| มาถึงโคราชแล้วไม่ควรพลาดไปเยือนด่านเกวียน เพื่อชมการผลิตและเลือกซื้อหาเครื่องปั้นดินเผาหลากหลายรูปแบบ ตามร้านค้าที่ตั้งอยู่เรียงรายสองฟากถนนนับหลายสิบร้าน เครื่องปั้นดินเผาด่านเกวียนมีชื่อเสียงลือเลื่องไปทั่วประเทศ มีรูปแบบที่ทันสมัยและมีเอกลักษณ์สวยงาม ปัจจุบันชาวด่านเกวียนได้มีการปรับปรุงกระบวนการผลิตในครัวเรือนคราวละจำนวนน้อยสู่ระบบการผลิตคราวละจำนวนมาก โดยมีช่างปั้นเป็นชาวบ้านด่านเกวียน นักท่องเที่ยวสามารถเข้าชมการทำเครื่องปั้นดินเผาได้ภายในบริเวณร้าน ที่ตั้ง
ริม ถ. โคราช-โชคชัย บ้านด่านเกวียน อ. โชคชัย ห่างจากตัวเมืองโคราชประมาณ 15 กม. ประวัติ
หมู่บ้านด่านเกวียนเป็นชุมชนเก่าแก่แห่งหนึ่งของที่ราบลุ่มแม่น้ำมูล เคยเป็นที่พักกองคาราวานเกวียนสินค้าขึ้นล่องระหว่างโคราช-เขมร จึงเรียกหมู่บ้านนี้ว่า "ด่านเกวียน"ชาวบ้านด่านเกวียนทำการเกษตรเป็นอาชีพหลัก และทำเครื่องปั้นดินเผาเป็นอาชีพเสริม ดินที่นำมาทำเครื่องปั้นดินเผานั้นมีลักษณะพิเศษคือเป็นดินเหนียวเนื้อละเอียด มีแร่เหล็กผสมค่อนข้างสูง เมื่อนำไปเข้าเตาเผาจะออกเป็นสีโลหะมันวาว ดินดังกล่าวมากับสายน้ำมูลที่ไหลผ่านทิศตะวันออกของหมู่บ้าน ยามน้ำหลากจะเอ่อท่วมท้น ชะดินเหนียวเนื้อละเอียดมาตกตะกอนในท้องนา เมื่อเสร็จจากการทำนาชาวบ้านจะลอกหน้าดินที่มีปุ๋ยตกค้างออก จากนั้นจึงขุดดินเหนียวข้างใต้นำไปทำเครื่องปั้นดินเผา เป็นภาชนะใช้สอย เช่น ครก คนโท ไหปลาร้า เป็นต้น ใส่เกวียนออกขายหรือแลกเปลี่ยนกับสินค้าอื่น ๆ ที่จำเป็น ตามแถบลุ่มน้ำมูล กองเกวียนคาราวานสินค้าเป็นวัฒนธรรมของชาวอีสานที่มีมาแต่โบราณต่อมาในยุคการท่องเที่ยวบูม จากเดิมที่มีร้านขายเครื่องปั้นดินเผาริมทางเพียงสามร้าน เจ้าของที่ดินริมถนนก็เริ่มลงทุนก่อสร้างอาคารทำร้านให้เช่า อีกทั้งในปี พ.ศ. 2533 กลุ่มช่างปั้นได้ร่วมกันขอให้กรมทางหลวงขยายไหล่ทางให้กว้างขวางขึ้น เพื่อสะดวกแก่ร้านค้าและนักท่องเที่ยวที่มาแวะพัก จำนวนร้านค้าจึงขยายเป็นหลายเท่า สิ่งน่าสนใจ ชมการผลิตและเลือกซื้อเครื่องปั้นดินเผา
ร้านจำหน่ายเครื่องปั้นดินเผานับหลายสิบร้านที่ตั้งอยู่สองฟากถนนนั้น บางร้านเปิดให้นักท่องเที่ยวเข้าไปชมกระบวนการผลิตเครื่องปั้นดินเผาด้วย เช่น ร้านชาวดิน ดินเผา คุณสมาน โดยไม่ต้องติดต่อล่วงหน้า ร้านเหล่านี้จ้างชาวบ้านที่เป็นช่างปั้นมานั่งทำงานในร้าน ขั้นตอนการทำเครื่องปั้นดินเผา เริ่มจากการเตรียมเนื้อดิน โดยการนวดและหมักดินด้วยเครื่องมือทุ่นแรง หากเป็นแบบโบราณจะใช้เท้านวดย่ำไปบนดินซึ่งต้องใช้เวลามาก จากนั้นจึงนำไปโม่แล้วอัดออกมาเป็นแท่ง ๆ เพื่อนำไปขึ้นรูป บนแป้นหมุน ช่างต้องการ ให้เป็นภาชนะใดก็อยู่ในขั้นตอนนี้ เมื่อขึ้นรูปตามที่ต้องการแล้ว จึงทำลวดลาย ด้วยวิธีเซาะร่อง ตกแต่งเก็บรายละเอียดจนเรียบร้อยสวยงามดีแล้วจึงนำไปผึ่งไว้ในร่ม ราว 20 วัน เหตุที่ไม่นำไปผึ่งแดด เพราะจะทำให้ดินแตก เมื่อดินแห้งได้ที่แล้วจึงนำเข้าเตาเผา ราว 24 ชม. หรือหนึ่งวัน ขั้นตอนการเผานี้ ช่างบางคนเผาด้วยอุณหภูมิต่ำ หรือเคลือบผิวด้วยขี้เถ้าไม้ หรือหินฟันม้า เพื่อให้สีของดินจางลงหรือออกเป็นสีแดง เพราะคนซื้อเริ่มเบื่อสีเดิมซึ่งสีเข้มเกินไป เมื่อเผาออกจากเตาแล้ว หากเป็นสมัยก่อนก็เป็นอันเสร็จกระบวนการผลิต แต่ปัจจุบันคนนิยมสีสันที่ดูเป็นของเก่าคลาสสิก จึงต้องตกแต่งทำสีให้ดูเหมือนของเก่าโบราณ นักท่องเที่ยวที่สนใจซื้อเครื่องปั้นดินเผาควรสังเกตที่เป็นของ  ด่านเกวียนแท้ นอกจากจะสอบถามจากร้านค้าที่คุณมั่นใจแล้ว สีผิวของภาชนะต้องเป็นสีเหล็กแวววาว และถ้าลองเอานิ้วดีดดูจะมีเสียงใสกังวานคล้ายเสียงเคาะโลหะ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษาศาสนาและวัฒนธรรม ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 สาระที่ 3 เศรษฐศาสตร์ มฐ ส 3.1 จำแนกความต้องการและความจำเป็นในการใช้สินค้าและบริการในการดำรงชีวิต ประเด็นคำถามเพื่อนำไปสู่การอภิปรายในห้องเรียน นักเรียนควรรู้จักเลือกสินค้าอย่างไร กิจกรรมเสนอแนะ นักเรียนควรจัดป้ายนิเทศหน้าชั้นเรียน นักเรียนควรสืบค้นข้อมูลจากอินเตอร์เน็ต การบูรณาการ ศีลป วาดภาพดินด่านเกวียน ภาษไทย เรียนความเครื่องปั้นดินเผา อ้างอิงแหล่งข้อมูลhttps://www.oknation.net/blog/print.php?id=210169 | 
พิมพ์หน้านี้ | ดูบล๊อกอื่นๆ ที่ OKnation