่ราคาสูง(https://www.oknation.net)
ประเด็นคำถามเพื่อนำไปสู่การอภิปรายในห้องเรียน
1 นักเรียนจะช่วยกันอนุรักษ์ประเพณีสงกรานต์ให้อยู่คู่กับสังคมไทยได้อย่างไร
2 นางสงกรานต์ให้ข้อคิดอะไรกับนักเรียน
3 ตำนานนางสงกรานต์กับความเชื่อให้ข้อคิดอะไรกับนักเรียน
กิจกรรมเสนอแนะ
ควรให้นักเรียนศึกษาประเพณีของแต่ละท้องถิ่น
ควรให้นักเรียนแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับการจัดงานสงกรานต์
การบูรณาการกับกลุ่มสาระการเรียนรู้อื่น
สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ความเชื่อในการบวงสรวงและคำทำนายนางสงกรานต์
ศิลปะ การวาดภาพนางสงกรานต์
อ้างอิงแหล่งที่มาของข้อมูล/ภาพประกอบ
https://www.songkran.net/th/lady.php
https://th.wikipedia.org/
https://www.mahamodo.com
https://www.banfun.com/dream/songkran_angel.html
รูปภาพ
นางสงกรานต์วันอาทิตย์https://www.mahamodo.com/knowledge/images/water_festival_day001.jpeg
นางสงกรานต์วันจันทร์https://hilight.kapook.com/imghilight1/miss1.jpg
นางสงกรานต์วันอังคารhttps://www.horoworld.com/horoscope/songkran/songkranpic/3.jpg
นางสงกรานต์วันพุธhttps://www.bloggang.com/data/maneenaka/picture/1239528881.bmp
นางสงกรานต์วันพฤหัสhttps://www.bloggang.com/data/maneenaka/picture/1239528881.bmp
นางสงกรานต์วันศุกร์https://www.bloggang.com/data/maneenaka/picture/1239529595.jpg
นางสงกรานต์วันเสาร์https://www.o2blog.com/upload/army_11/upload-pT3ML56.jpg
ที่มา : https://www.sahavicha.com/?name=knowledge&file=readknowledge&id=237