ในปัจจุบัน โลกมีการพัฒนาการสื่อสารทางโทรคมนาคมได้สะดวก และรวดเร็ว แต่การสื่อสารอีกชนิดที่ยังมีความสำคัญอย่างยิ่งก็คือ การเขียนจดหมาย เพราะสามารถเขียนได้ทุกเวลา ทุกโอกาส

การเขียนจดหมาย

การเขียนจดหมาย
ในปัจจุบัน โลกมีการพัฒนาการสื่อสารทางโทรคมนาคมได้สะดวก และรวดเร็ว แต่การสื่อสารอีกชนิดที่ยังมีความสำคัญอย่างยิ่งก็คือ การเขียนจดหมาย เพราะสามารถเขียนได้ทุกเวลา ทุกโอกาส เก็บไว้ได้นาน จดหมายของบุคคลสำคัญจะเป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์ในอนาคต และจดหมายที่เขียนดีมีคุณค่าก็อาจเป็นวรรณกรรมได้

หลักการเขียนจดหมาย
การเขียนจดหมายควรยึดหลักสำคัญ ดังต่อไปนี้

ขนาดซอง
การใช้ซองขนาดมาตรฐาน ปัจจุบันที่ทำการไปรษณีย์ทุกแห่งจะมีซองจดหมายจำหน่าย นับว่าเป็นซองที่มีขนาดเหมาะสม โดยทั่วไปมี ๒ แบบ ดังนี้
      ๑.  ซองสั้น มีขนาด ๓.๕ x ๖ นิ้ว ถึง ๔.๕ x ๗ นิ้ว
      ๒.  ซองยาวมีขนาด ๔.๒๕ x ๙ นิ้ว

การจ่าหน้าซอง
มีหลักการ ดังนี้
๑  ที่อยู่ของผู้รับ ต้องเรียงลำดับจากส่วนย่อยไปหาส่วนใหญ่ ได้แก่
   -  ที่ นามสกุลของผู้รับ ถ้าเป็นจดหมายสำคัญ เช่น มีธนาณัติสอดอยู่ด้วย ต้องระบุคำนำหน้าชื่อผู้รับ
   -  บ้านเลขที่ ซอย หรือตำบล
   -  ถนนที่ตั้ง
   -  ตำบลหรือเเขวง
   -  อำเภอหรือเขต
   -  จังหวัดและรหัสไปรษณีย์
๒. ที่อยู่ของผู้ส่ง เรียงลำดับเช่นเดียวกับผู้รับ จะเขียนไว้ด้านบนซ้ายของตนเอง
๓. คำขึ้นต้น
   -  ถ้าเป็นจดหมายส่วนตัว อาจใช้คำว่า "กรุณาส่ง" หรือ "นามผู้รับ"
   -  ถ้าเป็นจดหมายราชการหรือจดหมายธุรกิจนิยมใช้ "เรียน"
   -  จดหมายถึงพระสงฆ์ทั่วไปใช้ "นมัสการ"
๔. เเสตมป์ ต้องติดสเเตมป์ตามราคาที่กรมไปรษณีย์ฯ กำหนด เพราะถ้าติดไม่ครบ ผู้รับจะถูกปรับเป็น ๒ เท่าของราคาเเสตมป์ที่ขาดไป

การเขียนตามเเบบแผนที่นิยม
ลักษณะการเขียนจดหมายตามเเบบเเผนที่นิยม ได้แก่
๑.  คำขึ้นต้น ต้องเหมาะแก่ฐานะและตำแหน่งหน้าที่
๒.  การวางรูปแบบจดหมาย ควรจัดวางให้มีสัดส่วนพอเหมาะกับหน้ากระดาษ โดยเว้นด้านหน้าประมาณ ๑ นิ้ว และเว้นด้านหลังประมาณครึ่งนิ้ว
๓.  สำนวนภาษาที่ใช้ในการเขียน ต้องคำนึงถึงความสุภาพ เขียนถูกต้องเหมาะแก่ฐานะ และความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล
๕.  ถ้าต้องการอวยพรให้เพื่อนหรือญาติผู้ใหญ่ในตอนท้ายของจดหมาย ควรอ้างถึงสิ่งศักดิ์สิทธิ เพื่อทำให้คำอวยพรมีความขลังและสละสลวย
๖. คำลงท้าย ต้องใช้ให้ถูกต้องเเละเหมาะแก่ฐานะและบุคคล

รูปแบบของจดหมาย
๑.  รูปแบบของการวางรูปจดหมาย
     ๑.๑  ที่อยู่ของผู้เขียน อยู่ตรงมุมบนขวาของหน้ากระดาษ โดยเริ่มเขียนจากกึ่งกลางหน้ากระดาษ โดยเริ่มเขียนจากประมาณกึ่งกลางหน้ากระดาษ
     ๑.๒  วันเดือนปี เขียนเยื้องที่อยู่ผู้เขียนมาข้างหน้าเล็กน้อย
     ๑.๓  คำขึ้นต้น อยู่ด้านซ้ายห่างจากขอบกระดาษประมาณ ๑ นิ้ว และเป็นเเนวชิดด้านซ้ายสุดของเนื้อความ
     ๑.๔  เนื้อความ เริ่มเขียนโดยย่อหน้าเล็กน้อย และควรขึ้นย่อหน้าใหม่เมื่อขึ้นเนื้อความใหม่ นอกจากนี้ต้องเว้นวรรคตอนให้ถูกต้องด้วย
     ๑.๕  คำลงท้าย อยู่ตรงกับวันเดือนปีที่เขียน
     ๑.๖  ชื่อผู้เขียน เยื้องลงมาทางขวามือ ถ้าเขียนจดหมายถึงบุคคลที่ไม่คุ้ยเคย ควรวงเล็บชื่อที่เขียนเป็นตัวบรรจงด้วย ถ้าเป็นจดหมายราชการต้องบอกยศตำแหน่งของผู้ส่งด้วย

รูปแบบของจดหมาย
                                                                                                                              (ที่อยู่ผู้เขียน)......................
                                                      (วันที่)......................(เดือน).................... (พ.ศ.)......................
(คำขึ้นต้น)...................................
(เนื้อ ความ)................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
                                                      (คำลงท้าย)...........................................
                                                       ชื่อผู้เขียน)..........................

รูปแบบของคำขึ้นต้น สรรพนาม คำลงท้าย
ในการเขียนจดหมายต้องคำนึงถึงการเขียนคำขึ้นต้น คำลงท้าย และสรรพนามให้ถูกต้อง ดังนี้
ผู้รับ คุณพ่อ,คุณเเม่
คำขึ้นต้น กราบเท้า...ที่เคารพอย่างสูง
สรรพนาม (ผู้เขียน) ลูก, หนู, ผม, กระผม, ดิฉัน หรือใช้ชื่อเล่นเเทน
สรรพนาม (ผู้รับ) คุณพ่อ คุณเเม่
คำลงท้าย ด้วยความเคารพรักอย่างสูง

ผู้รับ ญาติผู้ใหญ่
คำขึ้นต้น กราบเท้า....ที่เคารพอย่างสูง หรือ กราบเรียน...ที่เคารพอย่างสูง
สรรพนาม (ผู้เขียน) หลาน, ผม, กระผม, ดิฉัน, หนู, หรือใช้ชื่อเล่นแทน
สรรพนาม (ผู้รับ) คุณปู่, คุณย่า, คุณตา, คุณยาย, คุณลุง, คุณป้า, คุณน้า, คุณอา
คำลงท้าย ด้วยความเคารพอย่างสูง

ผู้รับ พี่หรือเพื่อนที่อาวุโสกว่า
คำขึ้นต้น เรียนคุณพี่ที่เคารพ หรือ กราบ...ที่เคารพ
สรรพนาม (ผู้เขียน) น้อง, ผม, ดิฉัน, หนู, หรืออาจใช้ชื่อเล่นเเทน
สรรพนาม (ผู้รับ) คุณพี่, คุณ ...
คำลงท้าย ด้วยความเคารพ, ด้วยความเคารพรัก

ผู้รับ น้อง หรือเพื่อน
คำขึ้นต้น ...น้องรัก หรือ คุณ ... ที่รัก หรือ (ชื่อเล่น) ที่รัก
สรรพนาม (ผู้เขียน) ฉัน พี่
สรรพนาม (ผู้รับ) เธอ, คุณ, น้อง
คำลงท้าย ด้วยความรัก, ด้วยความรักยิ่ง, รักเเละคิดถึง

ผู้รับ บุคคลทั่วไป
คำขึ้นต้น เรียนคุณ...ที่นับถือ หรือ เรียนผู้จัดการบริษัท ... จำกัด
สรรพนาม (ผู้เขียน) ผม, ดิฉัน
สรรพนาม ผู้รับ) คุณ, ท่าน
คำลงท้าย ของเเสดงความนับถือ

ผู้รับ พระภิกษุทั่วไป
คำขึ้นต้น นมัสการ...
สรรพนาม (ผู้เขียน) ผม,กระผม, ดิฉัน
สรรพนาม (ผู้รับ) ท่าน, พระคุณท่าน, ใต้เท้า, พระคุณเจ้า
คำลงท้าย ขอนมัสการมาด้วยความเคารพอย่างสูง
ตัวอย่าง จดหมายลาครู

                                                                                                                        ๑๓๒/๑๒ ถนนพระรามที่ ๖
                                                                                                                         เเขวงสามเสนใน เขตพญาไท
                                                                                                                         กรุงเทพฯ ๑๐๔๐๐
                                                                   
                                                                    ๑๘ สิงหาคม ๒๕๕๐
เรียน อาจารย์ที่ปรึกษาชั้นประถมศึกษาปีที่ ๖/๑
                   เนื่อง จากดิฉันได้ลื่นหกล้มที่บ้าน  ตั้งเเต่เย็นวันเสาร์ที่ ๑๖ สิงหาคม ๒๕๕๐ ดิฉันมีอาการเจ็บปวด และข้อเท้าบวมมาก วันรุ่งขึ้นได้ไปตรวจที่โรงพยาบาล หมอบอกว่าเอ็นข้อเท้าขาด ขอให้หยุดเดิน และพักรักษาตัวประมาณ ๑ สัปดาห์
                   ดิฉันจึงเรียนมาเพื่อขออนุญาตลาป่วย เป็นเวลา ๓ วัน ตั้งเเต่วันที่ ๑๘ สิงหาคม ถึง วันที่ ๒๐ สิงหาคม ๒๕๕๐ เมื่อครบกำหนดเเล้ว ดิฉันจะมาเรียนตามปกติ
  
                                                                   ด้วยความเคารพอย่างสูง
                                                                      พิริยา ราชธารินทร์
                                            ขอรับรองว่าข้อความที่เด็กหญิงพิริยาเขียนเป็นความจริงทุกประการ
                                                                 (นายอารยะ ราชธารินทร์)
                                                                            ผู้ปกครอง

ตัวอย่าง จดหมายถึงญาติผู้ใหญ่
                                                                                                                      โรงเรียนเลิศวิทย์ อ.ปากเกร็ด
                                                                                                                       จ. นนทบุรี ๑๑๑๒๐
                                                                    ๒๖ พฤษภาคม ๒๕๕๐
กราบเท้าคุณพ่อคุณเเม่ที่เคารพรักอย่างสูง
          
          ผมได้รับเงิน ๕๐๐ บาท ที่คุณพ่อกรุณา ๒๐๐ บาท ส่วนอีก ๓๐๐ บาท ผมนำมารวมไว้ในค่าใช้จ่ายประจำวันครับ
          ผมจะเล่าเรื่องการไปเที่ยวเขาเขียวที่จังหวัดชลบุรรีให้คุณพ่อคุณเเม่ฟังนะ ครับ คณะของเราออกเดินทางจากโรงเรียนตั้งเเต่ ๖ โมงเช้า เพื่อมุ่งหน้าไปจังหวัดชลบุรี อาจารย์ผู้ดูแลบอกเราว่า การที่เราออกเดินทางเเต่เช้านี้เพราะรถไม่ติด เเละเราจะได้ถือโอกาสดูพระอาทิย์เเรกขึ้นด้วย
          เราไปถึงชลบุรี ๗ โมงกว่าๆ เราแวะกินข้าวเช้ากันที่ตลาดหนองมน หลังจากนั้น เราก็มุ่งหน้าไปเขาเขียวซึ่งเป็นสวนสัตว์เปิดเลยทีเดียว
          ที่เรียกว่าสวนสัตว์เปิดนั้น คงเป็นเพราะเขาไม่ได้จับสัตว์ขังไว้ในกรงเหมือนเขาดินวนา เเต่เขาปล่อยให้สัตว์ดำรงชีวิตค่อนข้างเสรีอยู่ในพื้นที่กว้างขวาง อย่างนกก็ทำกรงใหญ่มากๆ เป็นตาข่ายคลุมไว้เท่านั้น ข้างในตาข่ายก็มีต้นไม้และธรรมชาติต่างๆ เหมือนในป่า ผมได้เห็นหมีตัวใหญ่กำลังสอนลูกของมันให้ตะปบเหยื่อ ผมยังคิดถึงแมวที่บ้านเราเลยครับ เเมวมันสอนลูกของมันให้จับหนูอย่างนี้เลยครับ
          ขากลับผมเพิ่งสังเกตเห็นสองข้างทางบริเวณเขาเขียว มีต้นไม้ร่มครึ้มพอสมควร อาจารย์เล่าว่าสมัยก่อนต้นไม้มีมากกว่านี้อีก ผมคิดว่าถึงเวลาที่เเล้วที่คนไทยจะต้องช่วยกันรักษาป่าและสัตว์ป่า เพราะที่ไหนมีต้นไม้ ที่นั่นก็มีอากาศบริสุทธิ์สดชื่นดีจริงๆ เลยครับ
          ผมต้องกราบขอบพระคุณคุณพ่ออีกครั้งที่กรุณาให้ผมไปทัศนศึกษาในครั้งนี้ ทำให้ผมได้เห็นสิ่งแปลกๆ และได้พบธรรมชาติอันน่าหวงแหนของเราครับ 
                                          
                                                                     ด้วยความเคารพอย่างสูง
                                                                        ภาณุวัฒน์ กีรติกุญชร

ตัวอย่าง จดหมายถึงเพื่อน
                                                                                                              ๖๓ หมู่ ๑ ต.ตาคลี
                                                                                                               อ. ตาคลี จ.นครสวรรค์
                                                                                                               ๖๐๑๔๐
                                                                       ๓๐ ธันวาคม ๒๕๕๐
กบเพื่อนรัก
         ปีใหม่นี้คิดว่าจะได้เจอกบที่บ้าน เลยไม่ได้เขียนจดหมายมาก่อน แต่เมื่อไปที่บ้านกบแล้วจึงทราบว่า กบมีกิจกรรมที่ต้องทำอยู่กรุงเทพฯ เราเลยเขียนจดหมายมาเพื่อจะถือโอกาสสวัสดีปีใหม่ด้วย
         เราได้รับจดหมายจากแหววเมื่อวานนี้เอง แหววเล่าว่าเขาเขียนเรียงความเรื่อง "พ่อของลูก" ได้รับรางวัลที่ ๑ ด้วยนะ เราก็อดคิดถึงกบไม่ได้ เพราะกบเขียนเรียงความเก่งไม่เเพ้เเหวว ไม่รู้ว่าจะไปเป็ฯที่หนึ่งในกรุงด้วยหรือเปล่า
         ตอนนี้เเถวบ้านเรามีรถบรรทุกพืชไร่วิ่งกันทั้งวันทั้งคืน ฝุ่นค่อนข้างมาก เเต่มันก็เป็นสิ่งจำเป็นที่พวกเราต้องอดทนกันมานาน กบคงไม่ต้องเจอฝุ่นอย่างบ้านเราใช่ใหม เเต่ที่กบเคยเล่าว่ากรุงเทพฯ ไม่มีฝุ่นมากอย่างบ้านเราก็จริง แต่มีสิ่งที่น่ากลัวกว่านั้น คือ มีควันจากท่อไอเสียไง เราก็เลยพยายามปลอบใจตัวเองว่าถึงบ้านเราจะมีฝุ่นเเต่ก็เป็นฝุ่นที่มี อันตรายน้อย
         เรายังไม่มีอะไรจะเล่ามากนั้น ช่วงนี้ก็เตรียมตัวดูหนังสือสอบ เพราะจะต้องสอบระหว่างภาคในอีกไม่กี่วันนี้เเล้ว เราหวังว่ากบก็คงกำลังเตรียมตัวอย่างหนักใช่ไหม กบเคยบอกเราว่า กบต้องพยายามเรียน เพราะเรามาจากต่างจังหวัดอย่าให้ใครดูถูกได้ใช่ไหม
         สุดท้ายนี้ เราขออำนาจคุณพระศรีรัตนตรัย โปรดดลบันดาลให้กบมีความสุข เรียนเก่ง และสอบได้คะเเนนดีๆ นะจ๊ะ
                                                                          รักและคิดถึง
                                                                        ยลรตี สิริวรวิทย์

ที่มาและได้รับอนุญาตจาก :
เอกรินทร์ สี่มหาศาล และคณะ. ภาษาไทย ป.๖. พิมพ์ครั้งที่ ๑. กรุงเทพฯ: อักษรเจริญทัศน์.