กระท้อน สรรพคุณมากคุณค่า ผลไม้ไทยรสชาติตราตรึงใจ

กระท้อน ผลไม้รสชาติอร่อยตามฤดูกาล ที่ไม่เพียงโดดเด่นในเรื่องของรสชาติ แต่สรรพคุณของกระท้อนยังโดดเด่นจนน่าลอง...

 ถ้าพูดถึงผลไม้ที่ได้รับความนิยมในเรื่องรสชาติที่อร่อย แถมยังสามารถนำไปรับประทานได้หลากหลายรูปแบบ หนึ่งในนั้นต้องเป็นกระท้อนอย่างแน่นอน เพราะกระท้อนเป็นผลไม้ที่ถูกปากถูกใจใครต่อใครมากมาย วันนี้เราก็เลยขอนำความรู้ดี ๆ ที่เกี่ยวกับผลไม้ชนิดนี้มาฝากกัน บอกได้เลยว่ากระท้อนไม่ได้มีดีแค่รสชาติอร่อย แต่ยังช่วยบำรุงสุขภาพ และป้องกันภัยสุขภาพได้อีกหลายอย่างเลยล่ะค่ะ

          กระท้อน (Santol) ชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Sandoricum koetjape (Burm. f.) Merr. ส่วนภาษาอังกฤษคือ Santol เป็นผลไม้ที่มีต้นกำเนิดในแถบอินโดจีน โดยในแต่ละประเทศมีชื่อเรียกตามท้องถิ่นที่แตกต่างกัน ในส่วนของประเทศไทย ภาคอีสานเรียกกระท้อนว่า มะต้อง หรือหมากต้อง ภาคเหนือเรียก มะต้อง หรือ มะติ๋น ส่วนภาษาใต้เรียกผลไม้ชนิดนี้ว่า เตียน ล่อน สะท้อน สตียา สะตู สะโต เป็นผลไม้ที่อยู่วงศ์เดียวกับลางสาดและลองกอง มีทั้งหมด 4 สายพันธุ์ได้แก่ กระท้อนพันธุ์ปุยฝ้าย กระท้อนพันธุ์อีล่า กระท้อนพันธุ์ทับทิม และกระท้อนพันธุ์นิ่มนวล

กระท้อนมีลักษณะเป็นไม้ยืนต้น ขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ ลำต้นแตกเป็นร่อง เปลือกไม้เรียบมีสีน้ำตาลชมพูอ่อน มีช่องอากาศ ใบมีลักษณะเป็นช่อยาว 20-40 เซนติเมตร ใบแก่จัดสีแดงอิฐหรือสีแสด ดอกรวมกันเป็นช่อ ช่อดอกยาว 5-15 เซนติเมตร ดอกมีขนาดเล็ก สีเหลืองอ่อน หรือสีเขียวอ่อนอมเหลือง เป็นดอกสมบูรณ์เพศ มีกลิ่นหอมอ่อน ๆ ผลมีลักษณะกลมหรือแป้น อุ้มน้ำ ผลอ่อนสีเขียว เมื่อแก่จัดจะกลายเป็นสีเหลือง เมล็ดมีลักษณะเป็นรูปไต เรียงตามแนวตั้ง 5 เมล็ด เป็นผลไม้ตามฤดูกาล โดยมักจะออกผลในช่วงเดือนมีนาคม-พฤษภาคม กระท้อนเป็นผลไม้ที่สามารถนำมาใช้เป็นยาสมุนไพรได้หลายส่วน ไม่ว่าจะเป็น ใบสด เปลือก ราก แต่ส่วนใหญ่แล้วมักนิยมนำผลมารับประทานเป็นทั้งอาหารคาวหวาน เนื่องจากมีรสชาติที่อร่อยและรสสัมผัสที่นุ่มละมุน

สรรพคุณของกระท้อน อร่อยและดีกับสุขภาพ
1. สร้างเสริมระบบภูมิคุ้มกัน
          กระท้อน 100 กรัมมีไฟเบอร์ถึง 1.26 กรัม เทียบเป็น 8.4% ของปริมาณที่ร่างกายควรได้รับต่อวัน ซึ่งไฟเบอร์จะช่วยให้ร่างกายสามารถสร้างโปรไบโอติกส์ได้มากขึ้น และเจ้าแบคทีเรียชนิดนี้มีส่วนสำคัญในการสร้างเสริมระบบภูมิคุ้มกัน อีกทั้งสารต้านอนุมูลอิสระที่อยู่ในกระท้อนยังช่วยป้องกันและกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันให้ทำงานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ
2. ป้องกันฟันผุ
          สรรพคุณอีกอย่างหนึ่งที่เรียกได้ว่าน่าสนใจสุด ๆ ของกระท้อน นั่นก็คือกระท้อนช่วยป้องกันฟันผุได้ เพราะการรับประทานกระท้อนจะช่วยเพิ่มการหลั่งของน้ำลาย ซึ่งเจ้าน้ำลายนี่ล่ะค่ะมีฤทธิ์ในการยับยั้งเชื้อแบคทีเรียที่อยู่ในช่องปาก และขจัดเชื้อแบคทีเรียต่าง ๆ ที่เป็นสาเหตุทำให้เกิดฟันผุได้เป็นอย่างดี
3. ลดระดับคอเลสเตอรอล
          กระท้อนเป็นแหล่งที่อุดมด้วยไฟเบอร์ชนิดละลายน้ำได้ ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อผู้ที่มีระดับคอเลสเตอรอลสูง เนื่องจากไฟเบอร์ชนิดนี้จะเข้าไปลดระดับไขมันในเส้นเลือด อีกทั้งเพคตินที่อยู่ในกระท้อนก็ยังคอยช่วยดักจับคอเลสเตอรอล ทำให้ระดับคอเลสเตอรอลลดลง และสามารถป้องกันโรคเกี่ยวกับหลอดเลือดหัวใจได้อีกด้วย
4. แก้ท้องเสีย
          แม้ว่าการรับประทานไฟเบอร์มากไปจะกระตุ้นให้ระบบขับถ่ายทำงานหนักจนอาจกลายเป็นอาการท้องเสีย แต่สำหรับคนที่ท้องเสียแล้ว กระท้อนช่วยได้ค่ะ โดยเฉพาะรากของกระท้อน หากนำมาต้มน้ำดื่มจะช่วยแก้อาการท้องเสีย และบิด ไม่เพียงเท่านั้นเพราะไฟเบอร์ที่อยู่ในกระท้อน เมื่อรับประทานเข้าไปแล้วก็ยังสามารถช่วยปรับระบบการทำงานของลำไส้ให้กลับมาเป็นปกติได้อีกด้วย

5. อุดมด้วยวิตามิน
          กระท้อนเป็นผลไม้ที่อุดมไปด้วยวิตามินบีและซี ซึ่งจะช่วยรักษาป้องกันอาการเลือดออกตามไรฟันได้ รวมทั้งสารต้านอนุมูลอิสระที่อยู่ในกระท้อนยังช่วยป้องกันโรคหัวใจ โรคหลอดเลือดสมอง และโรคอัลไซเมอร์ นอกจากนี้วิตามินบีในกระท้อนก็ยังมีส่วนในการกระตุ้นการเผาผลาญของร่างกาย ช่วยทำให้อารมณ์ดีขึ้น และป้องกันความเสี่ยงโรคพิการแต่กำเนิดของทารกในครรภ์ได้
6. ช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด
          สำหรับผู้ป่วยเบาหวาน กระท้อนคือผลไม้ยอดคุณที่ไม่ควรพลาด เพราะไฟเบอร์ในกระท้อนยังเข้าไปช่วยชะลอการทำงานของระบบย่อยอาหาร ทำให้น้ำตาลที่มาจากอาหารถูกย่อยเป็นกลูโคสช้าลง และยับยั้งไม่ให้น้ำตาลในเลือดสูงขึ้น อีกทั้งกระท้อนยังมีน้ำตาลต่ำ กินเข้าไปแล้วไม่กระทบกันระดับน้ำตาลของผู้ป่วยแน่นอน
7. ป้องกันโรคมะเร็งลำไส้
          ด้วยปริมาณไฟเบอร์ที่สูงของกระท้อน จึงทำให้กระท้อนกลายเป็นอาหารอีกหนึ่งชนิดที่สามารถช่วยป้องกันการเกิดมะเร็งลำไส้ได้ เพราะไฟเบอร์ในกระท้อนนั้นจะเข้าไปกระตุ้นการทำงานของระบบขับถ่าย ทำให้ลำไส้ทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ไม่ต้องห่วงว่าจะท้องผูก หรือเกิดภาวะลำไส้แปรปรวนจนเสี่ยงต่อโรคมะเร็งลำไส้เลยล่ะ
8. ตัวช่วยลดน้ำหนัก
          หวานน้อยและไฟเบอร์มาก เป็นคุณสมบัติที่ดีของอาหารที่ควรรับประทานในช่วงลดน้ำหนัก และกระท้อนก็คือหนึ่งในนั้นค่ะ การรับประทานกระท้อนจะช่วยให้ได้รับไฟเบอร์มากขึ้น ทำให้อิ่มนาน และไม่หิวบ่อย ส่วนน้ำตาลที่อยู่ในกระท้อนก็ยังเป็นน้ำตาลจากธรรมชาติที่ร่างกายนำไปใช้ได้ทันทีอีกด้วย
9. รักษาโรคผิวหนัง 
          นอกจากเป็นอาหารที่ถูกปากแล้ว กระท้อนก็ยังถือเป็นสมุนไพรอีกด้วย โดยใบของกระท้อนสามารถนำมาบดเพื่อรักษาโรคผิวหนังได้หลายชนิดไม่ว่าจะเป็นโรคสะเก็ดเงิน ผื่น กลาก และโรคผิวหนังอื่น ๆ ได้

เมนูกระท้อน อาหารคาวก็ดี เป็นของหวานก็อร่อย
          กระท้อนเป็นผลไม้ที่สามารถนำมาทำได้หลากหลายเมนู ไม่ว่าจะนำมารับประทานแบบสด ๆ หรือจะนำมาปรุงอาหารทั้งคาวและหวานก็ได้ทั้งนั้น ถ้าหากยังนึกไม่ออกว่ากระท้อนสามารถทำอะไรได้บ้าง ลองมาดูนี่เลยค่ะ
          - กระท้อนลอยแก้ว สูตรน้ำมะตูม หวานเย็นชื่นใจคลายร้อน 
          - ส้มตำกระท้อนกุ้งสด เมนูลดน้ำหนักสุดแซ่บแบบอีสาน
          - 2 เมนูอร่อยจากกระท้อนปุยฝ้าย เปรี้ยวแซ่บอมหวาน
ข้อควรระวังในการรับประทานกระท้อน 
          แม้กระท้อนเป็นผลไม้ที่มีรสชาติดีและช่วยบำรุงสุขภาพ แต่ก็ควรจะรับประทานอย่างระมัดระวัง เนื่องจากเมล็ดของกระท้อนมีลักษณะค่อนข้างใหญ่และลื่น หากไม่ระวังอาจจะไหลติดคอจนทำให้หายใจไม่ออกได้ ดังนั้นจึงควรหลีกเลี่ยงการรับประทานเมล็ดกระท้อนจะดีที่สุด นอกจากนี้ควรรับประทานผลกระท้อนในปริมาณที่พอเหมาะ เพราะถ้าหากกินเยอะมากไป อาจจะทำให้เกิดท้องเสียได้ค่ะ
          เรียกได้ว่าเป็นผลไม้อีกชนิดหนึ่งที่โดดเด่นทั้งรสชาติและคุณค่าเลย แต่นอกจากสรรพคุณทางด้านสุขภาพแล้ว ขอบอกว่าเจ้ากระท้อนเนี่ยก็ยังสามารถนำไปบำรุงผลผลิตทางการเกษตรต่อได้ด้วยนะ ด้วยการนำกระท้อนไปทำน้ำหมักกระท้อนเพื่อใส่ต้นไม้ได้อีก ของดีมีประโยชน์แบบนี้ต้องยกให้เป็นสุดยอดผลไม้ที่ควรหารับประทานเลยจริง ๆ ค่ะ

ขอขอบคุณข้อมูลจาก
สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ
สถาบันวิจัยและพัฒนาที่สูง

ที่มา  กระปุกออนไลน์