โรค มือ-เท้า-และ-ปาก (Hand-Foot-and-Mouth Diease)

ที่มา.. นิตยสารดวงใจพ่อแม่ ปีที่ 6 ฉบับที่ 68 มิถุนายน 2544
https://www.elib-online.com/doctors3/ped_hfm01.html

โรค " มือ-เท้า-และ-ปาก " (Hand-Foot-and-Mouth Diease) นั้น จัดเป็นโรคใหม่ แต่ได้ยินกันคุ้นหูมากขึ้นเรื่อยๆ เมื่อไม่นานมานี้ก็มีการระบาดที่สิงคโปร์ ส่วนในประเทศไทย ก็พบผู้ป่วยเด็กที่เป็นโรคนี้อยู่เสมอ ที่ว่าเป็นโรคใหม่ก็เพราะเพิ่งมีรายงานครั้งแรกใน พ.ศ.2500 โดยพบการระบาดในแคนาดา อีก 2 ปีต่อมาก็มีการระบาดในอังกฤษ จึงได้ตั้งชื่อโรค " มือ-เท้า-และ-ปาก " ตามตำแหน่งที่พบรอยโรค

โรคนี้เกิดจากเชื้อไวรัส coxsackievirus A16 หรือ enterovirus 71 ครับ โดยจะมีการระบาดทุก 3 ปี ติดต่อกันได้ง่ายมากด้วย โดยเฉพาะในเด็กอายุต่ำกว่า 10 ขวบ ที่มีคนหนึ่งเป็นแล้วไปเล่นกับเพื่อนๆ จากนั้นก็จะถ่ายทอดสู่ผู้ใหญ่ที่ใกล้ชิด ขยายวงกว้างไปเรื่อยๆ ในประเทศเขตอบอุ่นจะพบโรคนี้บ่อยในฤดูที่มีอากาศร้อนครับ ส่วนในประเทศเขตร้อน จะพบโรคนี้ได้ในทุกฤดูกาล

เมื่อเด็กได้รับเชื้อไวรัสต้นเหตุเข้าสู่ร่างกาย ไวรัสจะแบ่งตัวที่เยื่อบุในกระพุ้งแก้ม และในลำไส้เล็ก ใน 24 ชั่วโมงต่อมาเชื้อไวรัสจะเข้าไปอยู่ในต่อมน้ำเหลือง โดยมีระยะฟักตัวสั้น คือ 3-6 วันหลังได้รับเชื้อ 3 วัน ไวรัสก็จะแพร่กระจายในกระแสเลือดไปฝังตัวอยู่ตามอวัยวะเป้าหมาย คือเยื่อบุของช่องปาก และที่ผิวหนังของมือและเท้า แต่พอเข้าสู่วันที่ ของการติดเชื้อ ร่างกายจะสร้างภูมิต้านทานสูงขึ้น ทำให้เชื้อไวรัสถูกขจัดออกจากกระแสเลือดและจากตำแหน่ง ที่มีเชื้อไวรัสไปฝังตัวอยู่ครับ

พบแผลในช่องปาก

ก่อนที่มีผื่นและตุ้มน้ำขึ้นประมาณ 12-24 ชั่วโมง เด็กจะมีอาการ มีไข้ต่ำๆ เหนื่อยอ่อน ปวดข้อ มีปัญหาที่ระบบหายใจ ต่อมาจะมีแผลในช่องปาก ซึ่งพบได้ถึงร้อยละ 100 ทีเดียว โดยร้อยละ 80 เด็กๆ จะมาด้วยอาการเจ็บในช่องปากและไม่ยอมทานอาหาร แผลในช่องปากนั้นมักจะพบจำนวนระหว่าง 5-10 แผล โดยจุดที่พบบ่อยคือที่เพดานแข็ง ลิ้น และเยื่อบุช่องปาก

แผลในช่องปากแรกเริ่มจะเห็นเป็นผื่นหรือตุ่มแดงเล็กๆ ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 2-8 มม. นะครับ ต่อมาก็จะเห็นเป็นตุ่มน้ำสีเทาเล็กๆ เพราะตุ่มน้ำจะแตกเร็ว เห็นเป็นแผลตื้นๆ สีออกเหลืองเทา และมีผื่นแดงล้อมรอบ แผลเล็กๆ อาจรวมเป็นแผลขนาดใหญ่ แผลเหล่านี้มักเจ็บ และทำให้เด็กไม่ยอมทานอาหาร ทั้งยังทำให้ลิ้นมีสีแดงและบวมได้ แต่รอยโรคเหล่านี้ มักจะหายไปใน 5-10 วันครับ

ผิวหนังเกิดผื่น

สำหรับผื่นที่ผิวหนังนั้นอาจเกิดพร้อมๆ กับแผลในช่องปาก หรือเกิดหลังแผล ในช่องปากเล็กน้อย อาจมีเพียง 2-3 จุด หรือมากกว่า 100 จุด โดยพบที่มือมากกว่าที่เท้า รอยโรคมักเป็นที่หลังมือ ด้านข้างของนิ้วมือ หลังเท้าและด้านข้างของนิ้วเท้า มากกว่าที่ฝ่ามือและฝ่าเท้า

รอยโรคที่ผิวหนังเริ่มแรกจะเป็นผื่นหรือตุ่มแดง ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 2-10 มม. ที่ตรงกลางมีตุ่มน้ำสีเทา มักเรียงตามแนวเส้นของผิวหนัง และมีผื่นแดงล้อมรอบ ผื่นเหล่านี้อาจมีอาการเจ็บ กดเจ็บหรือไม่เจ็บก็ได้ 2-3 วันต่อมาจะเป็นสะเก็ด และตกสะเก็ดจนผิวแลดูปกติ ไม่มีแผลเป็นใน 7-10 วัน

การวินิจฉัยโรคนี้ส่วนใหญ่อาศัยลักษณะทางคลินิก คือพบรอยโรคในช่องปาก ร่วมกับมีผื่นที่มือและเท้า และมีไข้ต่ำๆ อาจใช้ในการตรวจสอบทางภูมิต้านทานร่วมด้วย สำหรับโรคที่อาจมีอาการคล้ายโรค " มือ-เท้า-ปาก " ได้แก่ ผื่นแพ้ยา หัดเยอรมัน แผลร้อนใน และแผลติดเชื้อเริมในช่องปาก และอีสุกอีใสครับ

เคล็ดลับรักษา

ส่วนใหญ่โรคนี้จะหายได้เองในเวลา 1 สัปดาห์ การรักษาจึงเน้นที่การลดอาการเจ็บปวด ของรอยโรคมากกว่า เช่น การใช้ยาทา (มีการทดลองใช้ยาต้านเชื้อไวรัสเริม คือยา Acyclovir พบว่าโรคหายเร็วขึ้น)

แต่ถ้ามีอาการรุนแรง เช่น มีไข้สูงๆ เหนื่อยอ่อนอย่างมาก ท้องเสีย และปวดข้อ ปวดศีรษะ คอแข็ง และมีอาการทางระบบประสาท จนถึงกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ เยื่อหุ้มสมองอักเสบ และอาการคล้ายเป็นอัมพาต ให้รีบไปพบแพทย์นะครับ เพื่อจะได้วินิจฉัยแยกโรคที่ถูกต้อง และเพื่อป้องกันข้อแทรกซ้อนขั้นที่รุนแรงเหล่านี้

เท้าเปื่อย ปากเปื่อย ในสัตว์ สู่คน

เมื่อเอ่ยถึงโรค " มือ-เท้า-ปาก " แล้ว ก็คงต้องเอ่ยถึงเรื่องโรค " เท้าเปื่อย-ปากเปื่อย " ที่ระบาดในปศุสัตว์และติดต่อมาสู่คนด้วย เพราะหลายๆ คนยังสับสนกับชื้อ

       Link   https://www.inf.ku.ac.th

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

            โรคเท้าบิดงอ

โรคเท้าในเด็ก ผู้ปกครองอย่ามองข้าม

          โรค เท้าในเด็กเป็นโรคที่พบได้บ่อยๆ แต่ผู้ปกครองบางรายกลับมองข้ามไป ทำให้การรักษาแก้ไขไม่สามารถเริ่มได้ตั้งแต่ระยะเริ่มแรกขณะที่เด็กยังมี อายุน้อย จึงส่งผลให้อาการของโรคบางโรคเป็นมากขึ้นเรื่อยๆ และแก้ไขได้ยากเมื่อเด็กมีอายุมากขึ้น

โรคเท้าในเด็กสามารถจำแนกได้ง่ายๆ ตามกลุ่มอายุ ดังนี้

          กลุ่มที่ 1 อายุตั้งแต่แรกเกิดถึง 1 ขวบ

          โรคที่พบบ่อย

          1.โรคเท้าปุก เท้าของเด็กในโรคนี้จะมีลักษณะบิดและงอผิดรูปตั้งแต่กำเนิด ลักษณะคล้ายๆ กับหัวไม้กอล์ฟ อาจเป็น 1 หรือ  2 ข้างก็ได้ การรักษาที่เริ่มได้เร็วจะทำให้การรักษาดีขึ้นอย่างมาก

          2.โรคส้นเท้าบิดงอออกด้านนอก เกิดจากเท้าวางผิดท่าตั้งแต่อยู่ในมดลูกของแม่ รักษาได้ไม่ยากถ้าได้รับการสอนดัดเท้าอย่างถูกต้อง

          3. โรคกระดูกหน้าแข้งหรือฝ่าเท้าบิดงอผิดรูปตั้งแต่กำเนิด การได้รับการรักษาที่รวดเร็วและถูกต้องจะแก้ไขลักษณะผิดปกติได้ดีกว่า และลดการเกิดปัญหาขายาวไม่เท่ากันได้

          4.โรคเท้าแบนจากกระดูกฝ่าเท้าเรียงตัวผิดรูป ลักษณะเท้าจะโค้ง ฝ่าเท้าอาจนูนหรือแบนคล้ายลักษณะของกล้วยหอม

          5.โรคนิ้วเท้าบิดงอหรือเชื่อมติดกัน บางโรคสามารถถ่ายทอดทางพันธุกรรมได้

          กลุ่มที่ 2 อายุมากกว่า 1 ขวบขึ้นไป

          1. โรคเท้าแบน พบได้บ่อยถึงแม้ไม่มีอาการใดๆ จะถือว่าไม่เป็นโรค แต่ถ้าได้รับการป้องกันด้วยรองเท้าเฉพาะและปฏิบัติตัวตามคำแนะนำก็จะสามารถ ลดปัญหาที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตได้

          2. โรคเท้าและนิ้วเท้าบิดเกที่เกิดภายหลังคลอด เท้าจะบิดเกมากขึ้นเรื่อยๆ ถ้าไม่ได้รับการดูแลอย่างทันท่วงที จะทำให้ลักษณะเท้าผิดรูปอย่างถาวรได้

          3.โรคที่เกี่ยวกับเนื้อเยื่อกระดูกอักเสบ อาจทำให้เด็กมีอาการปวดเรื้อรังได้ และถ้าเป็นระยะเวลานานๆ อาจทำให้กระดูกผิดรูปได้

          4. โรคเท้าเบาหวานในเด็ก สำคัญเหมือนในผู้ป่วยเบาหวานผู้ใหญ่ ถ้าปล่อยให้โรคเป็นมากขึ้นจะทำให้เท้าชา ส่งผลให้เกิดกระดูกผิดรูป และแผลเรื้อรังตามมาได้ ซึ่งถ้าร้ายแรงกว่านั้นอาจทำให้สูญเสียเท้าหรือขาได้

          5. โรคเท้าแกร่งหรืออ่อนแรงจากภาวะทางระบบประสาท เป็นโรคที่ซับซ้อน ถ้าไม่ได้รับการวินิจฉัยและรักษาตั้งแต่ระยะเริ่มต้นแล้ว จะส่งผลให้ลักษณะผิดรูปแก้ไขได้ยากเมื่อเติบโตขึ้น

          6.โรคที่เกิดจากอุบัติเหตุต่างๆ ซึ่งพบได้บ่อยๆ ในเด็ก เพราะเด็กเป็นวัยที่กำลังอยากรู้อยากลองจึงมีโอกาสเสี่ยงได้มาก

ที่มา: หนังสือพิมพ์บ้านเมือง

ภาพประกอบ: อินเตอร์เน็ต

               Link   https://shoesrus.weloveshopping.com

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++