การจัดสวนถาดเป็นทั้งศาสตร์และศิลป์ ที่สามารถนำมาซึ่งความสุข ความเพลิดเพลิน และรายได้อีกด้วย
เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับการจัดสวนถาดแบบแห้ง
การจัดสวนถาด คือ การจัดปลูกต้นไม้ลงในภาชนะขนาดเล็ก ให้เกิดความสวยงาม โดยใช้หลักศิลปะช่วยตกแต่ง สวนถาดต่างจาก บอนไซ คือ บอนไซ เป็นการจัดไม้ชนิดเดียวใน
เนื้อหาสาระ สาระการเรียนรู้แกนกลาง สำหรับกลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี สาระที่ 1 การดำรงชีวิตและครอบครัว เรื่อง การจัดสวนในภาชนะ ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1
ประโยชน์ของสวนถาด
1. ใช้เป็นของขวัญ ของฝาก ของที่ระลึกในโอกาสสำคัญ มีราคาถูก และมีอายุยืน กว่าการให้ดอกไม้สด
2. มีคุณค่า ทางด้านจิตใจสูง เกิดความสุขจากการได้ใกล้ชิดธรรมชาติ
3. ทำเป็นอาชีพเสริม เพิ่มรายได้ให้แก่ครอบครัว (ไม่รวยแต่สามารถพออยู่พอกินได้)
4. จัดเพื่อการศึกษาด้านการเกษตร เช่นศึกษาการเจริญเติบโตของพืช วิธีการขยายพันธุ์
รูปแบบของการจัดสวนถาด มี 2 ประเภทคือ
1. การจัดปลูกไม้ดอก หรือไม้ใบ รวมกันเพื่อให้เกิดความสวยงามแบบ การจัดแจกันดอกไม้สด ดอกไม้แห้ง (Combination)
2. การจำลองทิวทัศน์ธรรมชาติ หรือ จำลองเรื่องราวต่างๆลงในภาชนะขนาดเล็ก (Landscape) เช่นสวนหย่อม ลักษณะป่าเขา ลำธาร
การจัดสวนถาดแบบแห้ง
การจัดสวนถาดแห้งแบบย่อทิวทัศน์ธรรมชาติ เป็นการย่อทิวทัศน์ของทะเลทราย ตัวอย่างการจัดในที่นี้จะใช้หินและต้นไม้พวกแคคตัสกับพวกซัคคิวเลนท์เป็นองค์ประกอบขั้นตอนการปฏิบัติตามลำดับดังนี้
1. กำหนดรูปแบบ ขั้นตอนแรกได้แก่การกำหนดรูปแบบของสวนที่จะจัดทำ รูปแบบที่จัดเป็นการย่อทิวทัศน์ธรรมชาติของทะเลทราย
2. เตรียมเครื่องมือและวัสดุอุปกรณ์ เตรียมเครื่องมือที่จะใช้จัดสวนถาดแห้งไว้ให้ครบถ้วน โดยอยู่ในสภาพใช้งานได้ดี และรวบรวมวัสดุอุปกรณ์ที่จะใช้ไว้ให้พร้อม ต้องมีจำนวนมากพอที่จะเลือกใช้ได้ตามความเหมาะสม วัสดุอุปกรณ์ที่สำคัญได้แก่ หินยืน หินนั่ง หินนอนอย่างละก้อนและต้นไม้พวกแคคตัส กับซัคคิวลนท์ ซึ่งจะใช้เป็นโครงของสวน กับพวกซัคคิวเลนท์จำนวนหนึ่ง ซึ่งเป็นไม้แฟนซี รวมทั้งทรายที่จะใช้แต่งสวนถาดให้เหมือนผิวทรายทะเล กรวดเม็ดเล็กสีน้ำตาล เหลือง ส้ม ซึ่งเป็นสีธรรมชาติเพื่อใช้ทำเป็นเส้นขอบสวน
สูตรดินปลูกสำหรับจัดสวนถาดแบบแห้ง
ดินร่วน 2 ส่วน
ทรายหยาบ 3 ส่วน
ถ่านป่น 1 ส่วน
ใบไม้ผุ 0.5 ส่วน
ปุ๋ยหมัก 0.5 ส่วน
หมายเหตุ จะผสมกากเปลือกถั่วผุ ขี้เถ้าแกลบ ปุ๋ยคอก เศษอิฐกระดูกป่น ลงไปบ้างก็ได้ โดยผสมอย่างละเล็กละน้อยและไม่จำเป็นต้องใช้ทุกชนิด ลองพลิกแพลงหาสูตรใหม่ๆของตัวเองได้
3. เตรียมดินเตรียมดินผสมที่จะใช้จัดสวนถาดแห้งไว้ให้พร้อม โดยผสมดินตามสูตรที่ได้กล่าวมาแล้ว หรือผสมให้ใกล้เคียงกับสูตร
4. ดำเนินการจัดทำ เมื่อกำหนดรูปแบบสวน เตรียมเครื่องมือวัสดุอุปกรณ์และดินผสมไว้เรียบร้อยแล้ว ขั้นต่อไปจัดทำตามลำดับ ดังนี้
4.1 พิจารณาขนาดของวัสดุอุปกรณ์หลักกับขนาดของถาดในที่นี้พิจารณาขนาดของหินยืน นั่ง นอน ขนาดของต้นแคคตัส ต้นซัคคิวเลนท์ กับขนาดของถาด พิจารณาขนาดของวัสดุอุปกรณ์หลักได้สัดส่วนกับขนาดของถาดหรือไม่ ต้องเลือกใช้ที่ได้สัดส่วนกัน
4.2 พิจารณาขนาดของหินยืน นั่ง นอน ต้นแคคตัส และต้นซัคคิวเลนท์ เลือกใช้ที่ขนาดได้สัดส่วนกัน ซึ่งขนาดเล็กใหญ่สูงต่ำไล่เลี่ยกัน เพื่อให้เป็นโครงสร้างหลักของสวนถาดเลือกใช้เฉพาะที่ได้สัดส่วนกัน
4 3 พิจารณารูปทรงหรือรูปร่างหน้าตาของหินยืน นั่ง นอน ต้นแคคตัสและต้นซัคคิวเลนท์ เลือกใช้รูปทรงที่กลมกลืนกันประมาณร้อยละ 70- 80 และรูปทรงที่แตกต่างกันร้อยละ 30 – 20
4.4 ทำการวางโครงร่างของสวนถาด ขั้นตอนการจัดทำตามลำดับ ดังนี้
4.4.1 รองก้นกระถางและใส่ดิน โดยใส่อิฐหรือถ่านทุบรองก้น และปิดรูกระถางและใส่ดินผสมในถาด กดให้แน่นพอสมควร เกลี่ยให้ผิวดินเรียบเสมอขอบถาด
4.4.2 กำหนดมุมมองที่สำคัญที่สุด ซึ่งจะอยู่ตรงกลางถาด
4.4.3 กำหนดตำแหน่งของจุดเด่น วางหินยืนตรงจุดเด่นซึ่งจะอยู่ตรงจุดกึ่งกลางของถาด หันสวนที่สวยงามที่สุดของหินยืนสู่สายตาผู้ชมหรือหันมาทางด้านหน้าของถาด ลองวางดู 4.4.4 วางตำแหน่งแคคตัสที่ 1 ซึ่งต่ำกว่าหินยืนเล็กน้อยเพื่อประกอบหินยืนให้เด่น วางด้านขวาของหินยืนแต่เยื้องไปทางด้านหน้าของหินยืนเล็กน้อย วางตำแหน่งต้นแคคตัสต้นที่ 2 ซึ่งสูงกว่าต้นที่ 1 เล็กน้อย วางด้านซ้ายของหินยืนให้เยื้องมาด้านหลังของหินยืนเล็กน้อยไม่ให้บังส่วนหน้าของหินยืน การวางนี้จะวางเป็นรูปสามเหลี่ยม จะเห็นว่าตำแหน่งของการวางหินยืน หินนั่ง และหินนอนเป็นรูปสามเหลี่ยมด้านไม่เท่า จากนั้นวางตำแหน่งต้นซัคคิวเลนท์ ซึ่งต่ำกว่าต้นที่ 2และรูปทรงต่างกัน โดยระหว่างด้านหน้าของหินยืนกับหินนอน จะเห็นว่าทั้ง 3 ต้นวางเป็นรูปสามเหลี่ยมด้านไม่เท่า เหมือนการวางหินยืน หินนั่ง หินนอน วางไม่ชิดหรือห่างกันมากเกินไปไม่บังกัน ให้คำนึงถึงที่ว่างและช่วงจังหวะ
4.5 ทำโครงสวน การทำโครงสวนได้แก่ทำให้องค์ประกอบหลักต่าง ๆ ที่ประกอบกันเป็นโครงร่างยึดอยู่กับที่โดยไม่เปลี่ยนแปลงตำแหน่งอีกหินทั้ง 3 ก้อนและต้นไม้ทั้ง 3 จะอยู่ตรงตำแหน่งเดิมโดยไม่เปลี่ยนแปลงอีก ขั้นต่อไปใช้ดินทับโคนต้นแคคตัสและทับบริเวณฐานหินทั้ง 3 ก้อน การจัดวางหินจะไม่วางลอยไว้บนผิวดิน เพราะผิดธรรมชาติ จัดทำเนินดินให้สูง ๆ ต่ำ ๆ การทำเนินสนให้นำเรื่องรูปทรงและเส้นมาใช้ บริเวณส่วนหนึ่งของเนินดินจะเว้นที่เผื่อไว้ปลูกต้นไม้เพิ่มเติมเสริมแต่งหรือไว้เพิ่มเติมหิน กดดินให้แน่นพอประมาณและแต่งผิวเรียบ จะได้โครงสวนที่สมบูรณ์
4.6 ปลูกไม้ประดับสวนให้สมบูรณ์ หมายถึง การใช้ต้นซัสคิวเลนท์ ซึ่งมีขนาดเล็กกว่าต้นไม้ที่ปลูกไว้เป็นหลัก เรียกว่า ไม้แฟนซี นำมาปลูกเพิ่มเติมเสริมแต่ง ปลูกตรงไหนให้ขีดเส้นแสดงรูปร่างไว้ตรงจุดนั้น จากนั้นตักดินออกจากบริเวณที่จะปลูกโดยตักออกเพียงเล็กน้อยเพื่อให้เห็นแนวที่จะปลูกและทำการปลูก
4.7 ตกแต่งผิวและโรยเส้นขอบสวนผิวสวนทำให้เกิดความสวยงามและช่วยป้องกันการระเหยของน้ำช่วยเก็บความชุ่มชื้นในดิน ปัดกวาดให้เรียบร้อย จากนั้นฉีดพ่นน้ำเพื่อล้างทั่วบริเวณต้นไม้ก้อนหินและถาด แต่งดินให้ได้รูปทรงอีกครั้งกวาดผิวให้เรียบและกดดินให้แน่นพอสมควร ใช้ทรายแก้วหรือทรายเม็ดเล็กสีขาวธรรมชาติแต่งเป็นผิวของทะเลทรายกรวดที่ใช้โรยเป็นขอบสวนจะอยู่ต่ำกว่าขอบถาดเล็กน้อย เส้นของขอบสวนจะช่วยให้ถาดเด่นสง่าขึ้นมาก แล้วฉีดน้ำพ่นเป็นฝอยทั่วบริเวณสวนถาด ระวังอย่าให้ถูกทรายจะทำให้ทรายเลื่อนไหลลงการจัดสวนถาดชื้นแบบย่อทิวทัศน์ธรรมชาติ เป็นการย่อป่าเขาลำเนาไพร น้ำตก น้ำพุ เกาะแก่ง ชายหาด ฯลฯ เป็นบรรยากาศที่สดชื้นร่มเย็นด้วยน้ำและพืชพรรณนานาชนิด ซึ่งเป็นบรรยากาศที่แตกต่างกับบรรยากาศทะเลทราย ตัวอย่างการจัดสวนในที่นี้จะใช้รากไม้แก่นไม้และต้นไม้ทั่วไปที่เจริญงอกงามตามป่าเขาลำเนาไพร ใช้เป็นองค์ประกอบของสวน
การดูแลรักษาสวนถาดแบบแห้ง
กลุ่มไม้อวบน้ำ พวกแคตตัส ซัคคิวเลนท์ และไม้ที่มีต้นใบอวบหนา ไม่ชอบน้ำขัง จึงต้องปลูกในภาชนะที่มีรูระบาย ดินโปร่งซุย ชอบแสงแดด แต่ไม่ควรจัด หรือวางในที่ได้รับแสงไม่ตลอดทั้งวันควรหลีกเลี่ยงแสงจัดยามเที่ยง บางชนิดจะไหม้ อาจวางไว้ริมหน้าต่างในบ้านได้ แต่ต้องหมั่นหมุนให้รับแสงทั่วๆกัน ไม่งั้นต้นจะเอน ยืด และเอียงไปทางเดียวกัน รดน้ำหรือฉีดน้ำ ทุกๆ 2-3 วันต่อครั้ง หรืออาจเป็น 5 วันก็ได้แล้วแต่ความเข้มอ่อนของแสงที่ได้รับ สังเกตุจากผิวหน้าดินปลูก และการเติบโตที่ผิดปกติของต้นไม้
ที่มา
https://www.thaigoodview.com/library/teachershow/nakhonsithamrat/phahon_c/suantad/sec01p01.html
https://www.triamudomsouth.ac.th/07_g/h%2040247/garden_007_1.html
https://krabork.com/?p=237
ที่มา : https://www.sahavicha.com/?name=knowledge&file=readknowledge&id=2071