คําราชาศัพท์หมวดเครื่องแต่งกาย
คำราชาศัพท์ หมวดร่างกาย PDF พิมพ์ อีเมล
เขียนโดย ภาษาสยาม
วันอังคารที่ 09 กันยายน 2008 เวลา 13:39 น.
ราชาศัพท์ ความหมาย
พระเจ้า หัว ศีรษะ ( พระมหากษัตริย์ )
พระเศียร หัว ศีรษะ
พระสิรัฐิ ( สิ - รัด - ถิ ) พระสีสกฏาหะ กะโหลกศีรษะ
เส้นพระเจ้า เส้นผมของพระมหากษัตริย์
พระเกศา พระเกศ พระศก เส้นผม
ไรพระเกศ ไรพระเกศา ไรพระศก ไรผม
ขมวดพระศก ขมวดพระเกศา ขมวดผมที่เป็นก้นหอย
พระโมลี พระเมาลี จุก หรือ มวยผม
พระจุไร ไรจุก ไรผม
พระจุฑามาศ มวยผม ท้ายทอย
พระเวณิ เปียผม ช้องผม
พระนลาฏ หน้าผาก
พระขนง พระภมู คิ้ว
พระอุนาโลม ขนหว่างคิ้ว
พระเนตร พระนัยนะ พระจักษุ ดวงตา
พระเนตรดำ ดวงพระเนตรดำ ตาดำ
ดวงเนตรขาว ดวงพระเนตรขาว ตาขาว
พระกนีนิกา พระเนตรดารา แก้วตา
หนังพระเนตร หลังพระเนตร หนังตา หลังตา
พระโลมจักษะ ขนพระเนตร ขนตา
ม่านพระเนตร ม่านตา
ต่อมพระเนตร ต่อมน้ำตา
พระอัสสุธารา พระอัสสุชล น้ำพระเนตร น้ำตา
พระนาสิก พระนาสา จมูก
สันพระนาสิก สันพระนาสา สันจมูก
ช่องพระนาสิก ช่องจมูก
พระโลมนาสิก ขนพระนาสิก ขนจมูก
พระปราง แก้ม
พระกำโบล กระพุ้งพระปราง กระพุ้งแก้ม
พระมัสสุ หนวด
พระทาฐิกะ พระทาฒิกะ เครา
พระโอษฐ์ ปาก ริมฝีปาก
พระตาลุ เพดานพระโอษฐ์ เพดานปาก
พระทนต์ ฟัน
พระทันตมังสะ พระทันตมังสา เหงือก
ไรพระทนต์ ไรฟัน
พระทาฐะ พระทาฒะ เขี้ยว
พระกราม ฟันกราม
พระชิวหา ลิ้น
ต้นพระชิวหา มูลพระชิวหา โคนลิ้น ลิ้นไก่
พระหนุ ( หะ - นุ ) คาง
ต้นพระหนุ ขากรรไกร
พระกรรณ หู ใบหู
ช่องพระโสต ช่องพระกรรณ ช่องหู
พระพักตร์ ดวงหน้า
พระศอ คอ
พระกัณฐมณี ลูกกระเดือก
ลำพระศอ ลำคอ
พระชัตตุ คอต่อ
พระรากขวัญ ไหปลาร้า
พระอังสา บ่า
พระอังสกุฏ จะงอยบ่า
พระพาหา พระพาหุ บ่า
พระกร ศอกถึงข้อมือ
พระกัประ พระกะโประ ข้อศอก
พระกัจฉะ รักแร้
พระกัจฉโลมะ ขนรักแร้
พระหัตถ์ มือ
ข้อพระกร ข้อพระหัตถ์ ข้อมือ
ฝ่าพระหัตถ์ ฝ่ามือ
หลังพระหัตถ์ หลังมือ
พระองคุลี นิ้วพระหัตถ์ นิ้วมือ
พระอังคุฐ นิ้วหัวแม่มือ
พระดัชนี นิ้วชี้
พระมัชฌิมา นิ้วกลาง
พระอนามิกา นิ้วนาง
พระกนิษฐา นิ้วก้อย
ข้อนิ้วพระหัตถ์ พระองคุลีบัพ ข้อนิ้วมือ
พระมุฐิ กำพระหัตถ์ กำปั้น กำมือ
พระนขา พระกรชะ เล็บ
พระอุระ พระทรวง อก
พระหทัย พระกมล หัวใจ
พระถัน พระเต้า พระปโยธร เต้านม
ยอดพระถัน พระจูจุกะ หัวนม
พระครรโภทร พระคัพโภทร มีครรภ์ มีท้อง
พระอุทร ท้อง
พระนาภี สะดือ ท้อง
พระสกุล พระครรภมล รก สิ่งที่ติดมากับสายสะดือเด็กในครรภ์
สายพระสกุล สายรก
กล่องพระสกุล มดลูก
พระกฤษฎี บั้นพระองค์ พระกฏิ สะเอว เอว
พระปรัศว์ สีข้าง
พระผาสุกะ ซี่โครง
พระปฤษฏางค์ พระขนอง หลัง
พระโสณี ตะโพก
พระที่นั่ง ก้น
พระวัตถิ กระเพาะปัสสาวะ
พระคุยหฐาน พระคุยหประเทศ องค์ที่ลับชาย
พระโยนี องค์ที่ลับหญิง
พระอัณฑะ ลูกอัณฑะ
พระอูรุ ต้นขา
พระเพลา ขาตัก
พระชานุ เข่า
พระชงฆ์ แข้ง
หลังพระชงฆ์ น่อง
พระโคปผกะ ตาตุ่ม
นิ้วพระบาท นิ้วเท้า
พระบาท เท้า
ข้อพระบาท ข้อเท้า
หลังพระบาท หลังเท้า
ฝ่าพระบาท ฝ่าเท้า
พระปัณหิ พระปราษณี ส้นพระบาท ส้นเท้า
พระฉวี ผิวหนัง
พระฉายา เงา
พระโลมา ขน
ผิวพระพักตร์ พระราศี ผิวหน้า
พระมังสา เนื้อ
กล้ามพระมังสา กล้ามเนื้อ
พระอสา สิว
พระปีฬกะ ไฝ ขี้แมลงวัน
พระปัปผาสะ ปอด
พระยกนะ ( ยะ - กะ- นะ ) ไต
พระปิหกะ ม้าม
พระอันตะ ไส้ใหญ่
พระอันตคุณ ไส้น้อย ไส้ทบ
พระกุญชะ ไส้พุง
พระนหารู เส้น เอ็น
เส้นพระโลหิต หลอดพระโลหิต เส้นเลือด หลอดเลือด
หลอกพระวาโย หลอดลม
พระกิโลมกะ พังผืด
พระองคาพยพ ส่วนต่างๆของร่างกาย
พระมัตถลุงค์ มันในสมอง
พระธมนี เส้นประสาท
พระลสิกา น้ำในไขข้อ
พระปิตตะ ดี
พระเขฬะ น้ำลาย
พระเสมหะ เสลด
มูลพระนาสิก น้ำมูก
มูลพระนขา ขี้เล็บ
พระเสโท เหงื่อ
พระเมโท ไคล
พระบุพโพ น้ำหนอง น้ำเหลือง
พระอุหลบ พระบุษปะ เลือดประจำเดือน
พระอัฐิ กระดูก
พระอังคาร พระสรรางคาร เถ้ากระดูก
พระอังสัฐิ กระดูกไหล่
พระหนุฐิ กระดูกคาง
พระคีวัฐิ กระดูกคอ
พระพาหัฐิ กระดูกแขน
พระอุรัฐิ กระดูกหน้าอก
พระผาสุกัฐิ กระดูกซี่โครง
พระปิฐิกัณฐกัฐิ กระดูกสันหลัง
พระกฏิฐิ กระดูกสะเอว
พระอูรัฐิ กระดูกขา
พระชังฆัฐิ กระดูกแข้ง
พระปาทัฐิ กระดูกเท้า
พระหัตถัฐิ กระดูกมือ
พระยอด ฝี หัวฝี
พระบังคนหนัก อุจจาระ
พระบังคนเบา ปัสสาวะ
พระปัสสาสะ ลมหายใจเข้า
พระอัสสาสะ ลมหายใจออก
พระชีพจร ชีพจร
อุณหภูมิพระวรกาย อุณหภูมิร่างกาย
พระวาโย ลม
ที่มา จากหนังสือคำราชาศัพท์ ของกรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ ๒๕๓๙
การใช้คำราชาศัพท์
เป็นคำที่ใช้เหมาะสมกับระดับชั้นของบุคคล เช่น พระมหากษัตริย์ และพระราชวงศ์ รวมถึง กลุ่มคำที่ใช้กับพระภิกษุ
คำนามราชาศัพท์
- พระราชบิดา, พระชนก หมายถึง พ่อ
- พระราชมารดา, พระชนนี หมายถึง แม่
- พระเชษฐา หมายถึง พี่ชาย
- พระเชษฐภคินี หมายถึง พี่สาว
- พระราชธิดา หมายถึง ลูกสาว
- พระราชนัดดา, พระนัดดา หมายถึง หลาน
- พระเนตร, พระจักษุ หมายถึง ตา
- พระนาสา, พระนาสิก หมายถึง จมูก
- พระโอษฐ์ หมายถึง ปาก
- พระขนง หมายถึง คิ้ว
- พระเศียร หมายถึง ศีรษะ
- พระเกศา หมายถึง ผม
- พระพักตร์ หมายถึง ใบหน้า
- พระปราง หมายถึง แก้ม
- พระพาหา หมายถึง แขน
- พระหัตถ์ หมายถึง มือ
- พระบาท หมายถึง เท้า
- ฉลองพระองค์ หมายถึง เสื้อ
คำสรรพนามราชาศัพท์
- ข้าพระพุทธเจ้า หมายถึง คำแทนตัวเองเมื่อพูดกับพระมหากษัตริย์และพระบรมวงศ์ชั้นสูง
- ใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาท หมายถึง คำแทนพระมหากษัตริย์และพระราชินี
- ใต้ฝ่าละอองพระบาท หมายถึง คำแทนองค์พระราชินีสยามกุฎราชกุมาร สยามกุฎราชกุมารี
- พระองค์ หมายถึง ใช้เมื่อกล่าวถึงพระมหากษัตริย์ และพระบรมราชวงศ์
- พระพุทธเจ้า หมายถึง คำที่ใช้ขานรับเมื่อพูดกับพระมหากษัตริย์
คำกริยาราชาศัพท์
- ประสูติ หมายถึง คลอด
- ทอดพระเนตร หมายถึง มอง
- ประชวร หมายถึง เจ็บป่วย
- สวรรคต หมายถึง ตาย
- เสวย หมายถึง กิน
- ประทับ หมายถึง นั่ง
- พระราชทาน หมายถึง ให้
- ตรัส หมายถึง พูด
- สรงน้ำ หมายถึง อาบน้ำ
- กริ้ว หมายถึง โกรธ
- โปรด หมายถึง รัก ชอบ
การเปลี่ยนคำสามัญเป็นคำราชาศัพท์
1. เปลี่ยนรากศัพท์ เช่น รับประทาน เป็น เสวย
2. เติมคำหน้านามหรือหลังนาม เช่น วังเป็นพระราชวัง รถ เป็น รถพระที่นั่ง
3. เติมคำว่า ทรง เช่น ทรงงาน ทรงทราบ ทรงเห็น ทรงพระอักษร
คำศัพท์ที่ใช้กับภิกษุ
- ส่งของให้พระ ใช้ว่า ประเคน
- อาหาร ใช้ว่า ภัตตาหาร
- จดหมาย ใช้ว่า ลิขิต
- กิน ใช้ว่า ฉัน
- นอน ใช้ว่า จำวัด
- อาบน้ำ ใช้ว่า สรงน้ำ
- สวดมนต์ ใช้ว่า เจริญพระพุทธมนต์
- เงิน ใช้ว่า ปัจจัย
- ที่อยู่ ใช้ว่า กุฏิ
- ที่นั่ง ใช้ว่า อาสนะ
- ป่วย ใช้ว่า อาพาธ
- ตาย ใช้ว่า มรณภาพ