สุริยุปราคากับขลุ่ย อะไรเกิดก่อนกัน

                     สุริยุปราคา เป็นปรากฏการณ์ ตามธรรมชาติ ที่ดวงจันทร์ โลก และดวงอาทิตย์ โคจรมาอยู่ในแนวเส้นตรง ทำให้ดวงจันทร์บังดวงอาทิตย์  และเงาของดวงจันทร์จึงตกมาบน บริเวณ ต่างๆ บนโลก   สุริยุปราคาคืออะไร (ข้อมูลเพิ่มเติม)

ประเด็นจากข่าว ประวัติที่มาของเครื่องดนตรีประเภทเครื่อเป่า (ขลุ่ยเพียงออ)

เนื้อหาสำหรับกลุ่มสาระการเรียนรู้ ศิลปะ  วิชา ดนตรี ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5       

ศ 2.1 เข้าใจและแสดงออกทางดนตรีอย่างสร้างสรรค์ วิเคราะห์ วิพากษ์วิจารณ์คุณค่าดนตรี ถ่ายทอดความรู้สึก ความคิดต่อดนตรีอย่างอิสระ ชื่นชม และประยุกต์ใช้ ในชีวิตประจำวัน
ศ 2.2  เข้าใจความสัมพันธ์ระหว่างดนตรี ประวัติศาสตร์ และวัฒนธรรม เห็นคุณค่าของดนตรีที่ เป็นมรดกทางวัฒนธรรม ภูมิปัญญาท้องถิ่น ภูมิปัญญาไทยและสากล

ตัวชี้วัด เล่าประวัติความเป็นมาของเครื่องดนตรีไทยสำหรับฝึกปฏิบัติได้
เนื้อหา

                       ประวัติดนตรีเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นมาพร้อมๆ กับมนุษยชาติ     และมีวิวัฒนาการควบคู่มากับการพัฒนาสังคมและวัฒนธรรมของมนุษย์สืบเนื่องมาทุกยุคทุกสมัย เมื่อกล่าวถึงการกำเนิดเครื่องดนตรีไม่ว่าของชาติใด ๆ ในโลก  สามารถแยกแยะเครื่องดนตรีตามวิธีการบรรเลงได้  4  ประเภท  คือ  ดีด  สี  ตี  และเป่า  ทั้งนี้โดยธรรมชาติได้สร้างให้มนุษย์มีความคิดสร้างสรรค์  มนุษย์จึงได้คิดประดิษฐ์เครื่องมือเพื่อเลียนเสียงธรรมชาติต่าง ๆ  ที่อยู่รอบกาย  เช่น  เสียงฟ้าร้อง  ฟ้าผ่า  ลมพัด  กอไผ่เสียดสี  น้ำตก  หรือเสียงจากการใช้เครื่องมือล่าสัตว์  เช่น  การยิงธนู  การเป่าลูกดอก  เป่าไม้ซาง  เป็นต้น  จากความพยายามที่จึงสร้างเครื่องมือเพื่อเลียนเสียงธรรมชาติเหล่านั้น   และมนุษย์มีความต้องการในเสียงที่ไพเราะซาบซึ้งใจ  หรือเสียงที่ทำให้เกิดความสุนทรีย์  จึงได้พัฒนารูปแบบเครื่องมือที่ทำให้เกิดเสียงเหล่านั้นมาตามลำดับ  จากเครื่องมือที่มีเสียงเดียวจนกลายเป็นเครื่องดนตรีที่มีหลายเสียง  จนสามารถแบ่งเป็นประเภทต่าง ๆ ตามที่เห็นอยู่ในปัจจุบันขึ้น  ตามข้อสันนิษฐานว่า  เครื่องดนตรีประเภทเครื่องตี  น่าจะเกิดมาเป็นอันดับแรก  และตามมาด้วยเครื่องเป่า  เครื่องดีด  และเครื่องสี  ที่ว่าเครื่องตีน่าจะเกิดขึ้นก่อน  ทั้งนี้เพราะดนตรีเป็นสิ่งที่เกิดมาพร้อมกับมนุษย์  ธรรมชาติได้สร้างให้มนุษย์มีมือสองข้าง  ซึ่งสามารถปรบจังหวะได้  ต่อมาจึงได้ใช้วัตถุต่าง ๆ แทนมือ  เช่น  ไม้  หิน  โลหะ  เครื่องหนัง   และเกิดการวิวัฒนาการจนกลายเป็นเครื่องดนตรีประเภทเครื่องตีที่สามารถบรรเลงทำนองเพลงได้  เครื่องดนตรีที่วิววัฒนาการตามมา  คือ  เครื่องเป่า  โดยสันนิษฐานว่าวิวัฒนาการมาจากการเป่าใบไม้  เป่าเขาสัตว์  เป่าไม้ซาง  และได้พัฒนาการมาเป็นเครื่องเป่าชนิดต่าง ๆ  ส่วนเครื่องดีดและเครื่องสีนั้นสันนิษฐานว่าวิวัฒนาการมาจาก  การยิงธนู  เป็นต้น            
(ชิ้น  ศิลปบรรเลง, 2521: 20-22)

วิวัฒนาการของขลุ่ย

 ขลุ่ย  เป็นเครื่องดนตรีของไทยที่จัดอยู่ในประเภทเครื่องเป่าที่ไม่มีลิ้น  (เครื่องเป่าของไทยแบ่งได้  2 ประเภทใหญ่ ๆ   คือ เครื่องเป่าที่มีลิ้น  ได้แก่ ปี่ชนิดต่าง ๆ  และเครื่องเป่าที่ไม่มีลิ้น  ได้แก่ขลุ่ยชนิดต่าง ๆ)  ตามข้อสันนิษฐานที่กล่าวมาแล้วว่า  ขลุ่ยอาจจะมีวิวัฒนาการมาจากการเป่าใบไม้  การเป่าไม้ซาง   เป่าเขาสัตว์ หรือการผิวปาก  การประดิษฐ์ขลุ่ยนั้นแต่แรกเริ่มจะเป็นคนไทยคิดทำขึ้นเองหรือจากชาติอื่นไม่ปรากฏชัด เพราะชาติอื่น ๆ หลายชาติ ก็มีเครื่องเป่าเช่นเดียวกับขลุ่ยไทย   เช่น  อินเดียมี  “มุราลี”  ญี่ปุ่นมี  “ซาฮุกาชิ” (Shaku-hachi) จีนมี “โถ่งเซียว” และ “ฮวยเต็ก”  ดนตรีตะวันตกมี  “คาริเน็ต”  (Carinet)  และ “ปิคโคโล”  (Piccolo)   เครื่องเป่า เหล่านี้มีรูปร่างลักษณะคล้ายคลึงกัน  แต่จะต่างกันที่วิธีการเป่า   คือ  ขลุ่ย   ซาฮุกาชิ   และโถ่งเซียว       ใช้เป่าลงตรง ๆ  เช่นเดียวกับ  คาริเน็ต  ส่วน  มุราลี ฮวยเต็ก  ใช้เป่าโดยหันเครื่องดนตรีไปด้านข้าง เช่นเดียวกับ  ปิคโคโล  (ธนิต อยู่โพธิ์ 2523 : 56) ประวัติความเป็นมาของขลุ่ยไทยนั้น  จะนับว่าเป็นเครื่องดนตรีที่โบราณที่สุดชนิดหนึ่งก็ย่อมได้  ทั้งนี้จากหลักฐานที่มีการขุดพบหีบศพภรรยาเจ้าเมืองไทยที่ริมฝั่งแม้น้ำฮวงโห  ในหีบศพนั้น มีเครื่องดนตรีอยู่  3  ชิ้น  คือ  แคน  ขลุ่ย  และขิม      นอกจากนี้ยังมีอักษรจารึกศักราชไว้ที่หีบศพ จึงทำให้ทราบว่า  มีขลุ่ยเกิดขึ้นมานานกว่า 2,000 ปีแล้ว  (อุทิศ นาคสวัสดิ์  2521: 1)  ในยุคก่อนสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย  ก็ยังไม่ปรากฏเรื่องราวเกี่ยวกับขลุ่ย   จะมีก็แต่ปี่พาทย์ไม้นวม และมโหรีหญิงเครื่องสี่ จนในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย  ขลุ่ยเริ่มเข้ามามีบทบาทในวงดนตรีไทย โดยผสมอยู่ในวงมโหรีหญิงเครื่องหก ซึ่งประกอบด้วยเครื่องดนตรีที่อยู่ในวงมโหรีหญิงเครื่องสี่  ได้แก่  ซอสามสาย  กระจับปี่  ทับหรือโทน  กรับพวง  และได้เพิ่มรำมะนากับขลุ่ยเข้าไป จึงกลายเป็นวงมโหรีเครื่องหกขึ้นมา  ในสมัยนี้คงนิยมเล่นดนตรีกันอย่างแพร่หลาย  แม้ในเขตพระราชฐาน  และคงเป็นที่รำคาญในเบื้องพระยุคลบาท ดังนั้นในสมัยของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ    (พ.ศ. 1991-2031)  จึงได้มีข้อห้ามในกฎมณเฑียรบาล ว่า  “ห้ามร้องเพลง  เป่าขลุ่ย  เป่าปี่  สีซอ  ดีดจะเข้  กระจับปี่  ตีโทนทับ  ในเขตพระราชฐาน”  แสดงว่าขลุ่ยเป็นเครื่องดนตรีชนิดหนึ่งที่นิยมเล่นกันมากในสมัยนั้น ในสมัยกรุงธนบุรี  บ้านเมืองกำลังอยู่ในภาวะหลังสงครามกู้ชาติ การดนตรีจึงยังซบเซาจึงไม่มีเรื่องราวเกี่ยวกับขลุ่ยเท่าใดนัก  ขลุ่ยเริ่มมามีบทบาทสำคัญอีกครั้งเมื่อเข้าสู่สมัยกรุงรัตนโกสินทร์  นั่นคือ  ได้เข้าผสมอยู่ในวงดนตรีไทยหลายประเภท  โดยเฉพาะที่สำคัญคือเป็นตัวคุมเสียงของวงเครื่องสาย วงมโหรี วงปี่พาทย์ไม้นวม  และวงปี่พาทย์ดึกดำบรรพ์ นอกจากขลุ่ยจะมีบทบาทสำคัญในวงดนตรีต่าง ๆ  แล้ว  ขลุ่ยยังเป็นเครื่องดนตรีที่เป็นเพื่อนที่ดีที่สุดสำหรับคนไทย  เพราะสามารถเป่าคนเดียวได้  การเล่นก็ไม่พิถีพิถันเหมือนกับเล่นร่วมอยู่ในวงดนตรี  จะนั่งเป่า นอนเป่า เดินเป่า ขี่หลังควายเป่าก็ย่อมทำได้ตามถนัด  นอกจากนนี้ขลุ่ยยังมีราคาถูก หาซื้อได้ง่าย รูปร่างและขนาดก็เหมาะสำหรับที่จะพกติดตัวไปไหนมาไหนได้สะดวกโดยเฉพาะในการเดินทางไปต่างประเทศ  เสียงของขลุ่ยก็มีความโหยหวนไพเราะอ่อนหวาน สามารถสะท้อนความรู้สึก  หรืออารมณ์อันสุนทรีย์ทั้งของผู้เป่าและผู้ฟังได้อย่างลึกซึ้ง ช่วยแก้เหงาได้อย่างดียิ่ง ด้วยเหตุนี้จึงทำให้ขลุ่ยเป็นเครื่องดนตรีที่ใกล้ชิดกับคนไทยมากที่สุด    ในปัจจุบัน  ขลุ่ยก็ได้มีบาบาทสำคัญในด้านการศึกษาทางด้านดนตรี เพราะได้มีการเปิดสอนวิชาเกี่ยวกับการปฏิบัติเครื่องดนตรีไทยที่หลากหลายในทุกระดับชั้น โดยเฉพาะวิชาการปฏิบัติเครื่องดนตรีประเภทเครื่องเป่า   ซึ่งนิยมเปิดสอนการปฏิบัติขลุ่ยกันโดยทั่วไป จึงเป็นผลทำให้เกิดผลผลิตเกี่ยวข้องกับขลุ่ยขึ้นมากมาย  ทั้งในด้านบุคลากร  เครื่องดนตรี  สื่อ  เอกสาร  งานวรรณกรรม  และงานวิจัย   เป็นต้น 
 
ประเด็นคำถาม
1.  เครื่องดนตรีแบ่งตามวิธีการบรรเลงได้ประเภท  เรียงตามลำดับการเกิด ก่อนหลัง ดังนี้   
2.  ตามหลักฐานการพบเครื่องดนตรีในหีบศพภรรยาเจ้าเมืองไทยที่แม่น้ำฮวงโห   เมื่อสมัย 2,000 ปี       
     มาแล้ว มีเครื่องดนตรี  3  ชนิด  คือ
3.  ขลุ่ย จัดเป็นเครื่องดนตรีประเภท ………………สันนิษฐานว่ามีวิวัฒนาการมาจาก

กิจกรรมเสนอแนะ
อาจใช้ข้อมูลจากบทความนี้ ไปประยุกต์ใช้ฝึกกับเครื่องดนตรีชนิดอื่นๆได้เช่นกัน
การบูรณาการกับกลุ่มสาระการเรียนรู้อื่นๆ
กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา
กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
อ้างอิงแหล่งที่มาของข้อมูล /ภาพประกอบ
ขอขอบคุณข้อมูลและภาพประกอบจาก
https://www.thaigoodview.com/library/teachershow/phichit/apichat_p/sec03p01.html
https://school.obec.go.th/lamnam/suriyu.jpg