โครงสร้างและหน้าที่ของเซลล์พืชเเละเซลล์สัตว์ องค์ประกอบโครงสร้างและหน้าที่ของเซลล์พืชเซลล์สั โครงสรา้งเเละหน้าที่ของเซลล์พืชและเซลล์สัตว์
บทที่ 2 ชนิดและองค์ประกอบของเซลล์
ชนิดของเซลล์
1. Prokaryotic cells เซลล์ของสิ่งมีชีวิตชั้นต่ำ พวกแบคทีเรีย สาหร่ายสีเขียว แกมน้ำเงิน และไมโครพลาสมา ลักษณะเด่นคือ เซลล์ไม่มีเยื่อหุ้ม แบ่งแยกต่างหาก ลักษณะเซลล ์จะค่อนข้างเล็ก มีขนาด 0.2-10 ไมโครเมตร
2. Ukaryotic cells ได้แก่ เห็ด รา เซลล์ของพืช และสัตว์ทั่วๆไป มีขนาด 10-100 ไมโครเมตร
เปรียบเทียบลักษณะ ของเซลล์โปรคาริโอต และเซลล์ยูคาริโอต
| ลักษณะ | เซลล์โปรคาริโอต | เซลล์ยูคาริโอต |
| 1. กลุ่มสิ่งมีชีวิต | แบคทีเรีย , สาหร่ายสีเขียว แกมน้ำเงิน ( ไซยาโนแบคทีเรีย ) | สาหร่าย , รา , โปรโตซัว , พืช , สัตว์ |
| 2. ขนาด | 1-2 ไมโครเมตร x 1-4 ไมโครเมตร หรือเล็กกว่านี้ | เส้นผ่านศูนย์กลาง มากกว่า 5 ไมโครเมตร |
| 3. โครงสร้างนิวเคลียส | ไม่มีเยื่อหุ้มนิวเคลียส , มีโครโมโซม เป็นวงกลมเส้นเดียว , โครโมโซม ไม่มีฮีสโตน ไม่มีการแบ่งเซลล์แบบไมโตซิส | มีเยื่อหุ้มนิวเคลียส , มีโครโมโซมมากกว่า 1 เส้น , ฮีสโตน มีการแบ่งนิวเคลียส แบบไมโตซิส |
| 4. การไหลเวียน ของไซโตปลาสซึม | ไม่มี | มี |
| 5. ฟิโนไซโตซิส | ไม่มี | มี |
| 6. กาซแวคิวโอ | มีในบางพวก | ไม่มี |
| 7. มีโซโซม | มี | ไม่มี |
| 8. ไรโบโซม | 70 S กระจายในไซโตปลาสซึม | 80 S เกาะตามเยื่อหุ้ม เช่น ER, 70 S ในไมโตคอนเดรีย และคลอโรพลาสต์ |
| 9. ไมโตคอนเดรีย | ไม่มี | มี |
| 10. คลอโรพลาสต์ | ไม่มี | มีในเซลล์บางชนิด |
| 11. กอลจิบอดี | ไม่มี | มี |
| 12. เอนโดพลาสมิก เรติคิวลัม | ไม่มี | มี |
| 13. แวคิวโอที่มีเยื่อหุ้ม | ไม่มี | มี |
| 14. เยื่อหุ้มเซลล์ | โดยทั่วไปไม่มีสเตอรอล เป็นองต์ประกอบ , บางส่วนทำหน้าที่ เกี่ยวกับการหายใจ , เซลล์บางชนิด ทำหน้าที่สังเคราะห์ด้วยแสง | มีสเตอรอลเป็นองค์ประกอบ , ไม่ทำหน้าที่หายใจ และสังเคราะห์แสง |
| 15. ผนังเซลล์ | ประกอบด้วย เปปติโดไกลแคน ( มิวรีน หรือมิวโคเปปไทด์ ) ยกเว้น ไมโครพลาสมา | ไม่มี เปปติโดไกลแคน เป็นองค์ประกอบ , ราส่วนใหญ่มีไคติน , พืชส่วนใหญ่มีเซลล์ลูโลส , สัตว์ไม่มี |
| 16. อวัยวะในการเคลื่อนที่ | เส้นใยไฟบริลสานกันง่ายๆ ประกอบด้วย แฟลกเจลลิน (flagelin) | ประกอบด้วยไมโครทิวบูล มาเรียงกันในลักษณะ 9+2 |
| 17. เท้าเทียม | ไม่มี | เซลล์บางชนิดมี |
| 18. อัตราส่วนของเบส ของ DNA เมื่อเทียบเป็นโมล % ของเบส กวานีน + ไซโตซีน (G+C%) | 28-73 | ประมาณ 40 |
|
| ||
องค์ประกอบของเซลล์
ถึงแม้เซลล์จะมีรูปร่าง ขนาด และหน้าที่ต่างๆ กันออกไปก็ตาม แต่ต้องมีส่วนประกอบพื้นฐาน บางอย่างเหมือนๆ กัน ได้แก่
• 1. เยื่อหุ้มเซลล์ (plasma membrane หรือ cell membrane) เป็นส่วนที่ห่อหุ้ม ของเหลวที่อยู่ภายใน โดยทั่วไปเยื่อหุ้มเซลล์ มีคุณสมบัติเป็นเยื่อเลือกผ่าน (semipermeable membrane) ซึ่งยอมให้สารบางชนิด แพร่ผ่านเข้าออกได้
• 2. ของเหลวภายในเซลล์ ได้แก่ ส่วนที่เรียกว่า โปรโตปลาสซึม ของเหลวนี้ มีส่วนประกอบสำคัญอยู่ 2 ส่วนใหญ่ๆ คือ ส่วนของนิวเคลียส และส่วนที่อยู่รอบนิวเคลียส เรียกว่า ไซโตรพลาสซึม ซึ่งแบ่งเป็น ส่วนที่มีชีวิต (organell) ส่วนที่ไม่มีชีวิต (inclusion)
เซลล์ที่นำมาศึกษาโดยละเอียด ก็คือ เซลล์พืช และเซลล์สัตว์
เซลล์พืช
( คลิ๊กดูรายละเอียด ตามชื่อส่วนประกอบของเซลล์ )
เซลล์สัตว์
( คลิ๊กดูรายละเอียด ตามชื่อส่วนประกอบของเซลล์ )
นอกจากองค์ประกอบข้างต้นนี้ ในเซลล์สัตว์ยังมี เซลตริโอล และ ไรโบโซม อีกด้วย
เปรียบเทียบความแตกต่างระหว่างเซลล์พืช และเซลล์สัตว์
| เซลล์พืช | เซลล์สัตว์ |
| 1. เซลล์พืชมีรูปร่างเป็นเหลี่ยม | 1. เซลล์สัตว์มีรูปร่างกลม หรือรี |
| 2. มีผนังเซลล์อยู่ด้านนอก | 2. ไม่มีผนังเซลล์ แต่มีสารเคลือบเซลล์อยู่ด้านนอก |
| 3. มีคลอโรพลาสต์ภายในเซลล์ | 3. ไม่มีคลอโรพลาสต์ |
| 4. ไม่มีเซนทริโอล | 4. มีเซนทริโอลใช้ในการแบ่งเซลล์ |
| 5. แวคคิวโอลมีขนาดใหญ่ มองเห็นได้ชัดเจน | 5. แวคคิวโอลมีขนาดเล็ก มองเห็นได้ไม่ชัดเจน |
| 6. ไม่มีไลโซโซม | 6. มีไลโซโซม |
|
| |
แหล่งที่มา : student.nu.ac.th