อาหารอันโอชะ

       ไข่มดแดงอาหารอันโอชะของคนน่าน  

               นายโสภณ  คำสุรันทร์ ชาวบ้าน  อ.นาน้อย  จ.น่าน  เปิดเผยว่า เมื่อ 2 ปีที่ผ่านมา  หลังจากได้เสร็จสิ้นฤดูการทำนา หลังการเก็บเกี่ยวข้าวเสร็จสิ้นแล้ว เป็นช่วงที่ว่างงาน ก็เข้าป่าเพื่อหาของป่ามาเป็นอาหารและขาย อาทิ การขุดหาหน่อไม้ หน่อหวาย เก็บเห็ด ,ผักหวานตลอดจนพืชผักที่กินได้นำมาเป็นอาหาร ที่เหลือก็ขาย  เป็นรายได้เสริมเลี้ยงครอบครัวและหนึ่งในของป่าที่หานั้นก็คือการหาไข่มดแดง อาหารอันโอชะของคนน่าน หลังจากนำมาประกอบอาหารที่เหลือนำไปแบ่งขายก็มีความคิดว่าทำอย่างไรจะสามารถ เลี้ยงมดแดงในบริเวณบ้านไม่ต้องออกไปหาถึงในป่า  [นสพ.com 26  เม.ย. ] 

ประเด็นจากข่าว

          1.การส่งเสริมการหารายได้ในชนบท 
       2. การเำพาะไข่มดแดงเพื่อจำหน่าย
       3. เมนูเด็ด ๆ  จากไข่มดแดง

เนื้อหาสำหรับกลุ่มสาระการเรียนรู้  การงานอาชีพและเทคโนโลยี  ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่  2

มาตรฐานการเรียนรู้ที่  4.1   เข้าใจ  มีทักษะที่จำเป็น มีประสบการณ์ เห็นแนวทางในงานอาชีพ ใช้เทคโนโลยี เพื่อพัฒนาอาชีพ มีคุณธรรม  และเจตคติที่ดีต่ออาชีพ

ตัวชี้วัด
      1. อธิบายการเสริมสร้างประสบการณ์อาชีพ
      2. ระบุการเตรียมตัวเข้าสู่อาชีพ
      3.  ทักษะพื้นฐานที่จำเป็นสำหรับการประกอบอาชีพที่สนใจ

                           ขึ้นกกโกกกหว้า ไปหาแหย่ไข่มดแดง              ขึ้นกกโกกกหว้า ไปหาแหย่ไข่มดแดง

เหลียวเบิ่งเทิงฟ้า  เห็นมดตัวแดงเดินไต่  อยู่บนต้นไม้        กำลังมีไข่ ในรัง  เอาไม้ไปแหย่ให้ไข่มัน     หล่นลงถังบางทีในรังอาจมีแม่เป้งติดมา  สุดยอดอาหารอีสานคือไข่ มดแดง    ต้มยำทำแกงหมกไฟใบตองแต่พอดี มดตัวน้อยน้อย ออกไข่กลมกลมรีรี  มันเป็นของดีมันแซบอีหลีไข่มดแดง [ที่มา : อีสานคลับ]

                                                                                                 ภาพ โดย รศ.ดร.เดชา วิวัฒน์วิทยา ภาควิชาชีววิทยาป่าไม้
                                                                                                          คณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์              

               หลาย ๆ คนอาจจะสงสัยน่ะว่าเราสามารถเลี้ยงมดแดงเพื่อกินไข่มดแดงได้  จริงหรือ  ถ้าเป็นคนภาคกลางก็อาจจะบอกว่าไม่ได้  ไม่รู้จัก  ไม่เคยกิน  แต่สำหรับคนอีสานหรือคนเหนือ  ก็บอกว่าเป็นอาหารชั้นสูง  ราคาแพง หากินได้ตามฤดูกาลเท่านั้น  และอนาคตอาจเป็นอาชีพที่ส่งเสริมรายได้เป็นอย่างดีสำหรับผู้จะเลือกทำอาชีพนี้  ลองมาดูข้อมูลเกี่ยวกับมดแดงก่อนน่ะค่ะ

มดแดง
           ชื่อท้องถิ่น : มดแดง ไข่มดแดง แม่เป้ง 
          ชื่อภาษาอังกฤษ  : Red Ant , Weaver Ant  ,Green Tea Ant  
           ชื่อวิทยาศาสตร์  :  Oecophylla smaragdina F.
               มดแดง หรือ ตัวมดแดง หมายถึง มดงานซึ่งมีลักษณะสำคัญ คือ ตัวมีสีแดง ยาวประมาณ 1 เซนติเมตร ไม่มีปีก มีก้านบนสันหลังและส่วนท้องปล้องที่ 1,2 มีลักษณะเป็นปุ่มปม   มีหนวดหักเป็นข้อศอก มีหน้าที่สร้างรัง และเลี้ยงตัวอ่อน เป็นมดชนิดหนึ่งที่มีขนาดใหญ่ ไม่มีเหล็กใน มีเอว 1 ปล้อง ลำตัวเรียวยาว ส่วนมากมีสีแดง-ส้ม มีสมาชิกอยู่ร่วมกัน เป็นจำนวน มากชนิด ชอบสร้างรังอยู่ตามต้นไม้ แพร่กระจายอยู่เฉพาะเอเชียใต้ เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และออสเตรเลีย เท่านั้น ในประเทศไทย พบกระจายอยู่ทั่วประเทศ โดยเฉพาะภาคตะวันออก เฉียงเหนือ ตามหลักฐานแล้วพบว่า มดชนิดนี้ปรากฏอยู่บนโลกมากกว่า 30 ล้านปีมาแล้ว จะเห็น ได้ว่ามดแดงที่อยู่บนโลกใบนี้นั้น  เกิดก่อนมนุษย์เสียอีก แต่ทำไม มันถึงยังคงอยู่และมีประชากร จำนวนมหาศาลถึงทุกวันนี้ [             ]

ราชินีมด  มีสีเขียวอ่อน ไม่มีปีก มีขนาดใหญ่ที่สุด ในรังจะมีตัวเดียวเท่านั้นภาพจาก  oknation.net

มดแดงตัวผู้  สีน้ำตาลเข้ม มีหน้าที่ผสมพันธุ์เพียงอย่างเดียว เมื่อสืบพันธุ์แล้วจะตาย
ภาพจาก oknation.net
 มดแดงเพศเมีย สีเขียวอ่อนภาพจาก  oknation.net

มดงาน   เป็นมดเพศเมียที่เป็นหมัน มี 2 แบบ คือ Major Worker  มีหน้าที่หาอาหารและทำงานต่างๆ ภายในรัง   ชนิดที่ 2 Minor Worker มีลักษณะคล้ายกัน แต่ตัวเล็กกว่ามีหน้าที่ดูแลไข่และตัวอ่อน มดงานมีจำนวนมากที่สุดในรัง
สิ่ง หนึ่งที่น่าทึ่งหรือมหัศจรรย์ของมดแดง คือ ขั้นตอนการสร้างรัง จนได้ชื่อว่าเป็นมดที่ฉลาดที่สุด หรือมีวิวัฒนาการสูงที่สุด ในบรรดามดทั้งหมด ในโลกนี้ซึ่งมีอยู่ประมาณ 20,000 กว่าชนิด เพราะการสร้างรังของมดแดง เกิดจากการร่วมแรงร่วมใจกันระหว่างตัวอ่อนกับตัวเต็มวัย คือ มดงาน นั่นเอง ซึ่งปกติแล้ว การสร้างรังถือเป็นหน้าที่หลักของมดงานเท่านั้น  
มดงาน  เป็นมดที่มีความเสียสละมากที่สุด โดยไม่ได้หวังอะไรตอบแทน มันได้อุทิศตน เพื่ออาณาจักร เพื่อสังคมของมัน เราจึงเห็น มดงานทำงาน หรือเดินไปมาอยู่ตลอดเวลา ตั้งแต่เช้าจนมืด ไม่เคยย่อท้อ ไม่มีการ ก้าวก่ายกัน มีการแบ่งหน้าที่กันทำอย่าง ชัดเจน ไม่เอาเปรียบซึ่งกันและกัน   [ที่มา :oknation.net]

                   มดแดง    ชอบ สร้างรังบนต้นไม้ ส่วนมากเป็นต้นไม้ที่ขึ้นอยู่ใกล้แหล่งน้ำ มีใบหนา อ่อนนุ่ม ไม่ผลัดใบง่าย รวมทั้งมีอัตราการคายก๊าซออกซิเจนและคายน้ำได้ค่อนข้างดี เช่น ต้นชมพู่ ประดู่ มะเฟือง  
                   มดแดงมี    กรดมดใช้ในการป้องกันตัว ถ้าแมลงหรือมดต่างๆมาโดนเข้าจะปวกแสบปวดร้อนและมีกลิ่นฉุน  กรดมดใช้ในการเก็บรักษาหรือถนอมอาหารได้อีกด้วย  
                  ไข่มดแดง ในความหมายของชาวบ้านจะใช้เรียกรวมทั้งไข่และตัวอ่อนหรือระยะดักแด้ของมดงาน และราชินีมดที่มีสีขาว หรือชมพูอ่อน 
                   แม่เป้ง เป็นมดตัวเต็มวัยที่มีขนาดใหญ่กว่ามดแดงทั่วไปเป็นคำที่ใช้เรียกรวมทั้งตัว เมียหรือราชินีมดหรือมดนางที่มีสีเขียว และตัวผู้ที่มีสีแดง แม่เป้งมีปีกบางใส  มีหน้าที่ผสมพันธุ์และวางไข่ ปกติมดแดงทำรังบนต้นไม้ใหญ่ เช่น ต้นมะม่วง ต้นชมพู่ ชาวบ้านนิยมบริโภคทั้งตัวและไข่มด   [ที่มา :oknation.net] 

                สำหรับวิธีการจะนำรังมดแดงพร้อมไข่เตรียมอุปกรณ์ จะเอาถุงปุ๋ยใส่รังมดแดงมาทั้งรัง เพื่อต้องการปล่อยแม่มดแดง เมื่อได้รังมดแดงพร้อมไข่ก็ไปวางโคนต้นไม้ ต้นมะม่วงให้ไต่ขึ้นต้นไม้ในบริเวณบ้าน ต่อมาก็ทำให้มดแดงขยายพันธุ์เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว แต่ตนก็จะคอยสังเกตวิถีชีวิตของมดแดงตั้งแต่การเริ่มเดินขบวน การหากิน อาหารที่ชอบซึ่งมักจะขนไปไว้ในรัง การสร้างรังเริ่มตอนไหน เมื่อไหร่ออกไข่ และจากการเฝ้าสังเกตจึงสามารถคิดค้นหาวิธีการเลี้ยงมดแดงได้ โดยสร้างคอนโดขึ้นให้มดแดงโดยใช้ไม้ไผ่พาดลำไปหาที่ๆเราต้องการให้มดแดงไป สร้างรัง โดยจะหาถังแกลลอนที่สะอาด นำไปแขวนไว้ที่ต้นไม้ที่มีมดแดงไต่ไปอยู่ จากนั้นก็จะหาเศษอาหาร เช่น ปลา กุ้งแห้ง ที่เป็นอาหารโปรดของมดแดงไปวางไว้ใกล้ๆกับแกลลอน ก็จะทำให้มดแดงขนอาหารพวกนี้ไปกินในรังจากไม่กี่ตัวก็จะเพิ่มจำนวนขึ้น เรื่อยๆเราก็จะเอาอาหารไปวางใกล้ๆรังตลอด เมื่ออาหารสมบูรณ์มดแดงก็เพิ่มจำนวนในแกลลอนจนออกไข่ให้ เมื่อสังเกตเห็นไข่ฟองโตเต็มที่ก็เก็บออก โดยหากะด้งหรือถาดมารองรับ แล้วเทไข่มดแดงออกจากแกลลอน จากนั้นใช้แป้งมันโรยลงบนไข่ เพื่อป้องกันไม่ให้มดแดงคาบไข่หนี โดยจะไม่ฉีดยาฆ่าแมลงเพื่อฆ่ามดแดงซึ่งอันตรายทั้งคนกินและแม่มดแดงจะตายไม่ กลับมาทำรังที่เดิมอีก ซึ่งที่ผ่านมาสามารถเลี้ยงมดแดงได้ไข่ไว้กิน ที่เหลือก็ขายสร้างรายได้ควบคู่ไปกับการ หากิ่งไม้ที่หักโค่นมาเผาถ่านขาย ได้เงินมาเลี้ยงครอบครัว ในช่วงที่เศรษฐกิจตกต่ำเช่นนี้แบบสบายๆพอเพียง เป็นการใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์ ซึ่งทำให้ครอบครัวไม่เดือดร้อน โดยน้อมนำเอาหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงของพระเจ้าอยู่หัวมาใช้ โดยไม่มีความเดือดร้อน และไม่ไปรบกวนผู้อื่นแต่อย่างใด ทำให้ครอบครัวมีรายได้เพิ่มขึ้นด้วย

การเลี้ยงไข่มดแดง [ https://www.radompon.com/webboard/index.php?topic=599.0]
วัสดุอุปกรณ์
          1. ขวดน้ำดื่มพลาสติกที่เหลือใช้แล้ว จำนวน 2 ขวด
          2. เศษอาหารที่ไม่บูดเน่า
          3. น้ำสะอาด
          4. เชือก
          5. ต้นไม้
วิธีการดำเนินการ
          1. นำขวดน้ำดื่มพลาสติกตัดส่วนบนให้เหลือเพียงส่วนก้นขวด ทั้ง 2 ขวด
          2. หลังจากนั้นนำขวดน้ำตัดเหลือแต่ก้นขวด ตอกตะปู หรือ ใช้เชือกฟางมัดติดกับต้นไม้โดยใช ้
ความสูงประมาณ 3 เมตรจากพื้นดินหรือขึ้นอยู่กับความสูงของต้นไม้
          3. นำเศษอาหาร เช่น เศษข้าว เศษกับข้าวที่เหลือแล้วแต่ต้องไม่บูด ใส่ในภาชนะที่เตรียมไว้จำนวน
1 อัน และอีก 1 อันใส่น้ำสะอาด
           4. นำภาชนะที่เตรียมไว้ทั้ง 2 อัน นำไปติดไว้กับต้นไม้ โดยเอาขวดใส่น้ำดื่มติดไว้ชั้นล่างนำขวด
ใส่เศษอาหารไว้ด้านบน โดใช้ความห้างระหว่างภาชนะไว้ชั้นล่าง
           5. การเลี้ยงไข่มดแดงจะใช้เวลาในการทำรังประมาณ 20-25 วัน ในการดูแล ต้องดูแลในเรื่อง
อาหารและน้ำดื่ม อย่าใส่อาหารที่บูดเน่า

 เมนูเด็ด  ๆ  จากไข่มดแดง 

1.    ไข่เจียวใส่ไข่มดแดง ใส่ใบโหระพา 

ภาพจากครูบ้านนอก.com

 เครื่องปรุง

           1. ไข่เป็ด หรือ ไข่ไก่ 

           2.  ไข่มดแดง 

           3.  ใบโหระพาเด็ดเป็นใบ

           4.    น้ำปลา

      วิธีทำ

            1.  ตอกไข่ใส่ถ้วย แล้วตีไข่ให้ฟู

            2.  นำไข่ใส่ผสมกับไข่ไก่หรือไข่เป็ดที่ตีฟูแล้ว

            3.  เติมใบโหระพาลงแล้วคนให้เข้ากันปรุงด้วยน้ำปลา 

            4.  ตั้งกระทะเทน้ำมันตั้งไฟให้ร้อนจัด แล้วน้ำไข่ทั้งหมดที่เตรียมไว้ทอดให้ฟู และให้ไข่มดแดงสุก  ตักใส่จาน

      รับประทานกับข้าวร้อน ๆ  

2.     ผัดกระเพราไข่มดแดงใส่ฟักน้ำเต้า

           ภาพจาก /gotoknow.org/file/somroay/KIF_6120s.jpg

เครื่องปรุง

•   ไข่มดแดง
•   ฟักน้ำเต้า  (แหน็บ)
•    ใบกระเพรา
•    พริกชี้ฟ้าแดง
•      กระเทียม
•     น้ำปลา
•     น้ำตาลทราย
•      น้ำมัน
•      เครื่องปรุงรส

วิธีทำ
                1. ตั้งกระทะใส่น้ำมันให้ร้อน ใส่กระเทียม  ใส่พริกชี้ฟ้าแดง ใส่ฟักน้ำเต้า   เติมน้ำปลา  น้ำตาลทราย  เติมเครื่องปรุงรสตามชอบ ผัดให้ฝักสุกก่อนแล้วเติมไข่มดแดง  ผัดให้สุก ใส่ใบกระเพรา   ตักใส่จาน  รับประทานกับข้าว และอาหารประเภทอื่น  ๆ 
3. ต้มยำปลาใส่ไข่มดแดง

 ภาพจาก  kroobannok.com

           เครื่องปรุง
                      1. ข่า ตะไคร้  ใบมะกรูด  หอม  กระเทียม  พริกแดง   กระชาย
                       2.  ปลาช่อนนา หรือ ปลากดแม่น้ำ (รสชาติจะอร่อยมากขึ้น)
                       3.  น้ำปลา
                        4. ไข่มดแดงผสมตัวมด แดงเพื่อเพิ่มรสชาติเปรี้ยว
                วิธีทำ
                        1.ตั้งหม้อเติมน้ำใส่เครื่องปรุงในข้อ   1   ตั้งไฟให้เดือด ให้เครื่องปรุงออกรส
                        2.ใส่ปลา และไข่มดแดง ต้มให้สุก 
                       3. ปรุงรสตามชอบ  หรือถ้ามีดอกติ้วใส่ลงด้วยยิ่งเพิ่มรสชาติความอร่อยมากยิ่งขึ้น

 3.  แกงผักหวานไข่มดแดง
      ส่วนผสมก็มีดังนี้
              ที่ขาดไม่ได้ก็คือผักหวานและไขมดแดง ที่ใช้เป็นผักหวานป่าซึ่งจะออกปีละครั้ง พร้อมกับไข่มดแดง ประมาณเดือน มี.ค.-พ.ค. เดี๋ยวนี้ไม่ทราบว่ามีคนเอาไปเพาะให้มันออกนอกฤดู แหล่งที่มีขายเยอะน่าจะเป็นแถบอีสานใต้ ในรูปซื้อมาจากอำเภอครบุรี โคราช หม้อนี้ประมาณสองร้อยบาท  
เครื่องปรุง    ตะไคร้ หอมแดง พริก ใบมะกรูดไม่ใส่ก็ได้ ใบแมงลัก เกลือ น้ำปลา มะขามเปียก น้ำปลาร้าแล้วแต่ชอบ ถ้ามีเห็ดฟาง หรือเห็ดขอนขาวด้วยก็ดี
วิธีการทำ
               เอาน้ำใส่หม้อต้ม ใส่เกลือ ตะไคร้หอมแดงพริกทุบ ใบมะกรูด r น้ำ เดือดก็ส่ไข่มดแดง เห็ดถ้ามี ใส่น้ำปลาร้าแล้วแต่ชอบ ปรุงรสด้วยน้ำปลา มะขามเปียก ได้รสที่ต้องการ ก็ใส่ผักหวานลงไป เมื่อผักหวานยุบ ก็ปิดไฟใส่ใบแมงลักปิดฝาเตรียมเสิร์พ
                เมนูนี้ถือว่าเป็นเมนูสมุนไพรก็ว่าได้เพราะ ในมดแดงต่อน้ำหนักแมลงสด 100 กรัม ประกอบด้วย โปรตีน ไขมัน แคลเซียม ฟอสฟอรัส เหล็ก โซเดียม โปตัสเซียม วิตามินบี1 วิตามินบี2 และไนอาซีพ    คุณ ค่าอาหารของผักหวานป่า : ผักหวานป่าเป็นผักพื้นบ้านที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูงอีกชนิดหนึ่ง มีธาตุอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกายหลายชนิด ในยอดอ่อน และ ใบสด ที่รับประทานได้ 100 กรัม จะประกอบด้วย สารอาหารต่างๆ ดังนี้  น้ำ  โปรตืน   คาร์โบไฮเดรท  เส้นใย  แคโรทีน  วิตามินซี
จะ เห็นว่าคุณค่าทางอาหารของผักหวานป่าคล้ายคลึงกับผักต่างๆ และมีสารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกายอยู่ในปริมาณที่สูงแต่สิ่งที่คนเราได้รับ ในการบบริโภคคือ ใยอาหาร  วิตามิน และ เกลือแร่ ผักหวานดีกว่าผักชนิดอื่นในแง่ที่มีวิตามิน ซีมาก คือ สูงกว่าปริมาณที่เราควรได้รับใน 1 วัน ประมาณ 3 เท่า
ดีกว่ากินอาหารเสริมราคาแพงซะอีก
 4.  ยำไข่มดแดง
      เครื่องปรุง
    1. ไข่มดแดง
    2.  ตะไคร้ซอย
    3. หอมแดงซอย
    4. พริกป่น
    5. ข้าวคั่ว
    6. น้ำปลา
    7.   น้ำมะนาว
    8.  ใบสาระแหน่
 วิธีทำ
1. นำไข่มดแดงลอกกับน้ำร้อนให้สุก แล้วพักไว้  
 2. นำตะไคร้ซอย  น้ำปลา  น้ำมะนาว  หอมแดง  พริกป่น  ผสมรวมกัน  ปรุงรสตามชอบ
3.  เทไข่มดแดงที่พักไว้ผสมรวมกัน เติมข้าวคั่ว คนให้เข้ากัน ใส่ใบสาระแหน่ ตักใส่จาน
รับประทานเป็นอาหารว่าง  รวมกับผักสดต่าง  โดยเฉพาะผักป่า เช่นผักติ้ว

การใช้ประโยชน์ 

                     มด แดงเป็นมดเพียงไม่กี่ชนิดในโลกที่กินได้ วรรณะที่ใช้บริโภคได้แก่ ตัวอ่อน (ส่วนใหญ่คิดว่าเป็นไข่) ดักแด้ และตัวเต็มวัย (มดงานและแม่เป้ง) ซึ่งคนไทยผู้มีศาสตร์และศิลป์ในเรื่องการกินสามารถดัดแปลง  พวกมันเป็นอาหาร แสนอร่อยได้หลายสูตรเช่น ต้ม ยำ ก้อย ลาบ ส้มตำ น้ำพริก ทอด และอีกมากมาย ด้วยความอร่อย มดแดงจึงถุกนำขึ้นโต๊ะอาหาร หรือเป็นอาหารจานเด็ดที่ทุกคนชื่นชอบ   เมื่อมีคนนิยมบริโภคมากขึ้นก็เป็นกรรมของเจ้ามดแดงที่จะต้องถูกเล่าเพื่อการ ค้ามากขึ้น
คุณค่าทางอาหารของมดแดง  ไข่แดง  และแม่เป้ง  (พงศ์ธร  สังข์เผือก และ ประภาศรี  ภูวเสถียร :  2526)
ตาราง คุณค่าอาหารของแมลงชนิดต่างๆ ต่อ น้ำหนักแมลงสด กรัม :100 กรัม
ชื่อแมลง        ความชื้น     โปรตีน    ไขมัน       สารประกอบ   กาก เถ้า พลังงาน   แป้ง/น้ำตาล 
    มดแดง       74.0         13.9      3.5            2.9            4.0      1.7        98.7
   ตัวเป้ง         66.1         12.7     12.5          4.9            2.8      1.0       182.9 
ไข่มดแดง       81.9           7.0      3.2           6.5            0.8      0.6       82.8
 
ตาราง ปริมาณแร่ธาตุและวิตามินในแมลงต่างๆ ต่อน้ำหนักแมลงสด 100 กรัม
ที่มา พงศ์ธร สังข์เผือก, ประภาศรี ภูวเสถียร : 2526 
ชื่อแมลง    แคลเซียม     ฟอสฟอรัส    เหล็ก   โซเดียม   โปรตัสเซียม      บี 1      บี 2    ไนอาซีน
มดแดง        47.8                   206                5.7      56.2                221.8            0.24     0.88       3.38
ตัวเป้ง          23.1                 172.7                3         50                  168.1            0.33     0.71      3.32
ไข่มดแดง     8.4                 113.4               4.1       28                   96.3              0.15      0.19     0.92

ข้อพึงระวังเกี่ยวกับมดแดง 
       1. ไม่ควรเงยดูรังมดแดงในระยะใกล้หรือปีนขึ้นต้นไม้ที่มีมดแดงจำนวนมาก เนื่องจากมดแดงเป็นมดที่หวงรัง หากเข้าไปใกล้พวกมันจะรุมเข้าทำร้ายและพ่นกรดพิษ
จากปลายส่วนท้องใส่ตาเราให้ ได้รับบาดเจ็บได้
      2. ถ้านำไข่มดแดงหรือตัวมดมารับประทานควรจะปรุงให้สุกก่อนรับประทาน เพราะอาจมีตัวปาราสิตหรือพยาธิอาจทำให้เป็นอันตรายต่อสุภาพได้

คำถามเพื่อการอภิปราย
1.       มีอาชีพเสริมอะไรบ้างที่นักเรียนสามารถทำได้ในชุมชนของตนเองลองยกตัวอย่างิธีกและร่วมกันอภิปราย
2.       ให้นักเรียนนำเสนอเมนูอาหารที่ทำจากไข่มดแดงที่นอกเหนือจากที่นำเสนอ
3.       นักเรียนลองช่วยกันวิเคราะห์สารอาหารที่ได้จากเมนูที่นำเสนอ ว่ามีสารอาหารอะไรบ้าง
4.       นักเรียนช่วยกันคิดสิ่งประดิษฐ์ที่จะมาแหย่ไข่มดแดงได้สะดวก และปลอดภัยจากการถูกมดแดงกัน

ข้อเสนอแนะ 
     1. นักเรียนศึกษาวงจรชีวิตของมดแดง
     2.  นักเรียนสำรวจต้นไม้ประเภทใดที่มดแดงชอบทำรัง และมีไข่จำนวนมาก
     3.  ศึกษาสำรวจความเป็นไปได้ของการเลี้ยงมดแดงให้ออกไข่นอกฤดูกาล
      4. สร้างบทเพลงประกอบการแหย่ไข่มดแดง
     5.  ออกท่าทางประกอบการรำเซิ้งแหย่ไข่มดแดง
การบูรณาการกับกลุ่มสาระอื่น  ๆ 
    1. สาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์  เรื่อง วงจรชีวิตของแมลง
   2.  สาระการเรียนรู้สุขศึกษาและพลศึกษา เรื่อง คุณค่าของสารอาหารและโภชนาการ
   3. สาระการเรียนรู้สังคมศึกษา  ศาสนา  และวัฒนธรรม   เรื่องการอยู่ร่วมกัน และการเคารพกฏกติการ่วมกัน
   4. สาระการเรียนรู้ศิลป นาฎศิลป์ และดนตรี  เรื่อง  การออกแบบเครื่องแต่งกาย  การรำเซิ้งแหย่ไข่มดแด  การร้องเพลงแหย่ไข่มดแดง
   5.  สาระการเรียนรู้ภาษาไทย เรื่อง การแต่งกลอนสี่ภาพ เรื่องวงจรชีวิต

แหล่งเรียนรู้อื่น ๆ  
https://www.balavi.com/content_th/nanasara/Con00158.asp
https://www.healthcorners.com/2007/webboard/view.php?board_name=picpost&q_id=7297
https://gotoknow.org/blog/pinpasa/253779
อ้างอิงแหล่งที่มาของข้อมูล/ภาพประกอบ 
https://breakingnews.nationchannel.com/read.php?newsid=377100
https://www.nanmeebooks.com/reader/news_inside.php?newsid=48
https://www.oknation.net/blog/print.php?id=180812

ที่มา : https://www.sahavicha.com/?name=knowledge&file=readknowledge&id=50